Komisja Europejska przedstawia zmiany, które należy wprowadzić w unijnych programach finansowych w obszarach społecznych w celu stawienia czoła wyzwaniom związanym z kwestiami społecznymi i zatrudnieniem po zakończeniu kryzysu.

Komisja Europejska przedstawia dziś zmiany, które należy wprowadzić w unijnych programach finansowych realizowanych w obszarach społecznych w celu stawienia czoła najważniejszym wyzwaniom związanym z kwestiami społecznymi i zatrudnieniem, które pojawią się po zakończeniu kryzysu — rosnącemu bezrobociu wśród młodzieży, a także ryzyku ubóstwa dzieci. Obecne propozycje finansowe obejmują również wsparcie dla pracowników w procesie ekologicznej i cyfrowej transformacji w formie inwestycji w możliwości podnoszenia kwalifikacji, które pozwolą im odnaleźć się w neutralnym dla klimatu, bardziej cyfrowym i bardziej sprzyjającym włączeniu społeczeństwie. Równocześnie, z myślą o przyszłości działań finansowych, wprowadza się mechanizm reagowania kryzysowego na wypadek nadchodzących sytuacji nadzwyczajnych.

Wymaga to szybkiej aktualizacji przepisów dotyczących zarówno bieżących programów finansowych, jak i projektu przyszłego budżetu w celu uwzględnienia reakcji na nowe wyzwania. Europejski Fundusz Społeczny Plus będzie głównym instrumentem finansowym mającym na celu wdrażanie Europejskiego filaru praw socjalnych. Pozostaje też naszym kompasem w działaniach gwarantujących ożywienie gospodarcze przy zachowaniu sprawiedliwości społecznej. Inne instrumenty, takie jak już istniejący Europejski Fundusz Społeczny (ESF) i Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym zostaną zasilone dodatkowymi środkami finansowymi, tak aby bezzwłocznie uruchomić działania umożliwiające powrót do pracy i skierowanie pomocy do osób najbardziej potrzebujących.

Komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych, Nicolas Schmit, powiedział: „Jeżeli Europa ma być w przyszłości odporniejsza, bardziej zrównoważona i bardziej sprzyjać włączeniu, już teraz wymaga inwestycji w ludzi, a zwłaszcza w młodsze pokolenia. Naszym priorytetem jest szybkie otrząśnięcie się z szoku wywołanego kryzysem związanym z koronawirusem, tak aby nikt nie pozostał w tyle”.

Natychmiastowa reakcja: znaczne dodatkowe środki na Europejski Fundusz Społeczny (EFS) i Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym

Proponuje się, aby fundusze z obszaru polityki spójności (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności) zasilić kwotą 55 mld EUR dodatkowych środków w latach 2020–2022 w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom koronawirusa na rynku pracy. Do tego celu posłuży narzędzie REACT-EU, w którym kluczową rolę odgrywa Europejski Fundusz Społeczny na lata 2014-2020, jako mechanizm utrzymywania zatrudnienia i wspierania włączenia społecznego.

Dodatkowe środki na EFS powinny zostać przeznaczone przede wszystkim na:

• utrzymanie miejsc pracy, między innymi poprzez systemy pracy krótkoterminowej i wspieranie samozatrudnienia w celu ochrony dochodów,
• tworzenie nowych miejsc pracy, zwłaszcza dla osób w najtrudniejszej sytuacji,
• działania mające na celu zatrudnienie ludzi młodych,
• kształcenie i szkolenie,
• podnoszenie kwalifikacji, zwłaszcza w celu wspierania podwójnej transformacji: ekologicznej i cyfrowej,
• działania mające na celu poprawę dostępu do usług opieki społecznej i zdrowotnej, również dla dzieci.

Komisja zaproponowała również, aby do 2022 r. państwa członkowskie przekazywały dodatkowe środki na Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym w ramach narzędzia REACT-EU. Pozwoli to uzyskać pieniądze na żywność i podstawową pomoc materialną oraz działania towarzyszące i specjalne działania wspierające włączenie społeczne. W ten sposób zabezpieczymy finansowanie kluczowych środków naprawczych po zakończeniu kryzysu i będziemy mogli nieprzerwanie wspierać osoby najbardziej potrzebujące.

Podczas wydawania tych środków państwa członkowskie powinny odpowiednio wspierać równouprawnienie płci stanowiące horyzontalną zasadę w przepisach regulujących fundusze społeczne.

Długoterminowa reakcja: projekt umocnienia Europejskiego Funduszu Społecznego Plus

W ramach przyjmowanego obecnie nowego projektu przyszłego długoterminowego budżetu UE na lata 2021-2027 Komisja zaproponowała istotne zmiany w części dotyczącej Europejskiego Funduszu Społecznego (ESF+).

• Zmieniony wniosek obejmuje większe wsparcie działań związanych z zatrudnieniem młodzieży. Państwa członkowskie, w których odsetek młodych osób niekształcących się, niepracujących i nieszkolących się w wieku 15-29 lat przekracza unijną średnią, powinny inwestować co najmniej 15% (do 10% w pierwotnym projekcie EFS+) zasobów z EFS+ w ukierunkowane działania wspierające młodzież.
• Środki z ESF+ zostaną również przeznaczone na przeciwdziałanie ubóstwu dzieci. Żadne dziecko nie powinno pozostać w tyle w wyniku pandemii koronawirusa. W zmienionym projekcie EFS+ na wszystkie państwa członkowskie nałożono wymóg przeznaczenia co najmniej 5% zasobów krajowych EFS+ na wdrażanie działań ograniczających ubóstwo dzieci.
• Dodatkowo ESF+ w znacznej mierze będzie wspomagać ekologiczną i cyfrową transformację poprzez inwestycje w możliwości podnoszenia kwalifikacji, które pomogą odnaleźć się pracownikom w neutralnym dla klimatu, bardziej cyfrowym i bardziej sprzyjającym włączeniu społeczeństwie.
• Aby lepiej przygotować się na przyszłe sytuacje nadzwyczajne, w ramach EFS+ przewidziano mechanizm reagowania kryzysowego. Dzięki takiemu rozwiązaniu Komisja może dostosować fundusz w odpowiedzi na nadzwyczajne wydarzenia poprzez szybką zmianę zasad zarządzania w zależności od potrzeb państw członkowskich.

Wzmocniony Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji (EFG)

Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji (EFG) ma na celu wspieranie pracowników, którzy stracili pracę w wyniku działań restrukturyzacyjnych przeprowadzanych na dużą skalę, poprzez finansowanie ukierunkowanych szkoleń i inne formy wspierania powrotu na rynek pracy. Mając na uwadze spodziewane większe zapotrzebowanie na takie wsparcie w następstwie pandemii koronawirusa, Komisja proponuje zwiększenie rocznego finansowania do poziomu 386 mln EUR, począwszy od 2021 r.

Dodatkowe środki na wsparcie zatrudnienia i cele socjalne

Ponadto planuje się przeznaczenie wielu innych funduszy na wspieranie celów socjalnych i celów związanych z zatrudnieniem.

Budżet nowego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności wynosi 560 mld EUR, które państwa członkowskie mogą przeznaczyć na wspieranie inwestycji i reform w formie dotacji i pożyczek. Instrument jest powiązany z wytycznymi europejskiego semestru, które opierają się na Europejskim filarze praw socjalnych. Będzie stanowił pomoc dla państw członkowskich w zmaganiach z wyzwaniami gospodarczymi i społecznymi w różnych obszarach, w szczególności w obszarze spraw społecznych, zatrudnienia, kwalifikacji i kształcenia.

Komisja zaproponowała znaczne zwiększenie środków finansowych na Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji do łącznej kwoty 40 mld EUR. Środki te mają zostać wykorzystane do złagodzenia społeczno-gospodarczych skutków transformacji w kierunku neutralności klimatycznej w regionach najbardziej nimi dotkniętych, na przykład poprzez wspomaganie przekwalifikowywania pracowników.

Również program InvestEU otrzyma dodatkowe środki na wspieranie infrastruktury społecznej lub mikrofinansowanie przedsiębiorców, zwłaszcza w gospodarce społecznej. Zgodnie z projektem całkowity budżet programu wyniesie 32 mld EUR.

Wreszcie w ramach programu Erasmus dysponującego łączną kwotą 25 mld EUR przewiduje się inwestycje w młodzież poprzez oferowanie im nowych możliwości zdobycia doświadczenia zagranicą. Program zapewnia znaczne finansowanie w obszarze umiejętności oraz kształcenia i szkolenia zawodowego.