door Alessandro Nanni Costa, directeur-generaal van het Italiaanse nationale transplantatiecentrum, en Giancarlo Liumbruno directeur-generaal van het Italiaanse nationale bloedcentrum
Miljoenen Europeanen hebben hun leven of hun kwaliteit van leven te danken aan een bloedtransfusie, orgaan-, weefsel of celtransplantatie, zoals beenmerg of een netvlies, of aan gedoneerde ei- of zaadcellen voor een vruchtbaarheidsbehandeling. Dit alles is mogelijk door gulle donaties van anderen. Hoewel de voordelen duidelijk zijn, zijn professionals op het gebied van stoffen van menselijke oorsprong zich ook bewust van de eventuele risico's die daaraan verbonden zijn. Deze risico's moeten geminimaliseerd en gevolgd worden. Sinds 2002 bestaat er EU-wetgeving over de veiligheid en kwaliteit van deze stoffen.
Waakzaamheid is het belangrijkste element van de regelgeving voor stoffen van menselijke oorsprong. Verslaglegging over de waakzaamheidsprogramma's is op grond van de EU-wetgeving verplicht voor bloed, organen en weefsels en cellen. De Commissie verzamelt jaarverslagen over bijwerkingen en voorvallen in de EU-landen die te maken kunnen hebben met de kwaliteit en veiligheid van bloed, weefsels en cellen. De verslaglegging van, het onderzoek naar en de bundeling van deze informatie is voor de EU-landen een bijzonder waardevol hulpmiddel om hun systemen voortdurend te verbeteren. De samenvattende verslagen van de Commissie worden op de Europa-website gepubliceerd. De Commissie heeft onlangs het EU-coderingsplatform gelanceerd, een belangrijk hulpmiddel waarmee professionals de Uniforme Europese code voor weefsels en cellen kunnen aanmaken en decoderen, waardoor stoffen kunnen worden opgespoord en teruggeroepen als er een fout of een risico is opgemerkt.
Om de waakzaamheid en inspectie op het gebied van bloed, weefsels en cellen te verbeteren, is er in 2015 een omvangrijke gemeenschappelijke actie gestart, die mede vanuit het Volksgezondsheidsprogramma gefinancierd wordt. Het heet VISTART (Vigilance and Inspection for the Safety of Transfusion, Assisted Reproduction and Transplantation) en wordt geleid door twee instanties in Italië die verantwoordelijk zijn voor het overzicht op deze gebieden: het Italiaanse nationale transplantatiecentrum en het Italiaanse nationale bloedcentrum. Dertien EU-landen en Noorwegen zijn al partner en veel andere landen werken samen met dit belangrijke initiatief, het eerste waarbij de wereld van bloedtransfusies en die van weefsels en cellen samengebracht worden. Samen wordt gekeken naar regelgevingspraktijken en worden afspraken gemaakt over betere regelgeving, harmonisatie en samenwerking tussen de deelnemende landen. Er zullen voorstellen aan de Commissie worden gedaan om de jaarlijkse verslaglegging over de waakzaamheid te verbeteren. Er is daarbij nauwe samenwerking met de WHO, die wereldwijd bijwerkingen op dit gebied verzamelt in de zogenaamde Notify Library. Dankzij de werkzaamheden van VISTART dragen de EU-landen bij aan dit initiatief en worden de lessen die getrokken zijn uit de Europese waakzaamheidsprogramma's met collega's wereldwijd gedeeld.
