Przemysł i przedsiębiorczość
Surowce
Surowce są ważne
Surowce są podstawą przemysłu. Żaden producent nie pozostanie konkurencyjny, jeśli nie będzie miał zapewnionego równego dostępu do tych podstawowych elementów, które potem składają się na produkt końcowy. Europa stała na czele rewolucji przemysłowej i pozostaje jedną z głównych potęg przemysłowych, ale jej zasoby surowców są ograniczone. Dlatego aby utrzymać konkurencyjność przemysłu europejskiego, należy zagwarantować dostawy szerokiego wachlarza surowców z krajów trzecich.
Baterie i akumulatory niklowe – podstawowy element telefonów komórkowych, laptopów i samochodów hybrydowych – potrzebują lantanu, jednego z 17 metali ziem rzadkich, które w Europie występują w śladowych ilościach. Urządzenia medyczne i sprzęt optyczny wymagają użycia tantalu – metalu, którego złoża znaleziono jedynie w Brazylii i Australii. Obecnie w Europie brakuje 14 surowców krytycznych o zasadniczym znaczeniu dla przemysłu UE, są one również trudno dostępne na rynkach zagranicznych.
„Żaden kraj na świecie nie ma wszystkich surowców, jakich potrzebuje. Europa znajduje się jednak w wyjątkowo trudnym położeniu, bo jest zależna od importu wielu niezbędnych surowców. Dlatego poszukiwanie sojuszów i budowanie współpracy z innymi krajami stały się głównymi elementami europejskiej strategii dotyczącej surowców. Aby działania te były skuteczne, Komisja i państwa członkowskie zdecydowanie muszą działań razem i podążać w tym samym kierunku.”
Lista ta może się wydłużyć, gdyż funkcjonowanie rynków surowców coraz częściej zakłóca protekcjonistyczna polityka handlowa przejawiająca się takim działaniami, jak podatki od eksportu, cła importowe, ustalanie cen czy restrykcyjne przepisy dotyczące inwestycji. Dla przykładu w 2012 r. UE złożyła skargę do Światowej Organizacji Handlu przeciwko restrykcjom wprowadzonym przez Chiny na eksport metali ziem rzadkich. Jednocześnie wzrasta globalny popyt na surowce, co prowadzi do wzrostu ich cen.
W tym kontekście niezbędna okazuje się „polityka zagraniczna w zakresie surowców”, opierająca się na kompleksowym zarządzaniu stosunkami z naszymi światowymi partnerami, z uwzględnieniem negocjacji w takich kwestiach, jak handel, rozwój i dostęp do surowców. Skoro otwieramy nasz europejski rynek – największy na świecie – na konkurencję z zagranicy, w zamian mamy prawo oczekiwać dostępu na sprawiedliwych warunkach do zagranicznych zasobów.
Obecnie są prowadzone rozmowy w sprawie dostępu do surowców z wieloma partnerami, w tym z Argentyną, Chinami, Grenlandią, Japonią, Meksykiem, Rosją i Stanami Zjednoczonymi. Ważne jest, aby rozmowy te zakończyły się podpisaniem ostatecznych umów.
Współpraca z Grenlandią
Planujemy w szczególności zacieśnić obustronnie korzystną współpracę z Grenlandią, umożliwiającą łączenie infrastruktur i inwestycji czy budowanie potencjału przy poszukiwaniu i wydobywaniu surowców. W imieniu Komisji Europejskiej w czerwcu 2012 r. w Nuuk podpisałem list intencyjny w sprawie współpracy w tej dziedzinie. Wraz ze mną podpisali go komisarz UE ds. rozwoju Andris Piebalgs oraz premier Grenlandii Kuupik Kleist. W chwili obecnej około 58 proc. firm zaangażowanych w poszukiwanie złóż w Grenlandii pochodzi z Kanady i Australii. Przedsiębiorstwa z UE stanowią tylko 15 proc. (w tym z Danii, Niemiec, Czech i Wielkiej Brytanii). Chociaż firmy europejskie mają trzy czwarte zezwoleń na eksploatację w Grenlandii, posiadają tylko kilka koncesji na poszukiwanie złóż i angażują się w małym stopniu w tego rodzaju działalność (większość koncesji jest w rękach Wielkiej Brytanii, Niemiec i Danii).
Dostęp do surowców – preferencyjne zasady współpracy z Afryką
Podczas czwartego posiedzenia przedstawicieli UE i Unii Afrykańskiej, które odbyło się 8 czerwca 2010 r. w Addis Abebie, uczestniczyłem w rozmowach na tematy o dużym znaczeniu dla stosunków międzykontynentalnych, takie jak zrównoważona polityka na rzecz lepszego dostępu do surowców oraz możliwości wspierania regionalnej integracji i infrastruktury, ze szczególnym uwzględnieniem potencjału w zakresie technologii kosmicznych.
Jeśli chodzi o dostęp do surowców, Komisja Unii Afrykańskiej (AUC) i Komisja Europejska uzgodniły, że będą prowadzić współpracę w zakresie zarządzania, infrastruktury oraz wiedzy i umiejętności w dziedzinie geologii.
W styczniu 2012 r. w Brukseli odbyła się z kolei konferencja wysokiego szczebla dotycząca partnerstwa UE-Afryka w sprawie surowców pod hasłem „Jak bogactwo zasobów mineralnych może sprzyjać rzeczywistemu rozwojowi Afryki”.
W ramach inicjatywy na rzecz surowców Komisja zobowiązała się kontynuować – wspólnie z krajami afrykańskimi – ocenę możliwości dalszego wspierania współpracy w zakresie badań geologicznych na obu kontynentach oraz promować współpracę w tej dziedzinie na forach międzynarodowych, takich jak program Geosciences UNESCO.
Jeszcze w 2013 r. powinno rozpocząć się badanie zakresu tego zagadnienia. Badanie ma doprowadzić do stworzenia wspólnych projektów służących zwiększeniu wiedzy na temat afrykańskich złóż, utworzeniu sieci na rzecz realizacji szkoleń na potrzeby badań afrykańskich oraz wymianie i cyfryzacji danych.
Europejskie badania geologiczne odegrają w tym procesie kluczową rolę.
Zwiększenie własnej produkcji surowców w Europie
Musimy również zapewnić przedsięwzięciom wydobywczym w Europie większą stabilność. Ważne jest, aby ulepszyć unijne ramy regulacyjne dotyczące surowców, po to by zagwarantować stałe, konkurencyjne dostawy surowców pochodzących ze złoży dostępnych w UE. Ponieważ te zasoby są ograniczone, musimy optymalnie wykorzystywać nasz potencjał technologiczny, a jednocześnie dbać o stabilność naszego przemysłu wydobywczego.
Z szacunków wynika, że wartość niewykorzystanych zasobów mineralnych w Europie, znajdujących się na głębokości 500 – 1 000 metrów, wynosi około 100 mld euro. Dlatego Komisja utworzyła europejskie partnerstwo innowacji w dziedzinie surowców, aby zwiększyć produkcję w samej Europie. Partnerstwo pozwala zgromadzić zasoby finansowe i ludzkie, dzięki czemu państwa członkowskie, przedsiębiorstwa i naukowcy mogą wspólnie pracować nad innowacyjnymi rozwiązaniami, które ułatwią poszukiwanie, wydobywanie i przetwarzanie surowców. Nowe technologie pozwolą wydobywać na większej głębokości, na obszarach oddalonych oraz w surowych warunkach naturalnych. Konieczne są również działania służące opracowaniu alternatyw dla surowców krytycznych, a także usprawnienie recyklingu statystycznych 17 kg odpadów elektrycznych i elektronicznych, które co roku wytwarza każdy obywatel UE.