Our planet, Our future

Garspriocanna

Ag dul i ngleic leis an athrú aeráide ar fud an domhain

Cuireadh tús leis an iarracht dhomhanda chun dul i ngleic leis an athrú aeráide in 1992, nuair a chuaigh tíortha ar fud an domhain isteach i gconradh idirnáisiúnta a dtugtar Creat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide (CCNAA) air.

Caith súil ar na ngarspriocanna is mó sa chomhrac domhanda in aghaidh an athraithe aeráide

  • 1988
  • 1997
  • 2005
  • 2007
  • 2009
  • 2014
  • 2015
  • 2016
  • 2018
  • 2019
  • 2021
1988
Cruthaítear Painéal Idir-Rialtasach ar an Athrú Aeráide (PIAA), ina dtugtar na mílte eolaí le chéile chun measúnú a dhéanamh ar an bhfianaise eolaíoch maidir leis an athrú aeráide agus lena thionchair
1997
Glacann an CCNAA Prótacal Kyoto, an chéad chonradh domhanda um astaíochtaí gás ceaptha teasa
2005
Lainseálann an tAontas a chóras trádála astaíochtaí
2007
Glacann an tAontas pacáiste um aeráid agus um fhuinneamh 2020 ina bhfuil trí cinn de phríomhspriocanna: chun astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú 20 % i gcomparáid le leibhéil 1990, sciar na bhfoinsí in-athnuaite a mhéadú go 20 % d’úsáid fuinnimh an Aontais, agus feabhas 20 % a chur ar éifeachtúlacht fuinnimh
2009
Críochnaíonn Comhdháil na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide i gCóbanhávan gan comhaontú foriomlán ar chiorruithe ceangailteacha ar astaíochtaí
2014
Tagann 100 ceannaire domhanda le chéile le haghaidh cruinniú mullaigh aeráide i Nua-Eabhrac; Dearbhaítear i 15ú Tuarascáil Measúnachta an PIAA gur féidir an cuspóir faoi bhun 2 °C a bhaint amach fós; glacann an tAontas a phacáiste um aeráid agus um fhuinneamh 2030, lena n-áirítear sprioc chun astaíochtaí gás ceaptha teasa an Aontais a laghdú 40 % ar a laghad, i gcomparáid le 1990
2015
Aontaítear comhaontú nua domhanda ar an aeráid — Comhaontú Pháras 2015. Geallann 195 thír astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú, an téamh domhanda a laghdú go 1.5 °C ar a mhéad os cionn teochtaí réamhthionsclaíocha.
2016
Tagann Comhaontú Pháras i bhfeidhm an 4 Samhain 2016.
2018
Aontaíonn na tíortha na rialacha agus na treoirlínte mionsonraithe is gá chun go n-oibreoidh Comhaontú Pháras i bhfírinne ar fud an domhain
2019
Glacann ceannairí an Aontais leis an sprioc an tAontas a bheith neodrach ar charbón faoi 2050.
2021
Glacann an Coimisiún Eorpach pacáiste tograí níos uaillmhianaí fós chun beartais aeráide, fuinnimh, úsáide talún, iompair agus cánachais AE a oiriúnú chun glanastaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú de 55 % ar a laghad faoi 2030, i gcomparáid le leibhéil 1990.

An raibh a fhios agat

Tá beagnach gach tír sa domhan ina comhalta de Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide — is é sin 197 dtír, lena n-áirítear gach Ballstát an Aontais ina n-aonar, agus an tAontas mar eagraíocht.

Comhartha de ghealltanas domhanda

An 22 Aibreán 2016, shínigh 174 thír Comhaontú Páras go hoifigiúil i Nua-Eabhrac — bhí an líon tíortha sin i bhfad níos mó ná an líon a shínigh conradh idirnáisiúnta ar bith riamh ar lá amháin.

Le dlí a dhéanamh de Chomhaontú Pháras, b’éigean do 55 thír ar a laghad a sholáthraíonn 55 % ar a laghad d’astaíochtaí an domhain é a dhaingniú go foirmiúil.

Dhaingnigh an tAontas an beart go hoifigiúil an 5 Deireadh Fómhair 2016, a chiallaigh gur tháinig sé i bhfeidhm an 4 Samhain, níos lú ná bliain sular glacadh é.

An raibh a fhios agat

In 2016, bhí an tAontas freagrach as níos lú ná 10 % d’astaíochtaí domhanda CO2, bhí an tSín freagrach as 29 % díobh agus na SA as 14 % díobh.

Athrú a mhaoiniú

Beidh cuidiú de dhíth ar thíortha bochta agus leochaileacha chun a n-astaíochtaí a laghdú agus chun oiriúnú do thionchair an athraithe aeráide.

In 2020, b’ionann na gealltanais iomlána a rinne AE agus a Bhallstáit agus beagnach USD 27 mbilliún (EUR 23.39 billiún), ar caitheadh thart ar leath de ar chabhrú le comhpháirtithe idirnáisiúnta AE oiriúnú don athrú aeráide. Téann go leor den tacaíocht seo chuig na tíortha is leochailí ar domhan. Táimid fós tiomanta do sprioc chomhchoiteann na dtíortha forbartha USD 100 billiún in aghaidh na bliana a shlógadh i maoiniú aeráide a luaithe is féidir, agus trí 2025.

An raibh a fhios agat

Bronnadh duais Nobel na Síochána le chéile ar an bPainéal Idir-Rialtasach ar an Athrú Aeráide agus ar iar-Leasuachtarán SA Al Gore in 2007 as a gcuid oibre ar an athrú aeráide.

An cuspóir faoi 2 °C

D’aontaigh rialtais má táthar le dianiarmhairtí an athraithe aeráide a chosc, ní mór an méadú ar an teocht domhanda a theorannú go dtí faoi bhun 2 °C i gcomparáid leis an leibhéal i dtréimhsí réamhthionsclaíocha (roimh an Réabhlóid Thionsclaíoch).

Is é is cúis leis sin go gcreideann eolaithe go bhfuil an baol ann go dtiocfaidh méadú suntasach ar athruithe mórscála do-athraithe. D’aontaigh tíortha an téamh a theorannú go 1.5 °C, de bhrí go laghdódh sin go suntasach rioscaí agus tionchar an athraithe aeráide.

Aontaíodh na cuspóirí seo faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide (CCNAA) — an comhaontú náisiúnta chun dul i ngleic leis an athrú aeráide.

An raibh a fhios agat

Is le trian de na hinfheistíochtaí ó Ionstraim Théarnaimh AE, NextGenerationEU, agus buiséad 7 mbliana AE a mhaoineofar an Comhaontú Glas don Eoraip. Sin EUR 600 billiún!