Η ελευθερία μετακίνησης σε άλλη χώρα της ΕΕ για εργασία χωρίς να απαιτείται άδεια εργασίας είναι δικαίωμα των υπηκόων της ΕΕ.

Οι υπήκοοι χωρών εκτός ΕΕ μπορεί να δικαιούνται να εργάζονται σε μια χώρα της ΕΕ και να έχουν την ίδια μεταχείριση με τους υπηκόους της ΕΕ όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας. Τα δικαιώματα αυτά εξαρτώνται από την ιδιότητά τους ως μελών της οικογένειας υπηκόων της ΕΕ και από τη δική τους υπηκοότητα.

Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία

Παρά το γεγονός ότι αυτές οι χώρες δεν είναι μέλη της ΕΕ, οι υπήκοοί τους μπορούν να εργαστούν στην ΕΕ με τους ίδιους όρους όπως και οι υπήκοοι της ΕΕ, δεδομένου ότι ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο.

Εργαζόμενοι από την Κροατία είναι πιθανόν να αντιμετωπίζουν προσωρινούς περιορισμούς όσον αφορά το δικαίωμα εργασίας στο Λιχτενστάιν.

Το Λιχτενστάιν επιβάλλει ποσοστώσεις οι οποίες περιορίζουν τον αριθμό των ατόμων που μπορούν να εργαστούν και να ζήσουν στη χώρα αυτή. Αυτό το σύστημα ποσοστώσεων ισχύει για τους υπηκόους όλων των χωρών της ΕΕ, της Νορβηγίας και της Ισλανδίας.

Ελβετία

Βάσει της συμφωνίας ΕΕ-Ελβετίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, οι Ελβετοί υπήκοοι είναι ελεύθεροι να ζουν και να εργάζονται στην ΕΕ.

Οι περισσότεροι πολίτες της ΕΕ δεν χρειάζονται άδεια για να εργαστούν στην Ελβετία. Περιορισμοί ισχύουν μόνον για τους υπηκόους της Κροατίας, οι οποίοι χρειάζονται άδεια εργασίας. Μάθετε περισσότερα για το πώς μπορείτε να εργαστείτε στην Ελβετία ως πολίτης χώρας της ΕΕ.

Το δικαίωμα των Τούρκων υπηκόων να εργαστούν σε χώρα της ΕΕ εξαρτάται αποκλειστικά από τη νομοθεσία της συγκεκριμένης χώρας.

Οι Τούρκοι εργαζόμενοι που απασχολούνται νόμιμα σε χώρα της ΕΕ και είναι νόμιμα εγγεγραμμένοι στην αγορά εργασίας αυτής της χώρας έχουν τα ακόλουθα δικαιώματα:

• μετά από έναν χρόνο νόμιμης απασχόλησης δικαιούνται να ζητήσουν ανανέωση της άδειας εργασίας στον ίδιο εργοδότη εάν υπάρχει διαθέσιμη θέση εργασίας
• μετά από τρία χρόνια νόμιμης απασχόλησης μπορούν να αλλάξουν εργοδότη και να αποδεχθούν οποιαδήποτε άλλη θέση εργασίας στο ίδιο επάγγελμα
• μετά από τέσσερα χρόνια νόμιμης απασχόλησης αποκτούν πλήρη πρόσβαση σε οποιαδήποτε αμειβόμενη απασχόληση στη συγκεκριμένη χώρα της ΕΕ.

Οι Τούρκοι υπήκοοι που απασχολούνται νόμιμα σε χώρα της ΕΕ δικαιούνται επίσης τους ίδιους όρους εργασίας με τους πολίτες αυτής της χώρας.

Μετά το Brexit, το δίκαιο της ΕΕ για την ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της ΕΕ έπαψε να εφαρμόζεται στις 31 Δεκεμβρίου 2020 ως προς τους πολίτες της ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο και ως προς τους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ. Τα δικαιώματα των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου να ζουν, να εργάζονται ή να σπουδάζουν στην ΕΕ διέπονται πλέον από τη συμφωνία αποχώρησης και/ή τους εθνικούς κανόνες των κρατών μελών της ΕΕ.

Οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που διέμεναν νόμιμα σε χώρα της ΕΕ πριν από την 1η Ιανουαρίου 2021 προστατεύονται από τη συμφωνία αποχώρησης. Εξακολουθούν να έχουν σε γενικές γραμμές τα ίδια δικαιώματα διαβίωσης, εργασίας, σπουδών και πρόσβασης σε παροχές και υπηρεσίες που είχαν πριν από το Brexit στο κράτος μέλος στο οποίο ζούσαν πριν από την εν λόγω ημερομηνία. Το ίδιο ισχύει για τους υπηκόους της ΕΕ που διέμεναν νόμιμα στο Ηνωμένο Βασίλειο πριν από την 1η Ιανουαρίου 2021 και απέκτησαν καθεστώς διαμονής στο πλαίσιο του συστήματος εγκατάστασης των πολιτών της ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Άλλες χώρες που έχουν συνάψει συμφωνία με την ΕΕ

Υπήκοοι των χωρών αυτών που εργάζονται νόμιμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση δικαιούνται τους ίδιους όρους εργασίας με αυτούς που ισχύουν για τους πολίτες της χώρας υποδοχής:

• Αλγερία, Μαρόκο, Τυνησία
• Ρωσία
• Αλβανία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία
• Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κόσοβο*, Σερβία, Ουκρανία
• Ανδόρα, Σαν Μαρίνο
• 79 χώρες της ομάδας κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού ωκεανού

* Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και συνάδει με την απόφαση 1244/1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου.

Χώρες που δεν έχουν συνάψει συμφωνία

Για υπηκόους άλλων χωρών, που δεν έχουν συνάψει συμφωνία με την ΕΕ, το δικαίωμα εργασίας σε μια χώρα της ΕΕ εξαρτάται κυρίως από τους νόμους της χώρας αυτής, εκτός αν οι εργαζόμενοι είναι μέλη οικογένειας υπηκόου της ΕΕ.

Ωστόσο, όσον αφορά τους εργαζόμενους από όλες τις χώρες εκτός ΕΕ, η νομοθεσία της ΕΕ καλύπτει:

• την περίπτωση πολιτών τρίτων χωρών που διαμένουν επί μακρόν στην ΕΕ
• το δικαίωμα επανένωσης των οικογενειών
• την εισδοχή ερευνητών από τρίτες χώρες
• την εισδοχή σπουδαστών, επισκεπτών μαθητών, άμισθων μαθητευόμενων και όσων προσφέρουν εθελοντική υπηρεσία
• τα δικαιώματα των εργαζομένων υψηλής ειδίκευσης από χώρες εκτός ΕΕ (καθεστώς ευρωπαϊκής μπλε κάρτας)
• τις απλουστευμένες διαδικασίες εισόδου και τα δικαιώματα όλων των μεταναστών από τρίτες χώρες που εργάζονται στην ΕΕ.
• τις συνθήκες εισόδου και διαμονής εποχιακών εργαζομένων από χώρες εκτός ΕΕ
• τις συνθήκες εισόδου και διαμονής υπηκόων χωρών εκτός ΕΕ στο πλαίσιο ενδοεταιρικής μετάθεσης.