Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD)
© Shutterstock / addkm
Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym (ang. Fund for European Aid to the Most Deprived – FEAD) wspiera działania krajów UE polegające na udzielaniu pomocy żywnościowej lub podstawowej pomocy materialnej tym, którzy jej najbardziej potrzebują.
Pomoc ta obejmuje żywność, odzież oraz inne niezbędne przedmioty osobistego użytku, np. obuwie, mydło i szampon.
Oprócz pomocy rzeczowej, kraje UE realizują działania w zakresie włączenia społecznego, takie jak doradztwo i wsparcie ułatwiające najbiedniejszym wydostanie się z ubóstwa.
Organy krajowe mogą również wspierać pomoc niematerialną dla najbardziej potrzebujących, tak by umożliwić im lepszą integrację w społeczeństwie.
Fundusz wspiera osoby będące na początku procesu wychodzenia z ubóstwa i wykluczenia społecznego.
Fundusz pomaga najbardziej potrzebującym, zaspokajając ich najbardziej podstawowe potrzeby, co jest warunkiem wstępnym umożliwiającym im znalezienie pracy lub odbycie szkolenia, na przykład jednego z kursów organizowanych przy wsparciu Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS).
Najważniejsze fakty i liczby dotyczące Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym przedstawione w formie graficznej (w języku angielskim)
Łagodzenie społecznych skutków kryzysu związanego z koronawirusem
W maju 2020 r., w odpowiedzi na pandemię COVID-19 i rosnące potrzeby, Komisja zaproponowała dalsze zmiany do rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów i do rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym. Zmiany te umożliwiają udostępnienie dodatkowych zasobów na potrzeby FEAD na lata 2020, 2021 i 2022 jako część zwiększonych zasobów na politykę spójności w ramach budżetu UE na lata 2014-2020.
W kwietniu 2020 r. Komisja już podjęła inicjatywę służącą zmianie rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym w ramach pakietu „inicjatywa inwestycyjna „plus” w odpowiedzi na koronawirusa” (CRII+). Ten pakiet środków zapewnił państwom członkowskim większą elastyczność i płynność.
Jak działa fundusz?
Komisja przyjmuje programy krajowe na lata 2014-2020, na podstawie których organy krajowe podejmują indywidualne decyzje dotyczące udzielenia pomocy poprzez organizacje partnerskie (często pozarządowe). Podobne podejście stosuje się w przypadku programów finansowanych z funduszy spójności.
Kraje UE mogą wybrać, jakiego rodzaju pomocy chcą udzielić (żywność, podstawowa pomoc materialna lub oba te rodzaje pomocy na raz), w zależności od konkretnej sytuacji oraz od tego, w jaki sposób pomoc ma być zorganizowana i rozdzielona.
Władze krajowe mogą albo same zakupić żywność i inne produkty, a następnie przekazać je organizacjom partnerskim, lub przekazać fundusze wybranym organizacjom, które same dokonają odpowiednich zakupów. Organizacje partnerskie, które same kupują żywność lub inne produkty, mogą albo bezpośrednio rozdzielić je między potrzebujących lub poprosić o pomoc inne organizacje.
Organizacje partnerskie to podmioty publiczne lub organizacje pozarządowe wybrane przez organy krajowe na podstawie obiektywnych i przejrzystych kryteriów określonych na poziomie krajowym.
Więcej informacji o wdrażaniu pomocy z FEAD na szczeblu krajowym można znaleźć w zestawieniach dotyczących poszczególnych państw.
Jakim budżetem dysponuje fundusz?
W ujęciu realnym na lata 2014-2020 na FEAD przeznaczono kwotę ponad 3,8 mld euro.
Oprócz tego państwa UE mają wnieść wkład w wysokości co najmniej 15 proc. w postaci współfinansowania krajowego swoich programów krajowych.
Podstawa prawna
Rozporządzenie w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym przyjęto w 2014 r. W 2018 r. zmieniono je, wprowadzając szereg uproszczeń – wersja skonsolidowana dostępna jest online. Wszystkie akty wykonawcze i delegowane przyjęto do końca 2016 r.
W kwietniu 2020 r. weszły w życie nowe poprawki, w których wprowadza się szczególne środki w związku z kryzysem COVID-19.
W lutym 2021 r. zmieniono rozporządzenie w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym – w odpowiedzi na kryzys związany z COVID-19 fundusz będzie można zasilać transferami finansowymi z REACT-EU.
Społeczność FEAD
Społeczność FEAD to utworzona w 2016 r. ogólnodostępna sieć zrzeszająca osoby zajmujące się udzielaniem pomocy najbardziej potrzebującym w Europie. Obejmuje ona:
- krajowe instytucje zarządzające funduszem
- organizacje realizujące działania finansowane z funduszu lub zainteresowane takimi działaniami
- organizacje pozarządowe na szczeblu UE
- instytucje UE.
Jest to platforma, która umożliwia wymianę dobrych praktyk i promocję nowych pomysłów.
Więcej informacji o społeczności i jej działaniach
Monitorowanie i ocena Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym
Komisja i państwa członkowskie wspólnie odpowiadają za ocenę Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym. Instytucje zarządzające przeprowadzają oceny na szczeblu państw członkowskich, a Komisja – na szczeblu UE.
Oceny opierają się na spójnych, porównywalnych i wiarygodnych danych zgromadzonych przez organy krajowe. Dane są również wykorzystywane do sprawdzania, czy programy są realizowane zgodnie z planem. Instytucje zarządzające korzystają przy tym z wytycznych Komisji w zakresie monitorowania i oceny.
Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie roczne sprawozdania podsumowujące zawierające informacje o osiągnięciach na szczeblu UE:
Studia przypadków FEAD
Katalogi zawierają zwięzły opis inicjatyw finansowanych przez Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym w całej UE. Ponadto można się z nich dowiedzieć, w jaki sposób inicjatywy te mogą ewentualnie uzupełniać inne programy finansowane przez UE, takie jak Europejski Fundusz Społeczny.