© Shutterstock

Definitie

Het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap definieert personen met een handicap als volgt: “personen met langdurige fysieke, mentale, intellectuele of zintuiglijke beperkingen die in hun interactie te kampen hebben met diverse drempels die hen kunnen beletten volledig, effectief en op voet van gelijkheid met anderen te participeren in de samenleving”.

Ongeveer 100 miljoen mensen in de EU hebben een of andere handicap. Veel personen met een handicap hebben in Europa niet dezelfde kansen als andere mensen. Niet alle scholen, werkplekken, infrastructuur, producten, diensten en informatie zijn voor hen toegankelijk. Ze worden soms ook slecht of oneerlijk behandeld.

Uitdagingen

• Slechts 50 % van de personen met een handicap heeft werk. Bij personen zonder handicap is dat 75 %.
• 28,4 % van de personen met een handicap loopt het risico op armoede of sociale uitsluiting, vergeleken met 17,8 % van de personen zonder handicap.
• Slechts 29,4 % van de personen met een handicap heeft een diploma tertiair onderwijs, vergeleken met 43,8 % van de personen zonder handicap.
• 52 % van de personen met een handicap voelt zich gediscrimineerd.

Beleidsrespons

De EU en haar lidstaten willen de sociale en economische situatie van personen met een handicap verbeteren, voortbouwend op het Verdrag betreffende de werking van de EU en het Handvest van de grondrechten van de EU.

Europese pijler van sociale rechten 

In beginsel 17 van de Europese pijler van sociale rechten wordt benadrukt dat personen met een handicap recht hebben op inkomenssteun om een waardig leven te leiden, op diensten die hen in staat stellen om op de arbeidsmarkt en in de samenleving actief te zijn en op een aan hun behoeften aangepaste werkomgeving.

VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap

De Europese Unie en al haar lidstaten zijn partij bij het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Dit belangrijke verdrag heeft als inspiratiebron gediend voor de strategie voor de rechten van personen met een handicap 2021-2030 en de voorganger ervan, de Europese strategie inzake handicaps 2010-2020.

Gehandicaptenplatform

De Commissie bespreekt regelmatig de uitvoering van het VN-verdrag in de EU en de lidstaten in het kader van het gehandicaptenplatform, een groep deskundigen die bestaat uit:

• de Europese Commissie
• deskundigen uit de EU-lidstaten
• vertegenwoordigers van verschillende ngo’s op EU-niveau (onder meer organisaties van personen met een handicap)

Belangrijkste initiatieven voor personen met een handicap

• de Europese toegankelijkheidswet, Richtlijn (EU) 2019/882 betreffende de toegankelijkheidsvoorschriften voor producten en diensten
• verordeningen over de rechten van passagiers met beperkte mobiliteit in de belangrijkste vervoermiddelen
• de richtlijn toegankelijkheid van websites, Richtlijn (EU) 2016/2102 inzake de toegankelijkheid van de websites en mobiele applicaties van overheidsinstanties
• EU-brede toegankelijkheidsnormen
• Proefproject EU-gehandicaptenkaart
• EU-parkeerkaart
• Monitoringkader

Financiering

De EU verleent financiële steun in de vorm van een jaarlijkse subsidie aan een aantal organisaties van personen met een handicap en ngo’s op EU-niveau (in het kader van het programma “Burgers, gelijkheid, rechten en waarden”) om hun capaciteit op te bouwen en hun deelname aan processen op EU-niveau te vergemakkelijken (bijvoorbeeld door de mogelijkheid te bieden hun standpunten kenbaar te maken over de ontwikkeling van EU-wetgeving en -beleid). De organisaties zijn via een oproep tot het indienen van voorstellen geselecteerd en hebben een partnerschapsovereenkomst voor de periode 2022-2025 ondertekend. Een lijst van de geselecteerde organisaties staat onderaan op de pagina van de oproep.

De Europese structuur- en investeringsfondsen (ESIF) zijn de belangrijkste financiële instrumenten om de economische en sociale cohesie te versterken. Ze dragen bij tot de sociale inclusie van de meest kwetsbare burgers, zoals personen met een handicap.

Europees Semester

Het Europees semester biedt een kader voor de coördinatie van het economisch en sociaal beleid in de EU en verstrekt informatie over de situatie van personen met en zonder handicap in de lidstaten.

Analytische ondersteuning

De Europese expertise inzake handicaps (EDE) levert de Commissie analysen van data en beleidsmaatregelen van de EU-lidstaten. De EDE beheert ook DOTCOM, een databank die beleidsinstrumenten met betrekking tot het VN-verdrag in de EU en de lidstaten monitort.

Voorlichting

De Europese Commissie wil meer bekendheid geven aan de leefomstandigheden van personen met een handicap, de uitdagingen in hun dagelijkse leven en de instrumenten om hun leven te verbeteren. Daartoe organiseert de Commissie elk jaar

• de conferentie Europese Dag van personen met een handicap
• de Access City Award voor Europese steden die opmerkelijke inspanningen hebben geleverd om toegankelijker te worden