Z tego rozdziału dowiesz się, jak zmiana miejsca zamieszkania w obrębie Unii Europejskiej wpływa na Twoje prawo do świadczeń zabezpieczenia społecznego.

Ubezpieczenie społeczne a regulacje unijne

Jeśli zamierzasz podjąć pracę w innym kraju Uni Europejskiej, nie będziesz już podlegać polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych. Obejmą Cię przepisy kraju, w którym wykonujesz pracę. To ogólna zasada, od której są jednak pewne wyjątki.

Jeśli pracowałeś(łaś) i/lub opłacałeś(łaś) składki na ubezpieczenie społeczne w innym kraju Unii Europejskiej, może to być wzięte pod uwagę podczas ustalania Twojego prawa do świadczeń ubezpieczenia społecznego w Polsce.

Warto zaznaczyć, że koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego dotyczy nie tylko krajów Unii Europejskiej, ale także pozostałych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego, czyli Norwegii, Liechtensteinu, Islandii, a także Szwajcarii, jak również w Wielkiej Brytanii*.

* Każdy przypadek należy ocenić indywidualnie w celu ustalenia, czy dana osoba jest objęta zakresem art. 30 umowy o wystąpieniu, a więc mają zastosowanie unijne przepisy koordynacyjne, czy też wchodzi w zakres sytuacji opisanych w art. 32 umowy o wystąpieniu oraz /lub podlegają ustawodawstwu krajowemu i Protokołu w sprawie koordynacji zabezpieczenia społecznego załączonego do Umowy o handlu i współpracy.

Jakich świadczeń to dotyczy?

Świadczenia, które są objęte koordynacją unijną, to:

• emerytury i renty
• świadczenia przedemerytalne (w ograniczonym zakresie)
• świadczenia rodzinne
• świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa
• zasiłki dla bezrobotnych

Unijne przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mówią, że można sumować okresy ubezpieczenia posiadane w różnych państwach członkowskich. Zsumowaniu podlegają okresy ubezpieczenia przebyte w państwach UE nie tylko po przystąpieniu Polski do Unii w 2004 roku, ale również wcześniej.

Niektóre świadczenia mogą być także transferowane do innego kraju.

Do czego mam prawo i jak się o nie ubiegać?

Jeśli pracowałeś(łaś) w którymś z krajów objętych koordynacją i wracasz do Polski, powinieneś(powinnaś) zabrać ze sobą dokumenty poświadczające okres pracy za granicą oraz opłacanie składek ubezpieczeniowych w danym kraju.

Sumowanie okresów ubezpieczenia

Sumowanie okresów ubezpieczenia dotyczy przypadków, kiedy do uzyskania prawa do danego świadczenia potrzebujesz być wcześniej ubezpieczonym przez określony czas (np. w przypadku prawa do zasiłku dla bezrobotnych) lub potrzebujesz wykazać odpowiednio długi okres ubezpieczenia (np. w przypadku prawa do emerytury). Jeśli możesz udowodnić, że przez wymagany okres byłeś (byłaś) ubezpieczony(a) w jednym z krajów unijnych, wtedy ten czas liczy się w każdym innym kraju.

Jeśli chcesz ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych w Polsce, dokumentem potwierdzającym okres płacenia składek w kraju objętym koordynacją unijną jest formularz U1 (wcześniej: E 301). Można o niego wystąpić przed powrotem do kraju lub po powrocie, za pośrednictwem Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

Jeśli jesteś obywatelem polskim i za krótko pracowałeś(łaś) w Polsce, aby otrzymać emeryturę lub rentę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych doliczy Ci okres ubezpieczenia za granicą w państwach objętych koordynacją. Wystarczy, że złożysz wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który skontaktuje się z odpowiednią instytucją w kraju, w którym posiadasz okresy ubezpieczenia.

Transfer świadczeń

Świadczenia mogą być także transferowane do kraju Twojego miejsca zamieszkania.

Jeśli otrzymujesz już zasiłek dla bezrobotnych i chcesz dokonać jego transferu do Polski, powinieneś uzyskać formularz U2 (wcześniej: E 303).

Jeśli pobierasz np. emeryturę lub rentę w jednym z krajów objętych koordynacją, możesz wystąpić o jej transfer do Polski.

Poznaj swoje prawa

Linki poniżej przedstawiają Twoje prawa, nie są to strony Komisji Europejskiej, ani nie reprezentują jej poglądów:

• Informacja na temat okresów uwzględnianych przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu wysokości tych świadczeń
• Świadczenie emerytalne z ZUS na podstawie unijnej koordynacji zabezpieczenia społecznego
• Renta z tytułu niezdolności do pracy z ZUS na podstawie unijnej koordynacji zabezpieczenia społecznego
• Renta rodzinna z ZUS na podstawie unijnej koordynacji zabezpieczenia społecznego

Strony i publikacje Komisji Europejskiej:

• http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=849&langId=pl

Z kim się kontaktować?

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej – Departament Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego
ul. Nowogrodzka 1/3/5

00-513 Warszawa

tel. +48 538117210
e-mail: info@mrips.gov.pl
Internet: http://www.gov.pl/rodzina

Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia
Zielona Linia
ul. Trawiasta 20b
15-161 Białystok
tel. +48 2219524
e-mail: kontakt@zielonalinia.gov.pl
Internet: http://zielonalinia.gov.pl/

Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
ul. Szamocka 3, 5
01-748 Warszawa
Internet: www.zus.pl

Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS

Konsultanci są dostępni w dni robocze w godzinach 7.00-18.00. Automatyczny System Informacyjny jest dostępny 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu.

• numer przeznaczony do obsługi połączeń z telefonów komórkowych oraz stacjonarnych krajowych i zagranicznych: +48 225601600
• skype: zus_centrum_obslugi_tel
• adres e-mail do zapytań ogólnych: cot@zus.pl

Wyszukiwarka oddziałów ZUS wg nazwy miasta lub gminy oraz kodu pocztowego