Le chéile ar mhaithe le rannpháirtíocht
Ba cheart go mbeadh saoránaigh uile AE ábalta a gceart vótála a fheidhmiú. Is é sin an dóigh a gcuirimid leis na dlíthe faoina mairimid agus a roghnaímid na daoine a ndéanann muid a rialú.
I ndáiríre, áfach, ní féidir le gach duine atá faoi mhíchumas vótáil nó seasamh i dtoghchán. D’fhéadfadh sé nach bhfuil stáisiúin vótaíochta inrochtana, d'fhéadfadh sé nach bhfuil eolas ar fáil ar bhealach ar féidir leo teacht air nó é a thuiscint (braille nó teanga chomharthaíochta mar shampla) agus mar sin de. Chomh maith leis sin, d’fhéadfadh sé go mbainfí an ceart chun vótála nó chun seasamh i dtoghcháin ó roinnt daoine faoi mhíchumas mar gheall ar shrianta ar a gcáil dhlíthiúil.
Tá an Coimisiún ag obair le tíortha AE faoina Straitéis deich mbliana maidir le Cearta Daoine faoi Mhíchumas ionas go n-oibreoidh an daonlathas do chách.
Tá leagan Éasca le léamh den téacs seo ar fáil anseo.
Comhionannas ag an mbosca ballóide
Tá rialacha ag gach tír AE lena gcuirtear coinníollacha le conas is féidir le daoine áirithe faoi mhíchumas páirt a ghlacadh i dtoghcháin, toghcháin Eorpacha san áireamh. Mar shampla, in 18 dtír ní féidir le daoine dalla vótáil ina n-aonar agus ní mór dóibh brath ar dhuine eile lena vóta a chaitheamh ar a son. Cé go bhfuil údaráis ag obair chun fáil réidh le baic, ní mór níos mó a dhéanamh lena chinntiú gur féidir le daoine faoi mhíchumas a dtuairim a chur in iúl agus páirt a ghlacadh i dtoghcháin ar bhonn comhionann le daoine eile.
Faoin Straitéis um Chearta Daoine faoi Mhíchumas, ghabh an Coimisiún Eorpach air féin go gcoinneoidh sé ag obair le tíortha AE, agus leis an bParlaimint, lena chinntiú gur féidir le daoine faoi mhíchumas leas a bhaint as a gcearta polaitiúla ar bhonn comhionann le daoine eile.
Áirítear ar ghníomhaíochtaí an Choimisiúin:
- Oibriú le tíortha AE sa Líonra Comhair Eorpaigh um Thoghcháin lena chinntiú gur féidir le daoine faoi mhíchumas ról iomlán a bheith acu i dtoghcháin – mar vótálaithe agus mar iarrthóirí.
- Oibriú leis an Líonra seo agus le tíortha AE chun treoir ar dhea-chleachtais toghcháin maidir le toghcháin níos inrochtana a fhoilsiú faoi dheireadh 2023.
- Bearta a mholadh lena chinntiú go mbeidh faisnéis inrochtana ag saoránaigh faoi mhíchumas maidir le coinníollacha agus rialacha mionsonraithe maidir le clárú mar vótálaí nó mar iarrthóir ina chuid tograí le haghaidh dlíthe athbhreithnithe maidir le cearta shaoránaigh shoghluaiste AE chun vótáil agus seasamh i dtoghcháin AE agus i dtoghcháin chathrach.
- Féachaint le haghaidh a thabhairt ar riachtanais daoine faoi mhíchumas i achoimre ar r-vótáil.
- Úsáid a bhaint as Clár um Shaoránaigh, Comhionannais, Cearta agus Luachanna AE chun cuidiú le níos mó daoine a bhfuil riachtanais éagsúla acu ról gníomhach a bheith acu sa daonlathas.
Le haghaidh na dtoghchán Eorpach in 2024, díreofar iarrachtaí an Choimisiúin líon tinrimh agus rannpháirtíochta a chur chun cinn ar dhaoine faoi mhíchumas freisin.
Tá príomhról ag an Líonra Comhair Eorpach um Thoghcháin, grúpa atá comhdhéanta de shaineolaithe ó thíortha AE, i malartú dea-chleachtais toghcháin, amhail stáisiúin vótaíochta inrochtana, ballóidí agus meaisíní vótála agus soláthar faisnéise oiriúnaithe, agus socruithe sonracha vótála do vótálaithe faoi mhíchumas. Leanfaidh an Coimisiún le húsáid a bhaint as an Líonra chun tacú le daoine faoi mhíchumas a gcearta vótála a fheidhmiú. Áirítear leis sin tagairtí coiteanna agus comhairle phraiticiúil a dhréachtú. Ach is féidir linn go léir cuidiú le feasacht a mhúscailt go bhfuil tuairim daoine faoi mhíchumas díreach cosúil le tuairim gach duine eile.