© Shutterstock / goodluz

Przewiduje się, że do 2020 r. jedna piąta ludności UE zostanie dotknięta jakimś rodzajem niepełnosprawności. UE i jej państwa członkowskie dążą do poprawy sytuacji społecznej i ekonomicznej osób z niepełnosprawnościami, w oparciu o Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Unia Europejska i wszystkie jej państwa członkowskie przystąpiły do Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. W UE to ważne porozumienie zaczęło obowiązywać w styczniu 2011 r. i stało się podstawą europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności na lata 2010-2020.

Najważniejsze inicjatywy na rzecz osób niepełnosprawnych

• europejski akt prawny w sprawie dostępności – unijna dyrektywa 2019/882 sprawie wymogów dostępności produktów i usług
• przepisy dotyczące praw pasażerów o ograniczonej możliwości poruszania się w głównych środkach transportu
• unijna dyrektywa 2016/2102 w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego
• unijna karta osoby niepełnosprawnej
• unijna karta parkingowa dla osób niepełnosprawnych
• dyrektywa 2000/78/WE ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy

Z pomocą europejskiego semestru i funduszy unijnych Komisja wspiera też państwa członkowskie we wdrażaniu konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.

Przydatne w tej dziedzinie są między innymi następujące instrumenty polityki: 

• Europejski filar praw socjalnych, którego zasada nr 17 poświęcona jest osobom z niepełnosprawnościami, a pozostałe zasady odnoszą się do kwestii związanych z niepełnosprawnością
• europejski semestr, który zapewnia ramy koordynacji polityki gospodarczej w całej UE i dostarcza informacji na temat sytuacji osób niepełnosprawnych i zdrowych w państwach członkowskich

Kampanie edukacyjne

Komisja Europejska stara się zwiększać świadomość społeczną na temat warunków życia osób z niepełnosprawnościami, wyzwań, z jakimi na co dzień się zmagają, oraz narzędzi ułatwiających im życie. Upowszechnia też informacje dotyczące wdrażania konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.

W tym celu co roku organizuje:

• konferencję z okazji europejskiego dnia osób z niepełnosprawnościami
• uroczystość wręczenia nagrody Access City, przyznawanej miastom, które czynią najwięcej, aby zwiększyć dostęp dla osób niepełnosprawnych
• doroczne forum robocze ds. wdrożenia konwencji o prawach osób niepełnosprawnych
• szkolenia dla prawników i polityków w dziedzinie unijnej polityki i prawodawstwa dotyczących niepełnosprawności.

Wsparcie

Unia zapewnia wsparcie finansowe, przyznając roczne dotacje europejskim organizacjom osób z niepełnosprawnościami i organizacjom pozarządowym (w ramach programu „Prawa, równość i obywatelstwo”), aby ułatwić im uczestnictwo w działaniach na szczeblu UE. Organizacje te przykładowo dzielą się swoimi uwagami na temat kształtowania prawa i polityki UE. Do organizacji tych należą:

• Europejskie Forum Osób Niepełnosprawnych
• Inclusion Europe
• Międzynarodowa Federacja na rzecz Chorych z Rozszczepem Kręgosłupa i Wodogłowiem
• Europejska Unia Niewidomych
• Europejska Unia Głuchych
• Autism Europe
• Mental Health Europe

Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne są głównym instrumentem finansowym UE służącym zwiększaniu spójności gospodarczej i społecznej. Przyczyniają się one do włączenia społecznego osób w najtrudniejszej sytuacji, w tym niepełnosprawnych.

Akademicka Sieć Europejskich Ekspertów ds. Niepełnosprawności pomaga Komisji Europejskiej w analizie danych i strategii politycznych państw członkowskich UE. Zarządza bazą danych DOTCOM, która służy do monitorowania instrumentów polityki związanych z wdrażaniem konwencji o prawach osób niepełnosprawnych w UE i państwach członkowskich.