W marcu 2021 r. Komisja Europejska przyjęła strategię na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030. Za pomocą tej dziesięcioletniej strategii Komisja Europejska dąży do poprawy jakości życia osób z niepełnosprawnościami w Europie i na całym świecie.

Strategia opiera się na wynikach poprzedniej europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności 2010–2020, która utorowała drogę do Europy pozbawionej barier, w której pozycja osób z niepełnosprawnościami jest wzmocniona, tak aby mogły one korzystać ze swoich praw i w pełni uczestniczyć w życiu społecznym i gospodarczym. Pomimo postępów poczynionych w ostatnim dziesięcioleciu osoby z niepełnosprawnościami nadal napotykają poważne trudności i są bardziej zagrożone ubóstwem i wykluczeniem społecznym.

Celem strategii jest zapewnienie, by wszystkie osoby z niepełnosprawnościami w Europie, bez względu na ich płeć, pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub światopogląd, wiek lub orientację seksualną:

• mogły korzystać z przysługujących im praw człowieka
• miały równe szanse i równy dostęp do uczestnictwa w życiu społecznym i gospodarczym
• były w stanie decydować, gdzie, jak i z kim mieszkają
• mogły swobodnie przemieszczać się w UE niezależnie od ich potrzeb w zakresie wsparcia
• nie doświadczały już dyskryminacji.

Ta nowa i wzmocniona strategia uwzględnia różnorodność form niepełnosprawności – często niewidocznych – i obejmuje długotrwałą niepełnosprawność fizyczną, umysłową, intelektualną i sensoryczną (zgodnie z art. 1 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych).

Strategia ma być sposobem na rozwiązanie problemów, z którymi borykają się kobiety, dzieci, osoby starsze, uchodźcy z niepełnosprawnościami oraz osoby mające trudności społeczno-ekonomiczne. Promuje ona podejście przekrojowe zgodnie z Agendą ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i celami zrównoważonego rozwoju.

Właśnie dlatego w nowej strategii przedstawiono ambitny zestaw działań i inicjatyw przewodnich w różnych dziedzinach i określono priorytety, takie jak:

• dostępność, czyli możliwość swobodnego przemieszczania się i pobytu, ale także uczestniczenia w procesie demokratycznym
• zapewnienie godnej jakości życia a także możliwości prowadzenia niezależnego życia, ponieważ strategia koncentruje się w szczególności na procesie deinstytucjonalizacji, ochronie socjalnej i niedyskryminacji w miejscu pracy
• równe uczestnictwo, ponieważ celem jest skuteczna ochrona osób z niepełnosprawnościami przed wszelkimi formami dyskryminacji i przemocy, zapewnienie im równych szans i dostępu do wymiaru sprawiedliwości, edukacji, kultury, sportu i turystyki, a także równego dostępu do wszystkich usług zdrowotnych
• rola UE jako lidera dającego przykład
• zobowiązanie UE do realizacji tej strategii
• promowanie praw osób z niepełnosprawnościami na całym świecie.

Inicjatywy przewodnie

1. AccessibleEU: baza wiedzy na temat dostępności informacji i dobrych praktyk w różnych sektorach (do końca 2022 r.)
2. Unijna karta osoby z niepełnosprawnością: Komisja Europejska zaproponuje europejską kartę osoby z niepełnosprawnością, która obowiązywałaby we wszystkich krajach UE. Karta ułatwi osobom z niepełnosprawnościami uzyskanie odpowiedniego wsparcia podczas podróży lub przeprowadzki do innego kraju Unii Europejskiej. (przed końcem 2023 r.)
3. Wytyczne zawierające zalecenia dotyczące usprawnień w zakresie niezależnego życia i włączenia społecznego: przyczynią się do umożliwienia osobom z niepełnosprawnościami życia w społeczności w dostępnych mieszkaniach objętych wsparciem lub dalsze mieszkanie u siebie (2023 r.).
4. Ramy odniesienia na rzecz zapewniania najwyższej jakości usług społecznych dla osób z niepełnosprawnościami (2024 r.)
5. Pakiet na rzecz poprawy wyników na rynku pracy osób z niepełnosprawnościami (ma zostać uruchomiony w drugiej połowie 2022 r.)
6. Platforma ds. niepełnosprawności: skupia organy krajowe odpowiedzialne za wdrażanie konwencji, organizacje osób z niepełnosprawnościami i Komisję. Platforma wspiera realizację strategii oraz zwiększa współpracę i wymianę informacji na temat wdrażania konwencji.
7. Odnowiona strategia w zakresie zasobów ludzkich na potrzeby Komisji Europejskiej, obejmuje m.in. działania na rzecz promowania różnorodności i integracji osób z niepełnosprawnościami.

Realizacja strategii: ścisła współpraca z krajami UE

Komisja będzie wspierać państwa członkowskie w kształtowaniu ich krajowych strategii i planów działania w celu dalszego wdrażania Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych oraz unijnych przepisów w tej dziedzinie.

Komisja Europejska wzywa państwa członkowskie do wniesienia wkładu w tę nową i wzmocnioną strategię, stanowiącą ramy dla unijnych działań i dla wdrożenia Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.