De Europese Commissie kondigt veranderingen aan in de sociale financieringsprogramma's van de EU die nodig zijn om de sociale en werkgelegenheidsuitdagingen in de periode na de crisis aan te pakken.

Vandaag presenteert de Europese Commissie de veranderingen in de sociale financieringsprogramma's van de EU die nodig zijn om het hoofd te bieden aan de belangrijkste sociale en werkgelegenheidsuitdagingen die ons wachten in de periode na de crisis, zoals een toenemende werkloosheid onder jongeren, de noodzaak om de meest behoeftigen te voorzien van basisvoedselhulp en fundamentele materiële steun, en het risico van armoede onder kinderen. De financieringsvoorstellen van vandaag bieden ook ondersteuning aan werknemers tijdens de groene en digitale transitie door te investeren in trainingsmogelijkheden, waardoor zij succesvol kunnen zijn in een klimaatneutrale, digitalere en inclusievere samenleving. Tegelijkertijd maken we onze financieringsacties toekomstbestendig door de invoering van een crisisresponsmechanisme voor toekomstige noodsituaties.

Hiertoe moeten de regels van zowel de huidige financieringsprogramma's als het toekomstige begrotingsvoorstel snel worden bijgewerkt, zodat de nieuwe uitdagingen kunnen worden opgepakt. Het Europees Sociaal Fonds Plus vormt het voornaamste financiële instrument voor de uitvoering van de Europese pijler van sociale rechten. Deze blijft ons kompas om te zorgen voor sociaal rechtvaardig herstel. Andere instrumenten, zoals het reeds bestaande Europees Sociaal Fonds (ESF) en het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD), worden uitgebreid met nieuwe middelen, zodat onmiddellijk kan worden gestart met inspanningen om mensen weer aan het werk te krijgen en de meest kwetsbaren van hulp te voorzien.

Nicolas Schmit, commissaris voor Werkgelegenheid en Sociale Rechten, zegt: “Om Europa in de toekomst veerkrachtiger, duurzamer en inclusiever te maken, moeten we nu investeren in de mensen, en met name in de jongere generaties. Onze prioriteit is om de sociale en economische klap als gevolg van de coronacrisis snel te boven te komen en ervoor te zorgen dat niemand wordt vergeten.”

De onmiddellijke reactie: aanzienlijke extra middelen voor het Europees Sociaal Fonds (ESF) en het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD)

De fondsen in het kader van het cohesiebeleid (Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, Europees Sociaal Fonds, Cohesiefonds) moeten 55 miljard euro aan nieuwe middelen ontvangen voor de periode 2020-2022 om de negatieve gevolgen van het coronavirus op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Het instrument hiervoor is REACT-EU, waarin het Europees Sociaal Fonds 2014-2020 een essentiële rol speelt voor het behoud van werkgelegenheid en de ondersteuning van sociale integratie.

De extra ESF-middelen dienen in de eerste plaats gericht te zijn op de ondersteuning van:

• het behoud van werkgelegenheid, onder meer via arbeidstijdverkortingsregelingen, en steun voor zelfstandigen om hun inkomen te beschermen;
• het scheppen van nieuwe banen, met name voor mensen in een kwetsbare positie;
• werkgelegenheidsmaatregelen voor jongeren;
• onderwijs en opleiding;
• de ontwikkeling van vaardigheden, met name ter ondersteuning van de tweeledige groene en digitale transitie;
• maatregelen ter verbetering van de toegang tot sociale en gezondheidszorgvoorzieningen, ook voor kinderen.

De Commissie heeft bovendien voorgesteld dat de lidstaten het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD) tot 2022 met extra middelen kunnen aanvullen, in het kader van REACT-EU. Daarmee wordt voorzien in extra middelen voor voedselhulp, fundamentele materiële bijstand en begeleidende maatregelen, en voor gerichte maatregelen voor sociale integratie. De continuïteit van de financiering voor belangrijke crisisherstelmaatregelen en steun voor de meest behoeftigen kan hierdoor worden gegarandeerd.

Bij de besteding van deze gelden dienen de lidstaten de gelijkheid van mannen en vrouwen naar behoren te bevorderen. Dit is een horizontaal beginsel in de wetgeving met betrekking tot sociale fondsen.

De reactie op langere termijn: een versterkt voorstel voor het Europees Sociaal Fonds Plus

In het kader van de nieuwe voorstellen voor de toekomstige langetermijnbegroting van de EU voor de periode 2021-2027 zoals vandaag aangenomen, heeft de Commissie belangrijke wijzigingen in het voorstel voor het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+) voorgesteld.

• Het gewijzigde voorstel omvat meer steun voor jeugdwerkgelegenheid. Lidstaten waar het percentage mensen tussen de 15 en 29 jaar die geen werk hebben en geen onderwijs of opleiding volgen, hoger is dan het gemiddelde in de Unie, moeten ten minste 15 % (tegenover 10 % in het oorspronkelijke ESF+-voorstel) van hun ESF+-middelen investeren in gerichte acties om jongeren te ondersteunen.
• Het ESF+ helpt ook om kinderarmoede te bestrijden. Geen enkel kind mag buiten de boot vallen in de nasleep van de coronapandemie. Volgens het gewijzigde ESF+-voorstel moet elke lidstaat ten minste 5 % van zijn ESF+-middelen toewijzen aan de uitvoering van maatregelen voor de bestrijding van kinderarmoede.
• Daarnaast levert het ESF+ een belangrijke bijdrage aan de groene en digitale transitie door de bevordering van investeringen in trainingsmogelijkheden, zodat werknemers succesvol kunnen zijn in een klimaatneutrale, digitalere en inclusievere samenleving.
• Om beter voorbereid te zijn op toekomstige noodsituaties omvat het ESF+ een crisisresponsmechanisme. Hierdoor kan de Commissie onder uitzonderlijke omstandigheden aanpassingen doorvoeren om op dergelijke gebeurtenissen te reageren en zo nodig de regels voor het beheer van de financiële middelen voor de lidstaten snel wijzigen.

Een versterkt Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering (EFG)

Het Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering (EFG) ondersteunt werknemers die hun baan zijn kwijtgeraakt door ingrijpende herstructureringen, door de financiering van gerichte opleidingen en andere steun met het oog op hun terugkeer naar de arbeidsmarkt. Gezien de verwachte toename van de vraag in de nasleep van de coronapandemie, stelt de Commissie voor om het jaarlijks beschikbare bedrag vanaf 2021 te verhogen tot 386 miljoen euro.

Aanvullende middelen ter ondersteuning van doelstellingen op sociaal en werkgelegenheidsgebied

Voorts zullen veel andere fondsen aanzienlijke investeringen doen om doelstellingen op sociaal en werkgelegenheidsgebied te ondersteunen.

De nieuwe Faciliteit voor herstel en veerkracht heeft een budget van 560 miljard euro, waarvan de lidstaten gebruik kunnen maken om sociale investeringen en hervormingen te steunen via subsidies en leningen. Deze faciliteit sluit aan bij de richtsnoeren in het kader van het Europees semester, die gebaseerd zijn op de Europese pijler van sociale rechten. Daarom helpt de faciliteit de lidstaten bij het aangaan van de structurele economische en sociale uitdagingen op diverse gebieden, zoals de sociale sector, werkgelegenheid, vaardigheden en onderwijs.

De Commissie heeft voorgesteld om aanzienlijke aanvullende financiële middelen ter beschikking te stellen aan het Fonds voor een rechtvaardige transitie, waardoor het totaal op 40 miljard euro komt. Deze financiële middelen worden gebruikt om de sociaal-economische gevolgen van de overgang naar klimaatneutraliteit in de zwaarst getroffen regio's te verzachten, bijvoorbeeld door de omscholing van werknemers te ondersteunen.

InvestEU kan ook over meer middelen beschikken voor de ondersteuning van sociale infrastructuur of microfinanciering voor ondernemers, met name in de sociale economie. Voor InvestEU wordt een totaal budget van 32 miljard euro voorgesteld.

Verder zal Erasmus, met een voorgesteld totaal budget van 25 miljard euro, investeren in jongeren en hun mogelijkheden bieden om nieuwe ervaringen op te doen in het buitenland. Het programma voorziet in cruciale financiering op het gebied van vaardigheden en beroepsonderwijs en -opleiding.