W tej części przeczytasz o świadczeniach przysługujących wszystkim pracownikom, którzy z jakiegoś powodu utracili - całkowicie lub częściowo - zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy. Świadczenia mają na celu wyrównać utratę dochodów lub pomóc w nabyciu nowych kwalifikacji.

Omawiane świadczenia to:

• renta z tytułu niezdolności do pracy
• renta szkoleniowa

W jakiej sytuacji mam prawo do świadczenia?

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonym, którzy stali się częściowo lub całkowicie niezdolni do wykonywania jakiejkolwiek działalności zarobkowej z powodu złego stanu zdrowia.

Renta szkoleniowa: jeśli osoba spełni warunki wymagane do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy oraz okaże się, że jest w stanie zdobyć kwalifikacje do innego zawodu, przysługuje jej renta szkoleniowa.

Oba świadczenia są wypłacane z ubezpieczenia rentowego, które wypłaca też, w razie śmierci osoby utrzymującej rodzinę, rentę rodzinną.

Jeśli przyczyną Twojej niezdolności do pracy jest wypadek w pracy lub choroba zawodowa, o świadczeniach, które możesz otrzymać, czytaj w rozdziale Wypadki przy pracy i choroby zawodowe.

O świadczeniach dla osób niepełnosprawnych czytaj w rozdziale Świadczenia opieki długoterminowej.

Jeśli szukasz informacji nt. świadczeń dla opiekunów osób niepełnosprawnych, zobacz rozdział Świadczenia dla opiekunów.

Jakie warunki muszę spełnić?

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje Ci, jeśli:

• zostałeś uznany za niezdolnego do pracy;
• niezdolność do pracy powstała w okresie ubezpieczenia (np. zatrudnienia, pobierania świadczenia dla bezrobotnych itp.) lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania okresu ubezpieczenia;
• masz wymagany okres składkowy i nieskładkowy (zobacz „Słownik pojęćˮ), który jest różny w zależności od wieku, w którym powstała Twoja niezdolność do pracy:

Okres wymaganych 5 lat w odniesieniu do osób, u których niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30. roku życia, musi przypadać na okres ostatnich 10 lat przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub dniem powstania niezdolności do pracy.

Warunek wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego nie jest wymagany od osoby, która stała się niezdolna do pracy z powodu skutków wypadku, jaki miał miejsce w drodze do pracy lub z pracy.

Renta szkoleniowa przysługuje Ci, jeśli spełnisz warunki wymagane do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, nie jesteś w stanie wykonywać pracy w dotychczasowym zawodzie i powinieneś zdobyć kwalifikacje do wykonywania innego zawodu.

Do czego mam prawo i jak się o nie ubiegać?

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Poniżej podano minimalną wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy. Dane obowiązujące od 1 marca 2022 r.:

Renta z tytułu niezdolności do pracy może ulec zwiększeniu. Jej wysokość zależy od:

• stopnia niezdolności do pracy (częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy);
• długości posiadanego okresu składkowego i nieskładkowego (zobacz „Słownik pojęćˮ);
• osiąganego wynagrodzenia.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

Oceny niezdolności do pracy i stopnia tej niezdolności dokonuje, w formie orzeczenia, lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Orzeczenie stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczenia.

Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS osobie zainteresowanej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia.

Osobie, która spełnia warunki do renty z tytułu niezdolności do pracy przyznawana jest renta stała lub renta okresowa.

Renta stała przysługuje osobie, której niezdolność do pracy została uznana za trwałą. Renta okresowa przysługuje osobie, której niezdolność do pracy ma charakter czasowy. Przysługuje ona przez okres wskazany w decyzji.

Renta szkoleniowa

Rentę szkoleniową wylicza się podobnie jak rentę z tytułu niezdolności do pracy. Wynosi ona 75% podstawy wymiaru renty (zobacz „Słownik pojęćˮ) i nie może być niższa niż minimalna wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Rentę szkoleniową można otrzymać na okres 6 miesięcy z możliwością skrócenia tego okresu lub jego wydłużenia maksymalnie o 30 miesięcy.

Przyznaje ją organ rentowy, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Słownik pojęć

Okres składowy i nieskładkowy to okresy brane pod uwagę przy ustalaniu prawa do emerytury oraz prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Na ich podstawie ustala się także wysokość świadczeń.

Okres składkowy to okres, w którym opłacamy składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, czyli okres pracy, prowadzenia firmy, ale też np. pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Okres nieskładkowy to okres, w którym składki nie były opłacane, ale ze względu na szczególny charakter tego okresu jest on brany pod uwagę przy ubieganiu się o wymienione wcześniej świadczenia. Do okresów nieskładkowych zalicza się np. pobieranie zasiłku chorobowego i opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, a także nauki w szkole wyższej, jednak pod warunkiem, że ukończymy naukę.

Podstawa wymiaru rent i emerytur to kwota, na podstawie której wylicza się świadczenia emerytalne lub rentowe. Oblicza się ją na podstawie zarobków osiąganych w okresie 10 kolejnych lat kalendarzowych (wybranych z okresu 20 lat poprzedzających złożenie wniosku o świadczenie) lub dowolnie wybranych 20 lat okresu ubezpieczenia. O szczegółowych zasadach obliczania wysokości rent i emerytur przeczytasz na stronie ZUS.

Dokumenty do wypełnienia

• Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy: ZUS ERN
• Opis procedury ubiegania się o rentę zamieszczony na stronie ZUS wraz z listą dokumentów, które trzeba złożyć razem z wnioskiem o rentę

Poznaj swoje prawa

Linki poniżej przedstawiają Twoje prawa, nie są to strony Komisji Europejskiej, ani nie reprezentują jej poglądów:

• Szczegółowy opis procedur przyznawania świadczeń przez ZUSInformacje na temat okresów składkowych i nieskładkowych na stronie ZUS
• Szczegółowy opis procedur przyznawania świadczeń przez ZUS

Strony i publikacje Komisji Europejskiej:

• Renta z tytułu niezdolności do pracy: Twoje prawa za granicą jako obywatela UE

Z kim się kontaktować?

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej – Departament Ubezpieczeń Społecznych
ul. Nowogrodzka 1/3/5
00-513 Warszawa
tel.: +48 538117390
Internet: www.gov.pl/rodzina
e-mail: info@mrips.gov.pl

Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
ul. Szamocka 3, 5
01-748 Warszawa
Internet: www.zus.pl

Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS

Konsultanci są dostępni w dni robocze w godzinach 7.00-18.00. Automatyczny System Informacyjny jest dostępny 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu:

• numer przeznaczony do obsługi połączeń z telefonów komórkowych oraz stacjonarnych krajowych i zagranicznych: +48 225601600
• skype: zus_centrum_obslugi_tel
• adres e-mail do zapytań ogólnych: cot@zus.pl

Wyszukiwarka oddziałów ZUS wg nazwy miasta lub gminy oraz kodu pocztowego.