Prawodawstwo UE
Rozporządzenia w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
Unijne przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zostały wprowadzone po raz pierwszy rozporządzeniami nr 3 i 4 z 1958 r. Były wielokrotnie aktualizowane i rozbudowywane.
Ostatnie zmiany zaczęły w UE obowiązywać 1 maja 2010 r. Obejmują one następujące skonsolidowane wersje rozporządzeń:
Teksty te obejmują zmiany do rozporządzenia (WE) nr 883/2004 i rozporządzenia (WE) nr 987/2009 wprowadzone rozporządzeniem (WE) nr 988/2009, rozporządzeniem Komisji (UE) nr 1244/2010, rozporządzeniem (UE) nr 465/2012 i rozporządzeniem Komisji (UE) nr 1224/2012.
Jest to pierwsza istotna reforma od czasu rozporządzeń z lat 70. ubiegłego wieku, które obowiązywały przez wiele dziesięcioleci:
Poszczególne artykuły tych rozporządzeń oraz powiązane orzecznictwo TSUE można przejrzeć za pośrednictwem bazy rozporządzeń w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Obywatele krajów spoza UE
1 stycznia 2011 r. na mocy rozporządzenia (UE) nr 1231/2010 unijnymi przepisami dotyczącymi koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego objęto obywateli krajów nienależących do UE („państw trzecich”), którzy mieszkają legalnie w UE i których sytuacja ma wymiar transgraniczny. Przepisy obejmują też członków ich rodzin oraz osoby pozostałe przy życiu (o ile przebywają w UE).
Przepisy nie mają zastosowania do obywateli Danii.
W rozporządzeniu (UE) nr 1231/2010 określono na przykład, jakie prawa przysługują obywatelom państw trzecich, którzy ze względów zawodowych przeprowadzają się z jednego kraju UE do drugiego, lecz których dzieci pozostają w poprzednim kraju.
Szwajcaria
Od 1 kwietnia 2012 r. unijne przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mają zastosowanie do Szwajcarii.
- Załącznik II do Umowy między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Konfederacją Szwajcarską, z drugiej strony, w sprawie swobodnego przepływu osób zmieniony decyzją nr 1/2012 Wspólnego Komitetu ustanowionego na mocy tej umowy
Europejski Obszar Gospodarczy (EOG)
Od 1 czerwca 2012 r. unijne przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mają zastosowanie do Norwegii, Islandii i Liechtensteinu (kraje EOG).
- Decyzja Wspólnego Komitetu EOG nr 165/2012 z dnia 28 września 2012 r. zmieniająca załącznik VI (Zabezpieczenie społeczne) do Porozumienia EOG
Wielka Brytania
Od 1 stycznia 2021 r. unijne przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego przestają obowiązywać w odniesieniu do Wielkiej Brytanii i w Wielkiej Brytanii. Nadal jednak chronione są prawa osób objętych umową o wystąpieniu zawartą między UE a Wielką Brytanią.
W przypadku osób nieobjętych umową o wystąpieniu koordynację zabezpieczenia społecznego między UE a Wielką Brytanią reguluje odpowiedni protokół do umowy o handlu i współpracy. Mimo że protokół ma podobne brzmienie jak przepisy unijne i szeroki zakres, nie przewiduje takiego samego poziomu ochrony jak rozporządzenia UE.
Europejski Urząd ds. Pracy
W lipcu 2019 r. ustanowiono Europejski Urząd ds. Pracy, aby pomóc państwom członkowskim i Komisji Europejskiej w zagwarantowaniu sprawiedliwego i skutecznego egzekwowania unijnych przepisów dotyczących mobilności pracowników i koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Urząd ma również do odegrania ważną rolę w ułatwianiu skutecznej mobilności pracowników w Europie.