Europa posiada talenty. Talenty należy jednak pielęgnować, zwłaszcza że UE doświadcza ważnego przejścia demograficznego. Jest to jeszcze bardziej potrzebne w regionach borykających się ze zmniejszającą się siłą roboczą i niskim odsetkiem osób z wyższym wykształceniem, a także w regionach dotkniętych emigracją ludzi młodych.
- 17 January 2023
Jeżeli w odpowiedzi na tę zmianę stanu na rynku pracy nie zostaną podjęte działania, doprowadzi ona do powstania nowych i rosnących dysproporcji terytorialnych w miarę starzenia się regionów, które pozostają w tyle pod względem liczby i umiejętności siły roboczej. Zmiana ta może zmienić krajobraz demograficzny Europy, ograniczając odporność i konkurencyjność UE.
Zadbanie o to, by regiony znajdujące się w pułapce niedoboru talentów stały się bardziej odporne i atrakcyjne, ma kluczowe znaczenie dla zaangażowania UE na rzecz niepomijania nikogo, również regionów.
Dlatego też Komisja uruchamia „mechanizm wspierania talentów”. Będzie on wspierał regiony UE dotknięte przyspieszonym spadkiem liczby ludności w wieku produkcyjnym w szkoleniu, zatrzymywaniu i przyciąganiu ludzi, umiejętności i kompetencji niezbędnych do radzenia sobie ze skutkami przejścia demograficznego.
Mechanizm został przedstawiony w dzisiejszym komunikacie na temat wykorzystania potencjału talentów w regionach Europy. Jest to pierwsza kluczowa inicjatywa w 2023 r. wspierająca zaproponowany przez Komisję Europejski Rok Umiejętności, którego celem jest nadanie nowego impulsu do przekwalifikowywania i podnoszenia kwalifikacji. W komunikacie zaproponowano dostosowane do potrzeb, ukierunkowane na konkretne obszary i wielowymiarowe rozwiązania, w tym wykorzystanie istniejących funduszy i inicjatyw UE, aby wspierać regiony najbardziej dotknięte trwającym przejściem demograficznym i jego skutkami ubocznymi oraz zapobiegać powstawaniu nowych i rosnących dysproporcji terytorialnych w UE.
Komisja publikuje dziś również swoje sprawozdanie w sprawie skutków zmian demograficznych w Europie z 2023 r., które aktualizuje sprawozdanie demograficzne z 2020 r. Dokonuje w nim przeglądu tendencji i skutków demograficznych stwierdzonych w świetle ostatnich wydarzeń, takich jak brexit, COVID-19 czy rosyjska agresja wojskowa na Ukrainę. W sprawozdaniu podkreślono, że aby zapewnić przyszły dobrobyt i dobrostan w UE, kluczowe znaczenie ma stawienie czoła wyzwaniom związanym z przemianami demograficznymi. Wyzwania te obejmują starzenie się ludności i spadek jej liczby oraz malejącą liczbę ludności w wieku produkcyjnym, ale także pogłębiające się dysproporcje terytorialne, w tym coraz większą przepaść między obszarami miejskimi i wiejskimi. W sprawozdaniu przeanalizowano, czy ustalone wzorce demograficzne są przyspieszane lub zakłócane i w jaki sposób, oraz kiedy mają one miejsce, czy zakłócenia mają charakter przejściowy, czy też mają trwały wpływ na zmiany demograficzne.
„Pułapka niedoboru talentów” w niektórych regionach UE
Państwa członkowskie stoją w obliczu gwałtownego spadku liczby ludności w wieku produkcyjnym. Liczba ta zmniejszyła się o 3,5 mln osób w latach 2015–2020 i oczekuje się, że do 2050 r. spadnie o dodatkowe 35 mln.
Aż 82 regiony w 16 państwach członkowskich (w których mieszka prawie 30 proc. ludności UE) są poważnie dotknięte tym spadkiem liczby ludności w wieku produkcyjnym, niskim odsetkiem absolwentów szkół wyższych i wyższych uczelni lub ujemnym bilansem mobilności ludności w wieku 15–39 lat. Regiony te stoją w obliczu szczególnych wyzwań strukturalnych, takich jak nieefektywność rynku pracy, systemów kształcenia, szkolenia i kształcenia dorosłych, słabe wyniki w dziedzinie innowacji, zarządzania publicznego czy rozwoju przedsiębiorstw oraz niski dostęp do usług. Odpowiadając na te wyzwania, regiony mogłyby przyciągnąć więcej wykwalifikowanych pracowników. Niektóre z tych regionów już znajdują się w „pułapce niedoboru talentów”, podczas gdy inne są narażone na to ryzyko w najbliższej przyszłości. Jeżeli sytuacja ta pozostanie nierozwiązana, zagrozi ona długoterminowemu dobrobytowi UE.
Nowy mechanizm UE: „mechanizm wspierania talentów”
Komisja opracuje mechanizm wspierania talentów w oparciu o 8 filarów:
Wyzwolenie potencjału talentów za pośrednictwem istniejących funduszy i inicjatyw UE
W komunikacie podkreślono również, w jaki sposób istniejące instrumenty i polityki UE, w tym realizowane w ramach europejskiego semestru, mogą wspierać ożywienie gospodarcze i rozwój odpowiednich umiejętności, aby przyciągnąć do dotkniętych regionów działania o dużym potencjale. Między innymi Nowy europejski plan innowacji – przedstawiono w nim inicjatywę w zakresie talentów w najbardziej zaawansowanych technologiach, która jest konkretną inicjatywą przewodnią mającą odpowiedzieć na istniejącą lukę w talentach w sektorach zaawansowanych technologii, integrując wszystkie regiony w Europie.
W komunikacie podkreślono również, w jaki sposób polityka spójności jest i będzie nadal pomagać tym regionom w dywersyfikacji ich gospodarki, poprawie dostępności usług, zwiększeniu skuteczności administracji publicznej oraz zapewnieniu zaangażowania władz regionalnych i lokalnych za pomocą specjalnych strategii ukierunkowanych na konkretny obszar.
Ponadto przedstawiono w nim wiele przykładów krajowych i regionalnych inicjatyw i najlepszych praktyk, które skutecznie rozwiązują wyzwania strukturalne w kontekście lokalnym, zwiększając atrakcyjność regionów dla talentów. Aby ułatwić wzajemne uczenie się, Komisja nadal współpracuje z organami krajowymi, identyfikując wskazane przez nie najbardziej dotkliwe wyzwania demograficzne, a także przykłady polityk i projektów mających na celu zarządzanie skutkami zmian demograficznych.
Co dalej?
Komisja będzie składać regularne sprawozdania z wdrażania tego komunikatu.
Przebieg procedury
Zajęcie się kwestią zmian demograficznych ma kluczowe znaczenie dla budowania bardziej sprawiedliwego i odpornego społeczeństwa. Ponieważ trwające przejście demograficzne ma wpływ na różne obszary polityki, konieczne jest, aby decydenci polityczni zaangażowali się w złożoną koordynację obejmującą wszystkie odpowiednie podmioty na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym. Chociaż większość środków politycznych mających na celu sprostanie tym wyzwaniom realizowana jest na szczeblu krajowym, Komisja uwzględnia konsekwencje i wpływ zmian demograficznych w swoich propozycjach polityki.
Komisja przyjęła już w 2020 r. sprawozdanie w sprawie skutków zmian demograficznych w Europie, które utorowało drogę dalszym inicjatywom w 2021 r. wraz z przyjęciem Zielonej księgi w sprawie starzenia się społeczeństwa i długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich UE do 2040 r.
Wśród najnowszych inicjatyw na szczeblu UE, które wspierają państwa członkowskie w radzeniu sobie ze zmianami demograficznymi w różnych obszarach i sektorach, znajduje się europejska strategia w dziedzinie opieki wraz z zaleceniem Rady w sprawie dostępu do przystępnej cenowo opieki długoterminowej wysokiej jakości oraz wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem, kompleksowa strategia UE na rzecz praw dziecka i europejska gwarancja dla dzieci, pakiet wsparcia na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, zalecenie Komisji w sprawie skutecznego aktywnego wspierania zatrudnienia, zalecenie Rady w sprawie zapewnienia sprawiedliwej transformacji w kierunku neutralności klimatycznej, pakiet dotyczący zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami oraz niedawny wniosek dotyczący uczynienia 2023 Europejskim Rokiem Umiejętności, a także przyjęty dziś komunikat w sprawie wykorzystania potencjału talentów w regionach Europy.
Swoboda przemieszczania się jest jednym z najcenniejszych osiągnięć UE. Dodatkowo musimy zadbać o to, by regiony doświadczające zmniejszania się populacji, a tym samym zmagające się z „pułapką niedoboru talentów”, dysponowały środkami umożliwiającymi przyciągnięcie i wykorzystanie wyników swoich inwestycji. Zmiany demograficzne mogą być okazją do wzmocnienia odporności na całym terytorium UE.
Dubravka Šuica, wiceprzewodnicząca do spraw demokracji i demografii - 17/01/2023
Ze wszystkich pułapek związanych z rozwojem pułapka niedoboru talentów jest jedną z najbardziej niepokojących, ponieważ pozbawia nasze regiony ich najlepszych i najzdolniejszych umysłów. Polityka spójności oparta na podejściu ukierunkowanym na konkretny obszar może być katalizatorem pomagającym regionom zatrzymać, rozwijać i przyciągać talenty. Jest to warunek uniknięcia zwiększonych dysproporcji terytorialnych w całej UE.
Elisa Ferreira, komisarz do spraw spójności i reform - 17/01/2023
Celem Europejskiego Roku Umiejętności jest promowanie sposobu myślenia o przekwalifikowaniu i podnoszeniu kwalifikacji w kontekście szybko zmieniającego się rynku pracy. Chcemy zwiększyć konkurencyjność europejskich przedsiębiorstw i w pełni wykorzystać potencjał cyfrowej i ekologicznej transformacji w sposób sprawiedliwy i sprzyjający włączeniu społecznemu. Jest to dobra okazja dla regionów borykających się z trudnościami w przyciąganiu lub zatrzymywaniu wykwalifikowanych pracowników, aby zidentyfikować przeszkody, które uniemożliwiają ich przedsiębiorstwom i pracownikom zwrócenie się ku bardziej produktywnym i przyszłościowym sektorom. Ważnym wsparciem w tym zakresie może być nowy specjalny mechanizm mający na celu wspieranie talentów w regionach.
Nicolas Schmit, komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych - 17/01/2023
Podstawą zasad UE jest zapewnienie wszystkim Europejczykom takich samych możliwości, niezależnie od regionu, w którym się urodzili. Innowacje i edukacja odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu, aby wszystkie regiony UE, zwłaszcza obszary wiejskie, posiadały wspierający ekosystem innowacji i pulę talentów, które są dobrze przygotowane do wspierania ich przyszłej konkurencyjności i dobrobytu.
Marija Gabriel, komisarz do spraw innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży - 17/01/2023
Dodatkowe informacje
- Komunikat na temat wykorzystania potencjału talentów w regionach Europy
- Sprawozdanie w sprawie skutków zmian demograficznych – w zmieniającym się środowisku
- Pytania i odpowiedzi na temat wykorzystania potencjału talentów w regionach Europy oraz sprawozdania demograficznego
- Zestawienie informacji na temat wykorzystania potencjału talentów w regionach Europy
- Skutki zmian demograficznych w Europie
- Badanie regionalnych tendencji demograficznych w UE
- Unijna polityka spójności 2021–2027
- Platforma otwartych danych w obszarze spójności
- Kohesio
@dubravkasuica @ElisaFerreiraEC @EUinmyRegion @NicolasSchmitEU