© Adobe Stock

Σύμφωνα με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης και τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, η δικαιοσύνη και η αλληλεγγύη αποτελούν βασικούς στόχους και αρχές της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, μεταξύ άλλων:

• η δέσμη μέτρων προσαρμογής στον στόχο του 55 % για την επίτευξη του κλιματικού στόχου της ΕΕ για το 2030
• το σχέδιο REPowerEU για την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης και την επίτευξη ενεργειακής ασφάλειας
• το γενικό ενωσιακό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον έως το 2030 για την προώθηση της ευμάρειας και της ευημερίας σε ένα υγιές περιβάλλον

Δίκαιη πράσινη μετάβαση: τομείς δραστηριότητας

Διασφάλιση δίκαιης μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα

Η σύσταση του Συμβουλίου, της 16ης Ιουνίου 2022, σχετικά με τη διασφάλιση δίκαιης μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα καθορίζει ολοκληρωμένη καθοδήγηση προς τα κράτη μέλη σχετικά με τις αναγκαίες δέσμες μέτρων πολιτικής ώστε να μην μείνει κανείς στο περιθώριο κατά την πράσινη μετάβαση.

Οι επακόλουθες δράσεις της Επιτροπής περιλαμβάνουν:

• παρακολούθηση της εφαρμογής
• συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Φόρουμ για την απασχόληση και τα κοινωνικά δικαιώματα στις 16-17 Νοεμβρίου 2022, με έμφαση στην κοινωνική διάσταση της πράσινης μετάβασης 
• περαιτέρω ενίσχυση της βάσης τεκμηρίωσης, για παράδειγμα μέσω ενισχυμένης συλλογής δεδομένων και ερευνών κοινής γνώμης σχετικά με τις αντιλήψεις περί δίκαιης μεταχείρισης της πράσινης μετάβασης, καθώς και σχετικά με τις πραγματικές επιπτώσεις της στην πράξη σε τοπικό και εταιρικό επίπεδο

Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και η διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα παρέχουν τα κύρια πλαίσια για την παρακολούθηση της προόδου, όπως γίνεται στις ετήσιες ανά χώρα εκθέσεις του Εξαμήνου.

Απασχόληση, δεξιότητες, κοινωνικές και διανεμητικές πτυχές της πράσινης μετάβασης

Για την τεκμηρίωση της τεκμηριωμένης χάραξης πολιτικής, η Επιτροπή διεξάγει έρευνα και ανάλυση σχετικά με την απασχόληση, τις δεξιότητες, τις κοινωνικές και διανεμητικές πτυχές της πράσινης μετάβασης, καθώς και σχετικά με τα μεταβαλλόμενα γεωπολιτικά πλαίσια και τις αυξανόμενες τιμές της ενέργειας.

Τα βασικά έργα είναι τα κοινά έργα της Γενικής Διεύθυνσης Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης (ΓΔ EMPL) — Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) σχετικά με τα εξής:

• Αξιολόγηση και παρακολούθηση των επιπτώσεων στην απασχόληση και των διανεμητικών επιπτώσεων της Πράσινης Συμφωνίας (GD-AMEDI)
• Αξιολόγηση των διανεμητικών επιπτώσεων των γεωπολιτικών εξελίξεων και των άμεσων και έμμεσων κοινωνικοοικονομικών συνεπειών τους, και κοινωνικοοικονομικές προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων για τα μελλοντικά σενάρια για τις τιμές της ενέργειας (AMEDI+)

Η Επιτροπή διεξάγει επίσης έρευνα σε άλλους βασικούς τομείς, όπως η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και η δίκαιη ανθεκτικότητα, καθώς και η φτώχεια στον τομέα των μεταφορών.

Η έκθεση στρατηγικής ανάλυσης προοπτικών 2022 επισημαίνει τους συμβιβασμούς και τις συνέργειες μεταξύ της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της εστίασης στη δυναμική συνοχή, στην ετοιμότητα και στην ανθεκτικότητα.

Για να στηρίξει τον σχεδιασμό και την εφαρμογή συγκεκριμένων λύσεων για τη στήριξη της δίκαιης μετάβασης στην πράξη, το 2022 η Επιτροπή δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής προτάσεων σχετικά με κοινωνικές καινοτομίες για μια δίκαιη πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, καλώντας τους φορείς της κοινωνικής οικονομίας, τα ιδρύματα κατάρτισης, τις τοπικές αρχές, τις επηρεαζόμενες κοινότητες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν προτάσεις για τον σχεδιασμό, την πιλοτική εφαρμογή και τη δοκιμή καινοτόμων δράσεων για την προώθηση της δίκαιης μετάβασης στην πράξη. Τα επιλεγμένα έργα θα υλοποιηθούν κατά την περίοδο 2023-24.

Προώθηση μιας δίκαιης μετάβασης σε όλα τα επίπεδα

Η Επιτροπή συνεργάζεται ενεργά με τα ενδιαφερόμενα μέρη για τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των πολιτικών δίκαιης μετάβασης και των σχετικών δράσεων, μεταξύ των οποίων:

• Ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι
• Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης
• Βιομηχανικό φόρουμ
• Πλατφόρμα για τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά
• Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Ομάδα για Θέματα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΕFRAG)
• Ευρωπαϊκή Συμμαχία για μια δίκαιη μετάβαση
• Επιχειρηματική συμμαχία της ΕΕ για τη δίκαιη μετάβαση
• κέντρα δίκαιης μετάβασης και άλλα

Η Επιτροπή προωθεί μια δίκαιη μετάβαση σε διεθνές επίπεδο, στο πλαίσιο της εξωτερικής ενεργειακής στρατηγικής της ΕΕ και των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης. Συμμετέχει σε διεθνείς εκδηλώσεις και διασκέψεις και συνεργάζεται με διεθνείς ενδιαφερόμενους φορείς, μεταξύ των οποίων:

• Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP)
• Υπουργικές διασκέψεις και πρωτοβουλίες για την καθαρή ενέργεια (CEM), συμπεριλαμβανομένης της από κοινού ηγεσίας της πρωτοβουλίας CEM Ενδυνάμωση των πολιτών: Δεξιότητες και συμμετοχικότητα για δίκαιες μεταβάσεις μαζί με τον Καναδά και τις ΗΠΑ
• Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ), μεταξύ άλλων μέσω ενός πρώτου περίπτερου ΕΕ-ΔΟΕ για τη δίκαιη μετάβαση στην COP-27 
• Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ), συμπεριλαμβανομένης πρόσφατης έκθεσης σχετικά με την ανάπτυξη δεξιοτήτων και τη συμμετοχικότητα στις μεταβάσεις στην καθαρή ενέργεια
• Παγκόσμιο Συμβούλιο Ενέργειας και το έργο του για την ενέργεια με επίκεντρο τον άνθρωπο

Δίκαιη ψηφιακή μετάβαση: τομείς δραστηριότητας

Η Επιτροπή διενεργεί ανάλυση πολιτικής και έρευνα σχετικά με τη διάσταση της δικαιοσύνης στην ψηφιακή μετάβαση, στο πλαίσιο της ψηφιακής δεκαετίας και προς υποστήριξη των ευρωπαϊκών ψηφιακών δικαιωμάτων και αρχών. Για την περαιτέρω προώθηση αυτών των δύο πρωτοβουλιών, η Επιτροπή συνεργάζεται με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τα ψηφιακά χάσματα και τους στόχους για τις ψηφιακές δεξιότητες.

Το μέλλον της εργασίας

Μέσω της συνεργασίας με το JRC για τις θέσεις εργασίας του μέλλοντος (FutureJobs), η Επιτροπή έχει ως στόχο να εμβαθύνει τις γνώσεις σχετικά με το μέλλον της εργασίας και την κοινωνικοοικονομική διάσταση των ψηφιακών μετασχηματισμών, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας σε πλατφόρμες (μέσω του επικείμενου τρίτου κύματος της έρευνας COLLEEM), καθώς και σχετικά με τις επιπτώσεις στην αγορά εργασίας της αυτοματοποίησης των υπηρεσιών και της αλγοριθμικής διαχείρισης. Η Επιτροπή εργάζεται για την επέκταση του έργου με σκοπό την αξιολόγηση των συνεργειών μεταξύ της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, η Επιτροπή εγκαινιάζει τη νέα ερευνητική δράση ERA4FutureWork με σκοπό να δημιουργηθεί ένας χώρος συνάντησης των ενδιαφερόμενων μερών για ανταλλαγές σχετικά με τα κενά, τις προτεραιότητες και τις ευκαιρίες χρηματοδότησης στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας για το μέλλον της εργασίας. Θα ξεκινήσει διάλογο με τα κράτη μέλη και την ερευνητική κοινότητα σχετικά με τις κρίσιμες αναδυόμενες προκλήσεις για τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου της έρευνας και καινοτομίας στη διευκόλυνση της δίκαιης πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.

Συμβολή στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»

Στο πλαίσιο του νέου ρόλου της ως ΓΔ Έρευνας, η ΓΔ EMPL συμβάλλει επίσης στον προγραμματισμό, στην εφαρμογή και στη διακυβέρνηση του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», του προγράμματος-πλαισίου ύψους 95,5 δισ. EUR για την έρευνα και την καινοτομία, με τους εξής τρόπους:

• από κοινού δημιουργία των στρατηγικών σχεδίων για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»
• συμπροεδρία και ανάπτυξη του προγράμματος εργασίας για την ομάδα 2 (πολιτισμός, δημιουργικότητα και πολυδεκτική κοινωνία), συμπεριλαμβανομένων προτάσεων για νέα ερευνητικά θέματα σχετικά με τις δεξιότητες, την κοινωνική προστασία, την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού, τις συνθήκες απασχόλησης και τα κοινωνικά δικαιώματα, για παράδειγμα:
  • παροχή στήριξης σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο εργασίας και κοινωνικής προστασίας
  • προσδιορισμός των βασικών παραγόντων των τάσεων ανισότητας
  • ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση και την κατάρτιση
  • παρακολούθηση των επιπτώσεων στην απασχόληση και των κοινωνικών επιπτώσεων των μεταβολών στις αλυσίδες εφοδιασμού και στη μορφή του εμπορίου
  • δημιουργία μιας πλατφόρμας γνώσης και ενός δικτύου για την αξιολόγηση των κοινωνικών επιπτώσεων των πολιτικών πράσινης μετάβασης
• συνεκτίμηση της απασχόλησης, των δεξιοτήτων και των κοινωνικών πτυχών και ενσωμάτωση των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών στα προγράμματα εργασίας άλλων ομάδων και μερών του προγράμματος, ιδίως
  • ομάδα 1: υγεία
  • ομάδα 4: ψηφιακές τεχνολογίες, βιομηχανία και διάστημα
  • ομάδα 5: κλίμα, ενέργεια και κινητικότητα
  • Αποστολές και συμπράξεις του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»
  • Κοινότητες γνώσης και καινοτομίας του ΕΙΤ
  • υποδομές κοινωνικής έρευνας (ESS, ERIC-SHARE)
• διεξαγωγή μελετών και επανεξετάσεων πολιτικής σχετικά με τον ρόλο της έρευνας και καινοτομίας για τη δίκαιη πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, διοργάνωση σεμιναρίων με ερευνητές, καθώς και προώθηση και συμμετοχή των κοινοτικών χρηστών της έρευνας στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες
• διασφάλιση ανατροφοδότησης σχετικά με την πολιτική και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της έρευνας και καινοτομίας για τη χάραξη πολιτικής σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο