Βιομηχανία και επιχειρηματικότητα
πρώτες ύλες
Οι πρώτες ύλες και η σημασία τους
Οι πρώτες ύλες είναι η βάση της βιομηχανίας. Καμία μεταποιητική μονάδα δεν μπορεί να παραμείνει ανταγωνιστική αν δεν έχει δίκαιη πρόσβαση στα κύρια συστατικά από τα οποία προκύπτουν τα τελικά της προϊόντα. Η Ευρώπη πρωτοστάτησε στη βιομηχανική επανάσταση και παραμένει κορυφαία βιομηχανική δύναμη, αλλά διαθέτει περιορισμένα αποθέματα πρώτων υλών. Συνεπώς, για να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας είναι αναγκαία η εξασφάλιση εφοδιασμού σε μεγάλης ποικιλίας πρώτες ύλες από τρίτες χώρες.
Για τις μπαταρίες νικελίου, που αποτελούν κύριο συστατικό των κινητών τηλεφώνων, των φορητών υπολογιστών και των υβριδικών αυτοκινήτων, χρειάζεται λανθάνιο, μια από τις 17 σπάνιες γαίες που διαθέτει η Ευρώπη σε ελάχιστες ποσότητες. Για τις ιατρικές συσκευές και τον οπτικό εξοπλισμό χρειάζεται ταντάλιο, ένα μέταλλο που βρίσκεται μόνο στη Βραζιλία και την Αυστραλία. Μέχρι σήμερα, έχουν εντοπιστεί 14 κρίσιμα υλικά τα οποία, αν και ζωτικής σημασίας για την βιομηχανία της ΕΕ, δεν υπάρχουν στην Ευρώπη και επιπλέον είναι εξίσου δύσκολο να βρεθούν στις ξένες αγορές.
"Παρότι καμία χώρα του κόσμου δεν είναι αυτάρκης σε όλες τις πρώτες ύλες που χρειάζεται, η Ευρώπη είναι ιδιαίτερα ευάλωτη καθώς εξαρτάται από εισαγωγές πολλών σημαντικών πρώτων υλών. Γι αυτό, η επιδίωξη συμμαχιών και συνεργασιών με άλλες χώρες αποτελεί μείζον χαρακτηριστικό της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τις πρώτες ύλες. Για να επιτύχει η στρατηγική αυτή, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να συνεργάζονται και να κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση."
Ο κατάλογος αυτός μπορεί να μεγαλώσει καθώς οι αγορές πρώτων υλών υπόκεινται σε όλο και μεγαλύτερες στρεβλώσεις εξ αιτίας προστατευτικών εμπορικών πολιτικών, όπως εξαγωγικοί φόροι, εισαγωγικοί δασμοί, καθορισμός τιμών και περιοριστικοί επενδυτικοί κανόνες. Για παράδειγμα, το 2012 η ΕΕ κατήγγειλε την Κίνα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου για περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών. Εξάλλου, η παγκόσμια ζήτηση για πρώτες ύλες αυξάνεται συνεχώς, προκαλώντας με τη σειρά της αύξηση των τιμών.
Υπό τις συνθήκες αυτές, χρειαζόμαστε μια "Διπλωματία για τις πρώτες ύλες" μέσω της οποίας θα προσεγγίσουμε το θέμα συνολικά, συμπεριλαμβάνοντας στις διαπραγματεύσεις με τους παγκόσμιους εταίρους μας θέματα εμπορίου, ανάπτυξης και πρόσβασης στις πρώτες ύλες. Καθώς ανοίγουμε την ευρωπαϊκή αγορά, τη μεγαλύτερη παγκοσμίως, στον εξωτερικό ανταγωνισμό, θα πρέπει σε αντάλλαγμα να υποστηρίξουμε με αποφασιστικότητα τον στόχο μας για πρόσβαση σε ξένους πόρους υπό θεμιτούς όρους.
Τη στιγμή αυτή η πρόσβαση στις πρώτες ύλες είναι το αντικείμενο διαλόγου με διάφορες χώρες, όπως η Αργεντινή, η Κίνα, η Γροιλανδία, η Ιαπωνία, το Μεξικό, η Ρωσία και οι ΗΠΑ. Είναι πλέον ανάγκη να εξελιχτεί ο διάλογος αυτός σε μια βάση σύναψης οριστικών συμφωνιών.
Συνεργασία με τη Γροιλανδία
Ειδικότερα, επιθυμούμε να εντείνουμε την αμοιβαία επωφελή συνεργασία με τη Γροιλανδία, χρησιμοποιώντας κοινές υποδομές και επενδύσεις ή δημιουργώντας ικανότητα εξόρυξης και εκμετάλλευσης πρώτων υλών. Εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπέγραψα τον Ιούνιο 2012 στο Νουκ, επιστολή προθέσεων σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα αυτόν. Συνυπογράφοντες ήταν ο επίτροπος Αναπτυξιακής Συνεργασίας, Άντρις Πίμπαλγκς και ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας Kuupik Kleist. Αυτή τη στιγμή, περίπου το 58% των εταιρειών εξερεύνησης που λειτουργούν στην Γροιλανδία είναι καναδικές ή αυστραλιανές. Το μερίδιο δραστηριότητας επιχειρήσεων της ΕΕ στην Γροιλανδία είναι μόνο 15% (εταιρείες από τη Δανία, την Γερμανία, την Τσεχική Δημοκρατία και το Ηνωμένο Βασίλειο). Αν και οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κατέχουν τρεις από τις τέσσερις άδειες εκμετάλλευσης στην Γροιλανδία, εν τούτοις συμμετέχουν ελάχιστα στις επιχειρήσεις εξερεύνησης και κατέχουν πολύ λίγες άδειες εξερεύνησης (τις περισσότερες από τις οποίες έχουν το ΗΒ, η Γερμανία και η Δανία).
Πρόσβαση στις πρώτες ύλες: Για μια προτιμησιακή σχέση με την Αφρική
Κατά την τέταρτη σύνοδο μεταξύ ομοτίμων της ΑΕ-ΕΕ στις 8 Ιουνίου 2010 στην Αντίς Αμπέμπα, συζήτησα σημαντικές πτυχές των σχέσεων μεταξύ των δύο ηπείρων: αφενός, για μια βιώσιμη πολιτική που θα βελτιώσει την πρόσβαση στις πρώτες ύλες και, αφετέρου, για ευκαιρίες προώθησης της περιφερειακής ολοκλήρωσης και των υποδομών, ειδικότερα σε σχέση με διαστημικές εφαρμογές.
Όσον αφορά την πρόσβαση στις πρώτες ύλες, η Επιτροπή Αφρικανικής Ένωσης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφώνησαν να συνεργαστούν στους τομείς της διακυβέρνησης, των υποδομών και των γεωλογικών γνώσεων και δεξιοτήτων.
Τον Ιανουάριο 2012, πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες σύνοδος υψηλού επιπέδου με θέμα: "Εταιρική σχέση ΕΕ-Αφρικής για τις πρώτες ύλες - Μετατρέποντας τον πλούτο των ορυκτών πόρων σε πραγματική ανάπτυξη για την Αφρική".
Στην πρωτοβουλία για τις πρώτες ύλες (RMI), η Επιτροπή δεσμεύεται να συνεχίσει να αξιολογεί, από κοινού με τις αφρικανικές χώρες, τις δυνατότητες επέκτασης της συνεργασίας μεταξύ των γεωλογικών ινστιτούτων των δύο ηπείρων καθώς και να προωθήσει τη συνεργασία σε πολυμερή φόρουμ όπως το πρόγραμμα Geosciences της UNESCO.
Σχετική μελέτη σκοπιμότητας αναμένεται να ξεκινήσει το 2013. Στόχος της θα είναι η εκπόνηση κοινών σχεδίων βελτίωσης των γνώσεων σχετικά με τα αφρικανικά αποθέματα πρώτων υλών, η σύσταση δικτύου κατάρτισης για τα αφρικανικά γεωλογικά ινστιτούτα και η ανταλλαγή και ψηφιοποίηση δεδομένων.
Τα ευρωπαϊκά γεωλογικά ινστιτούτα παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στη διαδικασία αυτή.
Αύξηση της ευρωπαϊκής παραγωγής πρώτων υλών
Είναι επίσης σημαντικό να βελτιωθεί η βιωσιμότητα των εξορυκτικών έργων στην Ευρώπη. Πρέπει να βελτιωθεί το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο για τις πρώτες ύλες ώστε να διασφαλιστεί ένας σταθερός και ανταγωνιστικός εφοδιασμός σε πρώτες ύλες από πηγές της ΕΕ. Επιπλέον, καθώς διαθέτουμε περιορισμένους πόρους, οφείλουμε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τις δυνατότητες που μας παρέχει η τεχνολογία και παράλληλα να διατηρήσουμε τη βιωσιμότητα της εξορυκτικής μας βιομηχανίας.
Υπολογίζεται ότι η αξία των αναξιοποίητων ευρωπαϊκών ορυκτών πόρων σε βάθος 500-1.000 μέτρων ανέρχεται σε 100 δισ. ευρώ. Γι αυτό, η Επιτροπή προχώρησε στη σύσταση μιας Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας για τις πρώτες ύλες με στόχο την αύξηση της ευρωπαϊκής παραγωγής. Η σύμπραξη αυτή συγκεντρώνει κεφάλαια και ανθρώπινους πόρους, κράτη μέλη, εταιρείες και ερευνητές σε μια κοινή προσπάθεια καινοτομίας ώστε να στηριχθεί η έρευνα, η εξόρυξη και η επεξεργασία των πρώτων υλών. Με τις νέες τεχνολογίες θα γίνει δυνατή η εξόρυξη πρώτων υλών από μεγαλύτερο βάθος, σε πιο απομακρυσμένες περιοχές και υπό δυσχερέστερες συνθήκες. Πρέπει επίσης να προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε υποκατάστατα των κρίσιμων πρώτων υλών και να βελτιώσουμε την ανακύκλωση των 17 κιλών αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού που παράγει ετησίως κάθε πολίτης της ΕΕ σήμερα.