Industrie en ondernemerschap
Grondstoffen
Grondstoffen
Grondstoffen zijn de basis van de industrie. Geen enkele producent kan concurrerend blijven zonder eerlijke toegang tot de basiselementen waar het eindproduct van gemaakt wordt. Europa stond aan de wieg van de industriële revolutie en is nog steeds een industriemacht van betekenis, maar heeft slechts beperkte toegang tot grondstoffen. Om de Europese industrie concurrerend te houden, is het nodig grondstoffen uit landen buiten de EU te gebruiken.
Voor de productie van accu's op basis van nikkel, voor bijvoorbeeld mobiele telefoons, laptops en hybride-auto's, is lanthaan nodig. Dit is een van de zeldzame aardmetalen die in Europa maar heel weinig voorkomen. Voor medische apparatuur en optische instrumenten is tantaal nodig, een metaal dat alleen in Brazilië en Australië voorkomt. Momenteel zijn er 14 materialen die onmisbaar zijn voor de EU-industrie maar die zelfs op de buitenlandse markt moeilijk te verkrijgen zijn.
"Geen enkel land heeft zelf alle grondstoffen die het nodig heeft, maar Europa is extra kwetsbaar omdat het afhankelijk is van de invoer van veel belangrijke grondstoffen. Daarom zijn allianties en samenwerking met andere landen een belangrijk onderdeel van de EU-grondstoffenstrategie. Wil die slagen, dan moeten de Commissie en de EU-landen samen naar hetzelfde doel toe werken."
De lijst van schaarse materialen zal waarschijnlijk nog langer worden, omdat de grondstoffenmarkt verstoord wordt door protectionistische maatregelen zoals exportbelastingen, prijsafspraken en investeringsbeperkingen. Zo heeft de EU in 2012 bij de Wereldhandelsorganisatie een klacht tegen China ingediend wegens de beperking van de export van zeldzame aardmetalen. Bovendien neemt de wereldwijde vraag naar grondstoffen toe, wat leidt tot stijgende prijzen.
Daarom is er een "grondstoffendiplomatie" nodig. Handel, ontwikkeling en toegang tot grondstoffen moeten de inzet zijn van de onderhandelingen met onze partners overal ter wereld. Als wij de Europese markt (de grootste ter wereld) openstellen voor concurrentie van buitenaf, dan moeten we in ruil daarvoor tegen eerlijke voorwaarden toegang krijgen tot buitenlandse grondstoffen.
Er zijn momenteel besprekingen gaande over de toegang tot grondstoffen met een groot aantal landen, waaronder Argentinië, China, Groenland, Japan, Mexico, Rusland en de Verenigde Staten. Die besprekingen moeten nu als basis voor definitieve overeenkomsten dienen.
Samenwerking met Groenland
We willen vooral de samenwerking met Groenland intensiveren, wat beide partijen ten goede zou komen. We willen werken aan gezamenlijke infrastructuur en investeringen of capaciteitsopbouw bij de exploratie en exploitatie van grondstoffen. Namens de Europese Commissie heb ik in juni 2012 in Nuuk een intentieverklaring over samenwerking op dit terrein ondertekend. Ook EU-commissaris voor ontwikkelingssamenwerking Andris Piebalgs en premier Kuupik Kleist van Groenland hebben hun handtekening onder deze verklaring gezet. Momenteel is zo'n 58% van de exploratiemaatschappijen die in Groenland werkzaam zijn Canadees of Australisch. Slechts 15% van het werk wordt door EU-bedrijven uitgevoerd (uit Denemarken, Duitsland, Tsjechië en het Verenigd Koninkrijk). Hoewel Europese bedrijven driekwart van de Groenlandse exploitatievergunningen in handen hebben, doen Europese bedrijven niet vaak aan exploratie.
Toegang tot grondstoffen: de opbouw van preferentiële betrekkingen met Afrika
Tijdens de bijeenkomst van de Commissie van de Afrikaanse Unie en die van de EU op 8 juni 2010 in Addis Abeba is gesproken over het belang van een duurzaam beleid voor betere toegang tot grondstoffen en de mogelijkheid om de regionale integratie en infrastructuur te bevorderen, vooral in verband met ruimtevaarttoepassingen.
Op het gebied van grondstoffen zijn de beide Commissies overeengekomen samen te werken op het gebied van beheer, infrastructuur en geologische kennis en vaardigheden.
In januari 2012 vond er in Brussel een conferentie op hoog niveau plaats over het partnerschap voor grondstoffen tussen de EU en Afrika.
In haar grondstoffeninitiatief heeft de Commissie zich ertoe verbonden om samen met de Afrikaanse landen na te gaan of nauwere samenwerking op het vlak van geologisch onderzoek haalbaar is en om de samenwerking in multilaterale fora, zoals het aardwetenschappenprogramma van de UNESCO, te stimuleren.
In 2013 start een verkennend onderzoek hiernaar. Het doel is gezamenlijke projecten op te zetten om de kennis over Afrikaanse grondstoffenvoorraden te verbeteren, een netwerk op te richten om Afrikaanse onderzoekers op te leiden, en gegevens uit te wisselen en te digitaliseren.
Europees geologisch onderzoek speelt een cruciale rol hierbij.
Opvoeren van de grondstoffenproductie in Europa
Het is ook belangrijk mijnbouwprojecten in Europa duurzamer te maken. De regelgeving voor Europese grondstoffenwinning moet verbeterd worden om te zorgen voor een stabiele en concurrerende toevoer van grondstoffen van Europese oorsprong. Aangezien onze voorraden beperkt zijn, moeten we optimaal gebruikmaken van de technologische mogelijkheden, zonder de duurzaamheid van de mijnbouwsector uit het oog te verliezen.
Naar schatting is de waarde van onontgonnen Europese delfstoffenvoorraden op 500-1000 meter diepte zo'n 100 miljard euro. Daarom heeft de Commissie een Europees innovatiepartnerschap opgezet om de Europese productie van grondstoffen te verhogen. Het partnerschap brengt kapitaal en mensen, EU-landen, bedrijven en onderzoekers samen om door middel van innovatie de exploratie, winning en verwerking van grondstoffen te ondersteunen. Dankzij nieuwe technologieën kan er op grotere diepte gewerkt worden, in meer afgelegen gebieden en onder moeilijker omstandigheden. Ook zijn er maatregelen nodig om te zoeken naar vervangende materialen voor zeer schaarse grondstoffen en voor het terugdringen van de 17 kg elektrisch en elektronisch afval per EU-burger per jaar.