Archive:Παραγωγή και εισαγωγές ενέργειας

Στοιχεία Ιουνίου 2017. Πιο πρόσφατα στοιχεία: Περαιτέρω πληροφορίες της Eurostat, βασικοί πίνακες και βάση δεδομένων. Προγραμματισμένη επικαιροποίηση του άρθρου: Σεπτέμβριος 2018.

Πίνακας 1: Παραγωγή ενέργειας, 2005 και 2015
(εκατομμύρια τόνοι ισοδύναμου πετρελαίου)
Πηγή: Eurostat (nrg_100a)

Διάγραμμα 1: Παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας, ΕΕ-28, 2015
(% επί του συνόλου, με βάση τόνους ισοδύναμου πετρελαίου)
Πηγή: Eurostat (nrg_100a) και (nrg_107a)

Διάγραμμα 2: Εξέλιξη της παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας (ανά είδος καυσίμου), ΕΕ-28, 2005-2015
(2005 = 100, με βάση τόνους ισοδύναμου πετρελαίου)
Πηγή: Eurostat (nrg_100a)

Πίνακας 2: Καθαρές εισαγωγές πρωτογενούς ενέργειας, 2005-2015
Πηγή: Eurostat (nrg_100a) και (demo_pjan)

Πίνακας 3: Κύρια προέλευση των εισαγωγών πρωτογενούς ενέργειας, ΕΕ-28, 2005-2015
(% των εισαγωγών εκτός της ΕΕ-28)
Πηγή: Eurostat (nrg_122a), (nrg_123a) και (nrg_124a)

Διάγραμμα 3: Ποσοστό ενεργειακής εξάρτησης, ΕΕ-28, 2005-2015
(% των καθαρών εισαγωγών στην ακαθάριστη εγχώρια κατανάλωση και τις δεξαμενές αποθήκευσης, με βάση τόνους ισοδύναμου πετρελαίου)
Πηγή: Eurostat (nrg_100a), (nrg_102a) και (nrg_103a)

Διάγραμμα 4: Ποσοστό ενεργειακής εξάρτησης — όλα τα προϊόντα, 2005 και 2015
(% των καθαρών εισαγωγών στην ακαθάριστη εγχώρια κατανάλωση και τις δεξαμενές αποθήκευσης, με βάση τόνους ισοδύναμου πετρελαίου)
Πηγή: Eurostat (tsdcc310)

Η εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) από τις εισαγωγές ενέργειας —ιδίως πετρελαίου και, πιο πρόσφατα, φυσικού αερίου— αποτελεί τη βάση στην οποία στηρίζονται οι προβληματισμοί για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. Το παρόν άρθρο εξετάζει την παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας εντός της ΕΕ και, ως αποτέλεσμα της υστέρησης της παραγωγής έναντι της κατανάλωσης, την αυξανόμενη εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές ενέργειας από τρίτες χώρες. Πράγματι, το 2015 περισσότερο από το ήμισυ (54,0 %) της ακαθάριστης εγχώριας κατανάλωσης ενέργειας της ΕΕ-28 καλύφθηκε από εισαγόμενες πηγές.

Κύρια στατιστικά στοιχεία

Πρωτογενής παραγωγή

Το 2015 η παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας στην ΕΕ-28 ανήλθε συνολικά σε 767 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου πετρελαίου (ΤΙΠ) — βλ. πίνακα 1. Ήταν κατά 0,8 % χαμηλότερη από το προηγούμενο έτος και διατήρησε τη γενικά πτωτική πορεία που παρατηρούνταν τα τελευταία χρόνια, με εξαίρεση κυρίως το 2010, όταν η παραγωγή ανέκαμψε μετά τη σχετικά αισθητή μείωσή της το 2009, η οποία συνέπεσε με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. Το 2015 η παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας στην ΕΕ-28, εξεταζόμενη σε πιο μακροχρόνιο πλαίσιο, ήταν κατά 15,2 % χαμηλότερη απ’ ό,τι πριν από μία δεκαετία. Η γενικά πτωτική πορεία της παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας στην ΕΕ-28 μπορεί, τουλάχιστον εν μέρει, να αποδοθεί στην εξάντληση των πρώτων υλών και/ή στο γεγονός ότι οι παραγωγοί θεωρούν την εκμετάλλευση περιορισμένων πόρων μη επικερδή.

Το 2015, το υψηλότερο επίπεδο παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ σημειώθηκε στη Γαλλία, με ποσοστό 17,8 % επί του συνόλου της ΕΕ-28, και ακολουθούσαν η Γερμανία (15,6 %) και το Ηνωμένο Βασίλειο (15,4 %). Σε σύγκριση με μία δεκαετία πριν, οι κύριες αλλαγές ήταν η μείωση του μεριδίου αγοράς του Ηνωμένου Βασιλείου και της Δανίας κατά 7,1 και 1,4 εκατοστιαίες μονάδες αντίστοιχα, και η αύξηση του μεριδίου αγοράς της Γαλλίας και της Ιταλίας κατά 2,8 και 1,4 εκατοστιαίες μονάδες αντίστοιχα· τα σχετικά μερίδια των υπόλοιπων κρατών μελών δεν παρουσίαζαν αποκλίσεις μεγαλύτερες από ± 1,0 εκατοστιαία μονάδα. Εκτός από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Δανία, τα μόνα άλλα κράτη μέλη που κατέγραψαν μείωση του μεριδίου τους κατά την εξεταζόμενη περίοδο ήταν οι Κάτω Χώρες, το Βέλγιο και η Λιθουανία.

Σε απόλυτες τιμές, τα μισά κράτη μέλη της ΕΕ κατέγραψαν αύξηση όσον αφορά την παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας κατά τη διάρκεια 10 ετών έως το 2015. Η μεγαλύτερη αύξηση στην παραγωγή καταγράφηκε στην Ιταλία (5,9 εκατομμύρια ΤΙΠ), ενώ τις αμέσως επόμενες θέσεις καταλάμβαναν η Ισπανία (3,4 εκατομμύρια ΤΙΠ), η Αυστρία (2,2 εκατομμύρια ΤΙΠ), η Πορτογαλία και η Εσθονία (αμφότερες 1,7 εκατομμύρια ΤΙΠ). Αντιθέτως, η παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο μειώθηκε κατά 85,7 εκατομμύρια ΤΙΠ, ενώ η Γερμανία (-17,0 εκατομμύρια ΤΙΠ), η Δανία (-15,1 εκατομμύρια ΤΙΠ), οι Κάτω Χώρες (-14,9 εκατομμύρια ΤΙΠ) και η Πολωνία (-10,5 εκατομμύρια ΤΙΠ) ανέφεραν επίσης συρρίκνωση μεγαλύτερη από 10,0 εκατομμύρια ΤΙΠ.

Το 2015 η παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας στην ΕΕ-28 κάλυπτε ευρύ φάσμα διαφορετικών πηγών ενέργειας, εκ των οποίων η πλέον σημαντική, με βάση τον βαθμό συμβολής της, ήταν η πυρηνική ενέργεια (28,9 % του συνόλου). Η σημασία της πυρηνικής ενέργειας ήταν ιδιαίτερα υψηλή στη Γαλλία, όπου αναλογούσε σε περισσότερο από τα τέσσερα πέμπτα (82,5 %) της εθνικής παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας, ενώ στο Βέλγιο το ποσοστό ήταν μόλις μικρότερο από δύο τρίτα (65,0 %) και στη Σλοβακία ήταν πάνω από τρία πέμπτα (62,6 %). Σε άλλα κράτη μέλη το ποσοστό της πυρηνικής ενέργειας ήταν μικρότερο από το 50 % του συνόλου, ενώ σε 14 κράτη μέλη της ΕΕ η πυρηνική ενέργεια δεν είχε καμία συμβολή. Η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να κλείσει όλους τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της έως το 2022.

Το 2014 περισσότερο από το ένα τέταρτο (26,7 %) της συνολικής παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας της ΕΕ-28 προερχόταν από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ το ποσοστό των στερεών καυσίμων (18,9 %, κυρίως άνθρακα) ήταν μόλις μικρότερο από το ένα πέμπτο, και το ποσοστό του φυσικού αερίου ήταν ελαφρώς χαμηλότερο (14,0 %). Το αργό πετρέλαιο (9,8 %) ήταν η μόνη άλλη σημαντική πηγή παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας (βλ. διάγραμμα 1).

Η αύξηση της πρωτογενούς παραγωγής της ΕΕ-28 από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας υπερέβη την παραγωγή όλων των άλλων τύπων ενέργειας. Αυτή η αύξηση ήταν σχετικά ομοιόμορφη κατά την περίοδο 2005-2015, με μια μικρή μείωση της παραγωγής το 2011 (βλ. διάγραμμα 2). Κατά τη διάρκεια της εν λόγω δεκαετίας, η παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αυξήθηκε κατά 71,0 %, αντικαθιστώντας, σε κάποιον βαθμό, την παραγωγή από άλλες πηγές ενέργειας. Αντιθέτως, τα επίπεδα παραγωγής για τις άλλες πηγές ενέργειας μειώθηκαν· οι μεγαλύτερες μειώσεις καταγράφηκαν για το αργό πετρέλαιο (-43,9 %), το φυσικό αέριο (-43,5 %) και τα στερεά καύσιμα (-25,7 %), ενώ μικρότερη μείωση (-14,1 %) καταγράφηκε για την πυρηνική ενέργεια.

Εισαγωγές

Η μείωση της πρωτογενούς παραγωγής ενέργειας από λιθάνθρακα, λιγνίτη, αργό πετρέλαιο, φυσικό αέριο και, πιο πρόσφατα, πυρηνική ενέργεια είχε ως αποτέλεσμα την ολοένα μεγαλύτερη εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές πρωτογενούς ενέργειας προκειμένου να καλυφθεί η ζήτησή της, αν και η κατάσταση αυτή σταθεροποιήθηκε μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. Το 2015 οι εισαγωγές πρωτογενούς ενέργειας στην ΕΕ-28 υπερέβησαν τις εξαγωγές κατά περίπου 902 εκατομμύρια ΤΙΠ. Οι μεγαλύτεροι καθαροί εισαγωγείς πρωτογενούς ενέργειας ήταν, σε γενικές γραμμές, τα πολυπληθέστερα κράτη μέλη της ΕΕ, εξαιρουμένης της Πολωνίας (όπου εξακολουθούν να υπάρχουν εγχώρια αποθέματα άνθρακα). Το 2005 ο μόνος καθαρός εξαγωγέας πρωτογενούς ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ ήταν η Δανία, αλλά το 2013 οι εισαγωγές ενέργειας αυτής της χώρας υπερέβησαν τις εξαγωγές, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν πλέον κράτη μέλη της ΕΕ που να είναι καθαροί εξαγωγείς ενέργειας (βλ. πίνακα 2). Ως προς το μέγεθος του πληθυσμού, οι μεγαλύτεροι καθαροί εισαγωγείς, το 2015, ήταν το Λουξεμβούργο, η Μάλτα και το Βέλγιο.

Τα τελευταία χρόνια, η προέλευση των εισαγωγών ενέργειας στην ΕΕ-28 έχει αλλάξει κάπως, αν και η Ρωσία έχει διατηρήσει τη θέση της ως βασικού προμηθευτή αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου (παρότι το μερίδιό της μειώθηκε ελαφρώς) και έχει επίσης αναδειχθεί κορυφαίος προμηθευτής στερεών καυσίμων (βλ. πίνακα 3).

Το 2015, περίπου το 25,8 % των εισαγωγών αργού πετρελαίου της ΕΕ-28 προερχόταν από τη Ρωσία, η οποία κατέστη ο κύριος προμηθευτής στερεών καυσίμων το 2006, ξεπερνώντας τη Νότια Αφρική. Το μερίδιο της Ρωσίας στις εισαγωγές στερεών καυσίμων της ΕΕ-28 αυξήθηκε σταδιακά από 20,2 % το 2005 στο μέγιστο ποσοστό του —26,2 % ;%— το 2009, προτού σημειώσει ταχεία πτώση το 2010 και, στη συνέχεια, αυξηθεί εκ νέου, φθάνοντας στο 25,9 % το 2013. Μετά την άνοδο αυτή, το μερίδιό της παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο την επόμενη διετία. Μεταξύ 2005 και 2015 το μερίδιο των εισαγωγών στερεών καυσίμων της ΕΕ-28 από την Κολομβία και τις Ηνωμένες Πολιτείες υπερδιπλασιάστηκε: το πρώτο αυξήθηκε από το 10,0 % στο 21,3 % του συνόλου, και το δεύτερο από το 6,5 % στο 14,0 % του συνόλου. Αντιθέτως, η Νότια Αφρική υπήρξε ο κυριότερος προμηθευτής στερεών καυσίμων για την ΕΕ-28 το 2005 (21,4 % του συνόλου). Το μερίδιό της μειώθηκε στο 6,9 % το 2011 και, στη συνέχεια, σταθεροποιήθηκε.

Η Ρωσία ήταν επίσης ο κύριος προμηθευτής αργού πετρελαίου για την ΕΕ-28. Το μερίδιό της ανήλθε στο 30,5 % ;% το 2005 και αυξήθηκε σταδιακά στο μέγιστο ποσοστό του —32,8 % το 2011, προτού μειωθεί στο 27,7 % το 2015. Κατά την ίδια περίοδο καταγράφηκε σχετικά βραδεία μείωση του ποσοστού της ΕΕ-28 όσον αφορά τις εισαγωγές αργού πετρελαίου από τη Νορβηγία: από 15,6 % το 2005 σε 11,4 % το 2015. Τα αντίστοιχα μερίδια προμηθειών αργού πετρελαίου στην ΕΕ-28 από το Αζερμπαϊτζάν (υπερτετραπλάσιο), το Ιράκ (3,7 φορές υψηλότερο), την Ανγκόλα (3,5 φορές υψηλότερο) και τη Νιγηρία (2,7 φορές υψηλότερο) αυξήθηκαν με ταχύ ρυθμό μεταξύ 2005 και 2015.

Αντιθέτως, το μερίδιο της Ρωσίας στις εισαγωγές φυσικού αερίου στην ΕΕ-28 μειώθηκε από 34,6 % σε 26,8 % μεταξύ 2005 και 2010. Η πορεία αυτή, όμως, αντιστράφηκε και, το 2013, καταγράφηκε το υψηλότερο ποσοστό —32,4 %—, το οποίο στη συνέχεια μειώθηκε ελαφρώς, φθάνοντας σε μόλις κάτω από 30,0 %. Κατά τη δεκαετία που αποτυπώνεται στον πίνακα 3, η Νορβηγία παρέμεινε ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου για την ΕΕ: το μερίδιό της αυξήθηκε από σχεδόν το ένα πέμπτο (20,2 % το 2005) σε περισσότερο από το ένα τέταρτο (25,9 % το 2015). Το μερίδιο των προμηθειών φυσικού αερίου στην ΕΕ-28 από την Αλγερία μειώθηκε σχεδόν κατά το ήμισυ μεταξύ 2005 και 2015, ενώ το μερίδιο από το Κατάρ σχεδόν πενταπλασιάστηκε.

Η ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ σε πρωτογενή ενέργεια μπορεί να απειληθεί, αν μεγάλος όγκος εισαγωγών συγκεντρωθεί σε σχετικά μικρό αριθμό εταίρων. Σχεδόν τα δύο τρίτα (64,1 %) των εισαγωγών φυσικού αερίου στην ΕΕ-28 το 2015 προήλθαν από τη Ρωσία, τη Νορβηγία ή την Αλγερία. Παρόμοια ανάλυση δείχνει ότι το 61,0 % των εισαγωγών στερεών καυσίμων της ΕΕ-28 προερχόταν από τη Ρωσία, την Κολομβία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ οι εισαγωγές αργού πετρελαίου εμφάνιζαν ελαφρώς μικρότερη συγκέντρωση μεταξύ των βασικών προμηθευτών, καθώς το 47,1 % των εισαγωγών της ΕΕ-28 προερχόταν από τη Ρωσία, τη Νορβηγία και τη Νιγηρία.

Η εξάρτηση της ΕΕ-28 από τις εισαγωγές ενέργειας αυξήθηκε: από μόλις πάνω από το 40 % της ακαθάριστης κατανάλωσης ενέργειας το 1990 στο 54,0 % το 2015 (βλ. διάγραμμα 3). Από το 2004 οι καθαρές εισαγωγές ενέργειας στην ΕΕ-28 ήταν υψηλότερες από την πρωτογενή παραγωγή της. Με άλλα λόγια, περισσότερο από το ήμισυ της ακαθάριστης εγχώριας κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ-28 καλυπτόταν από καθαρές εισαγωγές και το ποσοστό εξάρτησης υπερέβαινε το 50,0 %.

Το στοιχείο για το 2015 μαρτυρεί ελαφρά μείωση του ποσοστού εξάρτησης, που το 2008 είχε φτάσει στη μέγιστη τιμή του: 54,5 % το 2008. Ωστόσο, το ποσοστό ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ-28 αυξήθηκε κατά 0,9 εκατοστιαίες μονάδες μεταξύ 2013 και 2015. Αναλυτικότερα, τα υψηλότερα ποσοστά το 2015 καταγράφηκαν για το αργό πετρέλαιο (88,8 %) και για το φυσικό αέριο (69,1 %), ενώ, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, το ποσοστό για τα στερεά καύσιμα ήταν 42,8 %.

Την τελευταία δεκαετία (μεταξύ 2005 και 2015), η εξάρτηση της ΕΕ από τρίτες χώρες για την προμήθεια φυσικού αερίου αυξήθηκε κατά 12,0 εκατοστιαίες μονάδες, δηλ. με ταχύτερο ρυθμό από την εξάρτηση σε αργό πετρέλαιο (+ 6,4 εκατοστιαίες μονάδες) και σε στερεά καύσιμα (+ 3,4 εκατοστιαίες μονάδες).

Η Δανία, καθώς δεν αποτελούσε πλέον καθαρό εξαγωγέα, κατέγραψε θετικό ποσοστό ενεργειακής εξάρτησης το 2013. Το ποσοστό αυτό παρέμεινε θετικό το 2014 και το 2015, όπως και το αντίστοιχο ποσοστό όλων των άλλων κρατών μελών της ΕΕ (βλ. διάγραμμα 4). Το 2015 τα χαμηλότερα ποσοστά ενεργειακής εξάρτησης καταγράφηκαν στην Εσθονία, στη Δανία, στη Ρουμανία και στην Πολωνία (τα μόνα κράτη μέλη που ανέφεραν ποσοστό εξάρτησης κάτω του 30,0 %). Η Κύπρος, η Μάλτα και το Λουξεμβούργο εξαρτώνταν (σχεδόν) εξ ολοκλήρου από τις εισαγωγές πρωτογενούς ενέργειας, και τα ποσοστά εξάρτησής τους υπερέβαιναν το 90,0 %.

Όπως προκύπτει από την ανάλυση των εξελίξεων μεταξύ του 2005 και του 2015, η Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Λιθουανία, οι Κάτω Χώρες και η Πολωνία εξαρτώνταν όλο και περισσότερο από τις εισαγωγές ενέργειας για να καλύψουν την ακαθάριστη εγχώριά τους κατανάλωση. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να αποδοθεί, σε μεγάλο βαθμό, στη μείωση που κατέγραψε η παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας (μείωση η οποία οφείλεται στο γεγονός ότι εξαντλούνται οι προμήθειες σε πρώτες ύλες). Αυξανόμενη, αν και λιγότερο έντονη, εξάρτηση παρατηρήθηκε επίσης στο Βέλγιο, στην Τσεχική Δημοκρατία, στην Ελλάδα και στη Γερμανία. Όλα τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ κατέγραψαν μείωση των ποσοστών ενεργειακής τους εξάρτησης μεταξύ του 2005 και του 2015· η πλέον δραστική μεταβολή σημειώθηκε στην Εσθονία, όπου το αντίστοιχο ποσοστό μειώθηκε από 26,1 % σε 7,4 %. Τα αντίστοιχα ποσοστά μειώθηκαν επίσης κατά περισσότερο από 10,0 εκατοστιαίες μονάδες στη Λετονία, στη Βουλγαρία, στην Πορτογαλία, στην Αυστρία και στη Ρουμανία, γεγονός που οφείλεται στον συνδυασμό των αυξήσεων της ενεργειακής απόδοσης και/ή της μετάβασης στο ενεργειακό μείγμα με στόχο την προώθηση της πρωτογενούς παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές.

Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων

Τα ενεργειακά βασικά προϊόντα που εξορύσσονται ή λαμβάνονται απευθείας από φυσικούς πόρους ονομάζονται πηγές πρωτογενούς ενέργειας, ενώ τα ενεργειακά βασικά προϊόντα που παράγονται από πηγές πρωτογενούς ενέργειας σε σταθμούς μετασχηματισμού ονομάζονται παράγωγα προϊόντα. Η παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας καλύπτει την εθνική παραγωγή πηγών πρωτογενούς ενέργειας και πραγματοποιείται με την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, για παράδειγμα σε ανθρακωρυχεία, κοιτάσματα αργού πετρελαίου, σταθμούς παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας ή με την παρασκευή βιοκαυσίμων. Κάθε φορά που η κατανάλωση υπερβαίνει την πρωτογενή παραγωγή, η διαφορά πρέπει να καλύπτεται από εισαγωγές πρωτογενών ή παράγωγων προϊόντων.

Η θερμότητα που παράγεται σε αντιδραστήρα ως αποτέλεσμα της πυρηνικής σχάσης θεωρείται πρωτογενής παραγωγή πυρηνικής θερμότητας, η οποία καλείται, εναλλακτικά, πυρηνική ενέργεια. Υπολογίζεται είτε με βάση την πραγματικά παραγόμενη ποσότητα θερμότητας είτε με βάση τη δηλωθείσα ακαθάριστη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τη θερμική απόδοση του πυρηνικού σταθμού. Η πρωτογενής παραγωγή άνθρακα και λιγνίτη συνίσταται σε ποσότητες καυσίμων που εξορύσσονται ή παράγονται, και υπολογίζεται κατόπιν τυχόν ενεργειών απομάκρυνσης των αδρανών υλικών.

Ο μετασχηματισμός της ενέργειας από μια μορφή σε άλλη —όπως η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος ή θερμότητας από θερμοηλεκτρικά εργοστάσια ή η παραγωγή οπτάνθρακα από εγκαταστάσεις οπτανθρακοποίησης— δεν θεωρείται πρωτογενής παραγωγή.

Οι καθαρές εισαγωγές υπολογίζονται ως η ποσότητα των εισαγωγών μείον την αντίστοιχη ποσότητα των εξαγωγών. Οι εισαγωγές αντιπροσωπεύουν το σύνολο της ενέργειας που εισέρχεται στην εθνική επικράτεια εκτός των ποσοτήτων ενέργειας που διαμετακομίζονται (κυρίως μέσω αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαιαγωγών)· ομοίως, οι εξαγωγές καλύπτουν όλες τις ποσότητες που εξάγονται από την εθνική επικράτεια.

Πλαίσιο

Ενεργειακή ασφάλεια

Περισσότερο από το ήμισυ της ενέργειας της ΕΕ-28 προέρχεται από χώρες εκτός της ΕΕ και, μάλιστα, η αναλογία αυτή αυξάνεται, γενικά, κατά τις τελευταίες δεκαετίες (αν και υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι το ποσοστό εξάρτησης έχει σταθεροποιηθεί τα τελευταία χρόνια). Μεγάλο μέρος της ενέργειας που εισάγεται στην ΕΕ προέρχεται από τη Ρωσία, της οποίας οι διαφορές με τις χώρες διαμετακόμισης έχουν απειλήσει να διαταράξουν τον εφοδιασμό τα τελευταία χρόνια. Οι ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού από τη Ρωσία εντάθηκαν περαιτέρω λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Σχεδιάστηκαν νέα μέτρα που αφορούσαν τις αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου με σκοπό, αφενός, να εξασφαλιστεί ότι όλα τα μέρη μεριμνούν αποτελεσματικά για την πρόληψη και τον περιορισμό των επιπτώσεων που θα είχαν δυνητικές διαταραχές του εφοδιασμού και, αφετέρου, να δημιουργηθούν μηχανισμοί συνεργασίας των κρατών μελών της ΕΕ για την αποτελεσματική αντιμετώπιση τυχόν σοβαρών διαταραχών στον εφοδιασμό πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Επιπλέον, συστάθηκε μηχανισμός συντονισμού, ώστε τα κράτη μέλη να έχουν ενιαία και άμεση αντίδραση σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.

Τον Νοέμβριο του 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρωτοβουλία με τίτλο «Ενέργεια 2020 – Μια στρατηγική για ανταγωνιστική, αειφόρο και ασφαλή ενέργεια» [COM(2010) 639] τελικό. Η εν λόγω στρατηγική καθορίζει τις ενεργειακές προτεραιότητες για μια δεκαετία και προτείνει δράσεις που θα μπορούσαν να αναληφθούν προκειμένου να αντιμετωπιστεί πληθώρα προκλήσεων, όπως, μεταξύ άλλων, να επιτευχθεί η διαμόρφωση μιας αγοράς με ανταγωνιστικές τιμές και ασφαλή εφοδιασμό, να δοθεί ώθηση στο τεχνολογικό προβάδισμα και να πραγματοποιηθούν αποτελεσματικές διαπραγματεύσεις με τους διεθνείς εταίρους (π.χ. επιδίωξη καλών σχέσεων με τους εξωτερικούς προμηθευτές ενέργειας της ΕΕ και τις χώρες διαμετακόμισης ενέργειας). Αυτές οι εργασίες προωθήθηκαν περαιτέρω μέσω της ενεργειακής στρατηγικής έως το 2030, η οποία παρέχει ένα πλαίσιο για την κλιματική και την ενεργειακή πολιτική έως το 2030, καθώς και μέσω του ενεργειακού χάρτη πορείας για το 2050, ο οποίος θέτει ως μακροπρόθεσμο στόχο τη μείωση των ενωσιακών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 80-95 % έως το 2050.

Μέσω της Ενεργειακής Κοινότητας (που ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2005), η ΕΕ καταβάλλει προσπάθειες και για την ένταξη γειτονικών χωρών στην εσωτερική της αγορά ενέργειας. Το ευρύ φάσμα ενεργειακών πηγών και η ποικιλία ως προς τους προμηθευτές, τις μεταφορικές οδούς και τους μηχανισμούς μεταφοράς μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού. Για παράδειγμα, υπάρχουν αρκετές πρωτοβουλίες σε εξέλιξη με σκοπό την ανάπτυξη αγωγών φυσικού αερίου μεταξύ της Ευρώπης και των γειτονικών της χωρών στην Ανατολή και στον Νότο. Σ’ αυτές τις πρωτοβουλίες συγκαταλέγονται ο αγωγός Nord Stream (μεταξύ Ρωσίας και ΕΕ μέσω της Βαλτικής Θάλασσας), ο οποίος τέθηκε σε λειτουργία τον Νοέμβριο του 2011, και ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (TAP), ο οποίος συνδέει την Τουρκία με την Ιταλία μέσω της Ελλάδας και της Αλβανίας για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την περιοχή της Κασπίας στην ΕΕ. Η οικοδόμηση αξιόπιστων εταιρικών σχέσεων με τις χώρες εφοδιασμού, διαμετακόμισης και κατανάλωσης θεωρείται ένας τρόπος για να περιοριστούν οι κίνδυνοι που συνδέονται με την ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ και, τον Σεπτέμβριο του 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Η ενεργειακή πολιτική της ΕΕ: η συνεργασία με τους πέραν των συνόρων μας εταίρους» [COM(2011) 539 τελικό].

Τον Μάιο του 2014, σε απάντηση των συνεχιζόμενων ανησυχιών σχετικά με την εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τη στρατηγική για την ενεργειακή ασφάλεια [COM(2014) 330 final], που αποσκοπεί στην εξασφάλιση σταθερού και άφθονου ενεργειακού εφοδιασμού. Μαζί με βραχυπρόθεσμα μέτρα για την αντιμετώπιση του αντικτύπου που θα είχε η παύση των εισαγωγών ρωσικού αερίου ή η διαταραχή των εισαγωγών μέσω της Ουκρανίας, η στρατηγική εξέτασε τις προκλήσεις της μακροπρόθεσμης ασφάλειας του εφοδιασμού και πρότεινε δράσεις σε πέντε τομείς, όπως την αύξηση της παραγωγής ενέργειας στην ΕΕ και τη διαφοροποίηση χωρών και οδών τροφοδοσίας, καθώς και την τήρηση ενιαίας στάσης στην εξωτερική ενεργειακή πολιτική. Το 2015 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Στρατηγική-πλαίσιο για μια ανθεκτική Ενεργειακή Ένωση με μακρόπνοη πολιτική για την κλιματική αλλαγή» [COM(2015) 80 final], στην οποία υποστηριζόταν ότι ένα σημαντικό στοιχείο για την εξασφάλιση ενεργειακής ασφάλειας (ιδίως όσον αφορά το φυσικό αέριο) ήταν η πλήρης συμμόρφωση των συμφωνιών σχετικά με την αγορά ενέργειας από τρίτες χώρες. Στη συνέχεια, τον Φεβρουάριο του 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις για τη θέσπιση νέων κανόνων σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ με φυσικό αέριο [COM(2016) 52 final] και νέων κανόνων για τις ενεργειακές συμφωνίες μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών [COM(2016) 53 final].

Βλέπε επίσης

• Βιώσιμη ανάπτυξη — Κλιματική αλλαγή και ενέργεια (στα αγγλικά)
• Η ΕΕ στον κόσμο — Ενέργεια (στα αγγλικά)
• Consumption of energy (στα αγγλικά)
• Electricity price statistics (στα αγγλικά)
• Electricity production, consumption and market overview (στα αγγλικά)
• Energy statistics introduced (στα αγγλικά)
• Natural gas market indicators (στα αγγλικά)
• Natural gas price statistics (στα αγγλικά)
• Renewable energy statistics (στα αγγλικά)

Περαιτέρω πληροφορίες της Eurostat

Εκδόσεις

• Shedding light on energy in the EU — A guided tour of energy statistics (ψηφιακή έκδοση) — έκδοση 2017 (στα αγγλικά)
• Energy balance sheets — 2014 data — έκδοση 2016 (στα αγγλικά)
• Energy balance sheets — 2013 data — έκδοση 2015 (στα αγγλικά)
• Energy balance sheets — 2011-2012 — έκδοση 2014 (στα αγγλικά)
• Energy, transport and environment indicators — έκδοση 2016 (στα αγγλικά)
• Energy, transport and environment indicators — έκδοση 2015 (στα αγγλικά)
• Energy, transport and environment indicators — έκδοση 2014 (στα αγγλικά)
• Statistical analysis of EU trade in energy products, with focus on trade with the Russian Federation (στα αγγλικά)

Βασικοί πίνακες

• Energy (t_nrg) (στα αγγλικά), βλ.:

Energy statistics - quantities (t_nrg_quant)

Βάση δεδομένων

• Energy (nrg) (στα αγγλικά), βλ.:

Energy statistics - quantities, annual data (nrg_quant)

Energy statistics - supply, transformation and consumption (nrg_10)

Energy statistics - imports (nrg_12)

Energy statistics - exports (nrg_13)

Ειδική ενότητα

• Ενέργεια (στα αγγλικά)

Μεθοδολογία / Μεταδεδομένα

• Energy statistics — supply, transformation and consumption (ESMS metadata file — nrg_10_esms) (στα αγγλικά)
• Energy Statistics Manual (στα αγγλικά)

Πηγή δεδομένων για πίνακες και γραφήματα (MS Excel)

• Energy production and imports: tables and figures (στα αγγλικά)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ευρωπαϊκή Επιτροπή — Γενική Διεύθυνση Ενέργειας — Στρατηγική για την ενεργειακή ασφάλεια (στα αγγλικά)
• Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) (στα αγγλικά)
• Οργανισμός Πυρηνικής Ενέργειας του ΟΟΣΑ (στα αγγλικά)