© Shutterstock

Ορισμός

Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία ορίζει τα άτομα με αναπηρία ως «τα άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές ή αισθητηριακές βλάβες, οι οποίες σε αλληλεπίδραση με διάφορα εμπόδια δύνανται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους.»

Περίπου 100 εκατομμύρια άτομα στην ΕΕ έχουν κάποια μορφή αναπηρίας. Πολλά άτομα με αναπηρία στην Ευρώπη δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες στη ζωή με τα άλλα άτομα. Τα σχολεία ή οι χώροι εργασίας, οι υποδομές, τα προϊόντα, οι υπηρεσίες και οι πληροφορίες δεν είναι όλα προσβάσιμα στα άτομα με αναπηρία. Επίσης, μπορεί να τους φέρονται άσχημα ή άδικα.

Προκλήσεις

• Μόνο τα μισά από τα άτομα με αναπηρία εργάζονται, ενώ η αναλογία αυτή για τα άτομα χωρίς αναπηρία είναι 3 στα 4.
• Το 28,4 % των ατόμων με αναπηρία αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού έναντι του 17,8 % των ατόμων χωρίς αναπηρία.
• Μόλις το 29,4 % των ατόμων με αναπηρία έχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε σύγκριση με το 43,8 % των ατόμων χωρίς αναπηρία.
• Το 52 % των ατόμων με αναπηρία αισθάνεται ότι υφίσταται διακρίσεις.

Διαμόρφωση πολιτικής

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν δεσμευτεί να βελτιώσουν την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των ατόμων με αναπηρία, με βάση τη Συνθήκη για τη λειτουργία της ΕΕ και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

Ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων 

Η αρχή 17 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων τονίζει ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαίωμα σε εισοδηματική στήριξη που διασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση, σε υπηρεσίες που τους επιτρέπουν να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία, και σε εργασιακό περιβάλλον προσαρμοσμένο στις ανάγκες τους.

Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και όλα τα κράτη μέλη της είναι συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (UNCRPD). Με βάση αυτή τη σημαντική συνθήκη διαμορφώθηκε το περιεχόμενο της στρατηγικής για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030 και της προκατόχου της, της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την αναπηρία 2010-2020.

Πλατφόρμα για την αναπηρία

Η Επιτροπή συζητά τακτικά την εφαρμογή της σύμβασης σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών στο πλαίσιο της ομάδας εμπειρογνωμόνων της πλατφόρμας για την αναπηρία, η οποία αποτελείται από:

• την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
• εμπειρογνώμονες από τα κράτη μέλη
• εκπροσώπους διαφόρων ΜΚΟ σε επίπεδο ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων οργανώσεων ατόμων με αναπηρία

Βασικά επιτεύγματα για τα άτομα με αναπηρία

• η ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα: οδηγία (ΕΕ) 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας για προϊόντα και υπηρεσίες
• οι κανονισμοί για τα δικαιώματα των επιβατών με μειωμένη κινητικότητα στα κύρια μέσα μεταφοράς
• η οδηγία για την προσβασιμότητα των ιστότοπων, οδηγία (ΕΕ) 2016/2102 για την προσβασιμότητα των ιστότοπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές των οργανισμών του δημόσιου τομέα
• πρότυπα προσβασιμότητας σε επίπεδο ΕΕ
• πιλοτικό σχέδιο της ΕΕ για την ευρωπαϊκή κάρτα αναπηρίας
• ευρωπαϊκή κάρτα στάθμευσης
• πλαίσιο παρακολούθησης

Χρηματοδότηση

Η ΕΕ παρέχει χρηματοδοτική στήριξη μέσω ετήσιας επιχορήγησης σε διάφορες οργανώσεις ατόμων με αναπηρία και ΜΚΟ σε επίπεδο ΕΕ (στο πλαίσιο του προγράμματος «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες») για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους και τη διευκόλυνση της συμμετοχής τους σε διαδικασίες σε επίπεδο ΕΕ (π.χ. με το να διατυπώνουν τη γνώμη τους για τη νομοθεσία και τις πολιτικές της ΕΕ). Οι φορείς αυτοί επιλέχθηκαν μέσω πρόσκλησης υποβολής προτάσεων και υπέγραψαν συμφωνία-πλαίσιο εταιρικής σχέσης για την περίοδο 2022-2025. Οι οργανώσεις που επιλέχθηκαν παρατίθενται στο κάτω μέρος της σελίδας της πρόσκλησης.

Τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία (ΕΔΕΤ) είναι τα κύρια χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ για την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής. Συμβάλλουν στη διασφάλιση της κοινωνικής ένταξης των πλέον ευάλωτων πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών με αναπηρία.

Ευρωπαϊκό Εξάμηνο

το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει ένα πλαίσιο για τον συντονισμό των οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών σε ολόκληρη την ΕΕ, καθώς και πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των ατόμων με ή χωρίς αναπηρία στα κράτη μέλη

Αναλυτική υποστήριξη

Το σώμα Ευρωπαίων Εμπειρογνωμόνων σε Θέματα Αναπηρίας (EDE) παρέχει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανάλυση δεδομένων και πολιτικών από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Διαχειρίζεται τη βάση δεδομένων DOTCOM, η οποία εξασφαλίζει την παρακολούθηση των μέσων πολιτικής που σχετίζονται με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στην ΕΕ και τα κράτη μέλη.

Ευαισθητοποίηση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευτεί να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή ζωή και τα εργαλεία για τη βελτίωση της ζωής τους. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργανώνει κάθε χρόνο

• τη διάσκεψη για την ευρωπαϊκή ημέρα ατόμων με αναπηρία
• το βραβείο προσβάσιμης πόλης, το οποίο ανταμείβει τις πόλεις που έχουν καταβάλει εξαιρετικές προσπάθειες να γίνουν περισσότερο προσβάσιμες