Statistics Explained

Archive:Struktura ludności i starzenie się społeczeństwa


Dane z czerwca 2017 r. Najnowsze dane: Więcej informacji z Eurostatu, główne tablice i baza danych. Planowana aktualizacja artykułu: wrzesień 2018 r.
Tablica 1: Struktura wiekowa ludności w podziale na główne grupy wiekowe w 2006 r. i 2016 r.
(% całkowitej liczby ludności)
Źródło: Eurostat (demo_pjanind)
Wykres 1: Wzrost odsetka ludności w wieku 65 i więcej lat w latach 2006–2016
(punkty procentowe)
Źródło: Eurostat (demo_pjanind)
Wykres 2: Mediana wieku ludności w latach 2006–2016
(lata)
Źródło: Eurostat (demo_pjanind)
Wykres 3: Mediana wieku ludności UE-28 w latach 2001–2016
(lata)
Źródło: Eurostat (demo_pjanind)
Tablica 2: Wskaźniki struktury wiekowej ludności na dzień 1 stycznia 2016 r.
(%)
Źródło: Eurostat (demo_pjanind)
Wykres 4: Piramidy ludności UE-28 w 2001 r. i 2016 r.
(% całkowitej liczby ludności)
Źródło: Eurostat (demo_pjangroup)
Wykres 5: Piramidy ludności UE-28 w 2016 r. i 2080 r.
(% całkowitej liczby ludności)
Źródło: Eurostat (demo_pjangroup) i (proj_13npms)
Wykres 6: Struktura wiekowa ludności w podziale na główne grupy wiekowe, UE-28, lata 2016–2080
(% całkowitej liczby ludności)
Źródło: Eurostat (demo_pjangroup) i (proj_13npms)
Wykres 7: Prognozowany współczynnik obciążenia demograficznego ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku poprodukcyjnym, UE-28, lata 2016–2080
(%)
Źródło: Eurostat (demo_pjanind) i (proj_13ndbims)

W niniejszym artykule przeanalizowano skutki starzenia się społeczeństwa w Unii Europejskiej (UE), które w najbliższych dziesięcioleciach będzie miało duże znaczenie. Utrzymujące się niskie współczynniki urodzeń i wyższy poziom średniego dalszego trwania życia przyczyniają się do zmiany kształtu piramid wiekowych UE-28; najważniejszą zmianą będzie prawdopodobnie wyraźne przekształcenie w znacznie starszą strukturę ludności, co już jest widoczne w kilku państwach członkowskich UE.

W rezultacie w państwach UE-28 maleje odsetek osób w wieku produkcyjnym, a wzrasta relatywna liczebność osób na emeryturze. Odsetek osób starszych w całkowitej liczbie ludności znacząco wzrośnie w nadchodzących dziesięcioleciach, gdy większy odsetek pokolenia powojennego wyżu demograficznego osiągnie wiek emerytalny. To z kolei doprowadzi do zwiększonego obciążenia osób w wieku produkcyjnym wydatkami socjalnymi wymaganymi przez starzejącą się ludność w odniesieniu do szeregu powiązanych usług.

Główne ustalenia statystyczne

Struktura ludności

Szacowana liczba ludności UE-28 na dzień 1 stycznia 2016 r. wynosiła 510,3 miliona. Młodzi ludzie (0–14 lat) stanowili 15,6 % ludności UE-28 (zob. tablica 1), a osoby uznawane za osoby w wieku produkcyjnym (15–64 lata) stanowiły 65,3 % ludności. Udział osób starszych (w wieku 65 i więcej lat) wynosił 19,2 % (wzrost o 0,3 % w porównaniu z poprzednim rokiem oraz wzrost o 2,4 % w porównaniu z okresem sprzed 10 lat).

Wśród państw członkowskich UE najwyższy udział młodych ludzi w całkowitej liczbie ludności w 2016 r. zaobserwowano w Irlandii (21,9 %), natomiast najniższy udział odnotowano w Niemczech (13,2 %). Odnośnie do udziału osób w wieku 65 lat lub starszych w całkowitej liczbie ludności, najwyższe udziały miały Włochy (22,0 %), Grecja (21,3 %) i Niemcy (21,1 %), natomiast najniższy udział miała Irlandia (13,2 %).

Struktura ludności państw EFTA i krajów kandydujących była podobna do tej zaobserwowanej w UE, z wyjątkiem głównie Turcji i Islandii (gdzie struktura ludności była podobna do tej w Irlandii): w tych dwóch państwach wysoki był odsetek najmłodszej grupy wiekowej (odpowiednio (24,0 % i 20,0 %), a osoby w wieku 65 lat i starsze miały stosunkowo niski udział w całkowitej liczbie ludności (odpowiednio 8,2 % i 13,9 %). Albania i była jugosłowiańska republika Macedonii również miały stosunkowo niski udział osób w wieku 65 lat i starszych (odpowiednio 12,9 % i 13,0 %). Tendencja starzenia się społeczeństwa jest jednak widoczna również w tych państwach.

Mediana wieku ludności UE-28 wyniosła 42,6 lat na dzień 1 stycznia 2016 r. (zob. wykres 2). Oznacza to, że połowa ludności UE-28 miała więcej niż 42,6 lat, a połowa była młodsza. Wśród państw członkowskich UE mediana wieku wahała się w przedziale od 36,6 lat w Irlandii do 45,8 lat w Niemczech, co potwierdza strukturę ludności odnotowaną w każdym z tych dwóch państw członkowskich (w pierwszym stosunkowo młoda, w drugim starsza ludność). Odnotowana w 2016 r. mediana wieku w Turcji (31,1 lat) i Islandii (36,1 lat) była niższa niż w jakimkolwiek państwie członkowskim UE. Również Albania miała niską medianę wieku (36,7 lat), a doświadczyła największego wzrostu mediany wieku w ciągu ostatnich 10 lat, która wzrosła o 27,9 % (lub o 8 lat, z 28,7 lat w 2006 r. do 36,7 r. w 2016 r.).

Mediana wieku w UE-28 wzrosła o 4,3 lat (średnio o 0,3 roku w skali roku) w latach 2001–2016, z 38,3 lat do 42,6 lat (zob. wykres 3). W latach 2006–2016 mediana wieku wzrosła we wszystkich państwach członkowskich UE, przy czym wzrost ten wyniósł 4,0 lata lub więcej w Portugalii, Grecji, na Litwie, w Rumunii i Hiszpanii. (zob. wykres 2).

Współczynniki obciążenia demograficznego mogą być użyte do badania poziomu wsparcia udzielanego przez ludność w wieku produkcyjnym osobom młodszym lub starszym. Odsetek ten wyraża się względną wielkością ludności młodszej lub starszej w stosunku do ludności w wieku produkcyjnym. Na dzień 1 stycznia 2016 r. współczynnik obciążenia demograficznego ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku poprodukcyjnym dla UE-28 wynosił 29,3 % (zob. tablica 2); oznacza to, że na każdą osobę w wieku 65 lat lub więcej przypadały prawie cztery osoby w wieku produkcyjnym. Współczynnik obciążenia demograficznego ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku poprodukcyjnym w poszczególnych państwach członkowskich UE był na niskim poziomie 20,4 % w Irlandii, 20,5 % w Luksemburgu i 20,6 % na Słowacji, natomiast jego najwyższe poziomy wynosiły 34,3 % we Włoszech, 33,1 % w Grecji, 32,4 % w Finlandii i 32,0 % w Niemczech, co oznaczało, że na każdą osobę w wieku 65 lat lub więcej przypadały około trzy osoby w wieku produkcyjnym.

Zestawienie odsetka osób w wieku młodym i emerytalnym daje całkowity współczynnik obciążenia demograficznego (liczony jako odsetek młodych i starszych osób w wieku nieprodukcyjnym w stosunku do ludności uznanej za będącą w wieku produkcyjnym, tj. w wieku 15–64 lata), który w 2016 r. wyniósł w UE-28 53,2 %, co wskazuje, że na każdą osobę utrzymywaną przypadały w przybliżeniu dwie osoby w wieku produkcyjnym. W 2016 r. najniższy całkowity współczynnik obciążenia demograficznego wśród państw członkowskich UE odnotowano na Słowacji (42,4 %), a najwyższy we Francji (59,4 %).

Zarówno w przypadku współczynnika obciążenia demograficznego ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku poprodukcyjnym, jak i w przypadku całkowitego współczynnika obciążenia demograficznego w UE-28 obserwuje się ogólną tendencję wzrostową. Na przykład współczynnik obciążenia demograficznego ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku poprodukcyjnym wzrósł o 4,3 punktu procentowego (lub o 17,2 % w stosunku do jego poprzedniej wartości) w ostatnim dziesięcioleciu (z 25 % w 2006 r. do 29,3 % w 2016 r.).

Piramidy ludności (zob. wykresy 4 i 5) pokazują rozkład populacji według płci i pięcioletnich grup wiekowych. Każdy pasek odpowiada udziałowi danej płci i grupy wiekowej w całkowitej liczbie ludności (łącznie mężczyźni i kobiety). Piramida ludności UE-28 na dzień 1 stycznia 2016 r. jest wąska na dole i upodabnia się do równoległoboku ze względu na kohorty powojennego wyżu demograficznego wynikające z wysokiego współczynnika płodności w kilku europejskich państwach w połowie lat 1960-tych (zwanego „powojennym wyżem demograficznym”). To pokolenie powojennego wyżu demograficznego nadal stanowi dużą część ludności w wieku produkcyjnym. Pierwsza z tych dużych kohort urodzona na przestrzeni 20–30 lat obecnie dochodzi do wieku emerytalnego, co ilustruje porównanie z piramidą ludności z 2001 r. Wypukłość odzwierciedlająca „powojenny wyż demograficzny” porusza się w górę piramidy ludności, natomiast dolna część odpowiadająca ludności w wieku produkcyjnym i podstawa stają się węższe, co przedstawiono na wykresie 4.

Tendencje dotyczące starzenia się społeczeństwa w UE w przeszłości i w przyszłości

Starzenie się społeczeństwa jest tendencją długoterminową, która w Europie rozpoczęła się kilkadziesiąt lat temu. Tendencja ta jest widoczna w przekształceniach struktury wiekowej ludności i znajduje odzwierciedlenie w coraz większym udziale osób starszych w połączeniu z malejącym udziałem osób w wieku produkcyjnym w całkowitej liczbie ludności.

Odsetek ludności w wieku 65 i więcej lat wzrasta we wszystkich państwach członkowskich UE, państwach EFTA i krajach kandydujących. Wzrost w ciągu ostatniego dziesięciolecia wynosi od 5,2 punktu procentowego na Malcie i 4,5 punktu procentowego w Finlandii do 1,0 punktu procentowego lub mniej w Belgii i Luksemburgu. W ciągu ostatniej dekady (w latach 2006–2016) w UE-28 odnotowano wzrost o 2,4 punktu procentowego (zob. wykres 1). Z drugiej strony odsetek ludności w wieku poniżej 15 lat w populacji UE-28 spadł o 0,4 punktu procentowego.

Wzrost względnego udziału osób starszych można wytłumaczyć wydłużonym przeciętnym trwaniem życia; wzorzec ten był widoczny przez kilka dziesięcioleci wraz ze wzrostem średniego dalszego trwania życia (zob. statystyki dotyczące umieralności i średniego dalszego trwania życia); Zmiany te często określa się jako „starzenie się na szczycie” piramidy ludności.

Z drugiej strony utrzymujące się niskie poziomy dzietności na przestrzeni wielu lat przyczyniły się do starzenia się społeczeństwa, a mniejsza liczba urodzeń doprowadziła do spadku udziału młodych ludzi w całkowitej liczbie ludności (zob. statystyki dotyczące dzietności). Proces ten jest zwany „starzeniem się na dnie” piramidy ludności i jest widoczny w zwężającej się podstawie piramid ludności UE-28 w latach 2001–2016.

W ramach podejmowanych prób analizy tendencji w zakresie starzenia się społeczeństwa w przyszłości Eurostat sporządził najnowszy zbiór prognoz liczby ludności (EUROPOP2015) na lata 2015–2080. Zgodnie z EUROPOP2015 prognozowana liczba ludności UE-28 osiągnie poziom maksymalny 528,6 miliona około 2050 r., a później nastąpi stopniowy spadek do 518,8 miliona do roku 2080.

Porównanie piramid wiekowych za lata 2015 i 2080 (zob. wykres 5) pokazuje prognozę dalszego starzenia się ludności UE-28. W nadchodzących dziesięcioleciach duża część pokolenia powojennego wyżu demograficznego przejdzie do grupy osób starszych. Do 2080 r. piramida przyjmie jednak bardziej kształt bloku, ulegając znacznemu zwężeniu w połowie piramidy (w okolicach wieku 45–54 lata).

Kolejnym aspektem starzenia się społeczeństwa jest postępujące starzenie się samej starszej części ludności, gdyż relatywna liczebność osób bardzo starych rośnie w szybszym tempie niż jakikolwiek inny segment wiekowy ludności UE. Przewiduje się, że odsetek osób w wieku 80 lat lub starszych w liczbie ludności UE-28 wzrośnie ponad dwukrotnie w okresie od 2016 do 2080 r., z 5,4 % to 12,7 % (zob. wykres 6).

W latach 2016–2080 odsetek ludności w wieku produkcyjnym będzie stopniowo spadał do roku 2050, po czym nieco się ustabilizuje, a osoby starsze będą prawdopodobnie stanowiły rosnący udział ogółu ludności; do 2080 r. osoby w wieku 65 lat i starsze będą stanowiły 29,1 % ludności UE-28, w porównaniu z 19,2 % w 2016 r. Prognozuje się, że w wyniku przesunięcia ludności między grupami wiekowymi współczynnik obciążenia demograficznego ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku poprodukcyjnym w UE-28 ulegnie niemalże podwojeniu z 29,3 % w 2016 r. do 52,3 % do 2080 r. (zob. wykres 7). Prognozuje się, że całkowity współczynnik obciążenia demograficznego wzrośnie z 53,2 % w 2016 r. do 79,7 % do roku 2080.

Źródła i dostępność danych

Eurostat gromadzi dane od państw członkowskich UE i innych państw uczestniczących w procesie gromadzenia danych demograficznych dotyczących ludności, począwszy od 1 stycznia każdego roku. Zalecaną definicją jest „ludność zamieszkująca w miejscu zwykłego pobytu”, która obejmuje liczbę mieszkańców danego obszaru na dzień 1 stycznia analizowanego roku (lub, w niektórych przypadkach, na dzień 31 grudnia poprzedzającego roku). Zgodnie z międzynarodowymi zaleceniami Organizacji Narodów Zjednoczonych określenie „miejsca zwykłego pobytu” opiera się na dwunastomiesięcznym okresie odniesienia, innymi słowy, osoby nim objęte powinny mieszkać w swoim miejscu zwykłego pobytu przez nieprzerwany okres co najmniej 12 miesięcy poprzedzający dzień odniesienia lub przybyć do swojego miejsca zwykłego pobytu w ciągu 12 miesięcy poprzedzających dzień odniesienia z zamiarem pozostania tam przez co najmniej jeden rok. Państwa mogą jednak przekazywać Eurostatowi dane dotyczące liczby ludności w oparciu o dane z ostatniego spisu ludności, skorygowane o elementy przyrostu ludności, które zostały przedstawione od ostatniego spisu ludności, lub też dane dotyczące liczby ludności w oparciu o zarejestrowaną/legalną liczbę ludności.

Spis ludności i mieszkań został przeprowadzony we wszystkich państwach członkowskich UE, państwach EFTA i krajach kandydujących do UE w 2011 r. Państwa zazwyczaj dokonują zmian swoich rocznych szacunków dotyczących ludności w momencie udostępnienia wyników spisu ludności i mieszkań. Szacunki dotyczące liczby ludności w oparciu o wyniki spisu ludności mogą powodować przerwy w szeregach danych dotyczących wielkości i struktury ludności.

Eurostat dostarcza informacje w odniesieniu do szerokiego zakresu danych demograficznych. Dane dotyczące ludności obejmują zestawienia w podziale ze względu na szereg cech, takich jak wiek, płeć, stan cywilny i poziom wykształcenia.

Co trzy lata Eurostat sporządza prognozy liczby ludności na poziomie krajowym. Prognozy te są hipotetycznymi scenariuszami, które mają na celu przekazanie informacji o prawdopodobnej wielkości i strukturze wiekowej ludności w przyszłości w oparciu o założenia przyszłych trendów w zakresie dzietności, średniego dalszego trwania życia oraz migracji; ostatnią prognozą była EUROPOP2015.

Kontekst

Sporządzane przez Eurostat prognozy ludności są wykorzystywane przez Komisję Europejską do analizowania prawdopodobnych skutków starzenia się społeczeństwa w odniesieniu do wydatków publicznych. Zwiększenie wydatków socjalnych związanych ze starzeniem się społeczeństwa, w formie emerytur, opieki zdrowotnej oraz instytucjonalnej lub prywatnej opieki (zdrowotnej), doprowadzi do większych obciążeń ponoszonych przez ludność w wieku produkcyjnym.

W szeregu ważnych polityk, w szczególności w dziedzinach społecznych i gospodarczych, wykorzystuje się dane demograficzne na potrzeby planowania, programów monitorowania i oceny; przykładami są tu starzenie się społeczeństwa i możliwe tego skutki dla stabilności finansów publicznych i świadczeń opieki socjalnej bądź wpływ zmian demograficznych na kwestie gospodarcze i społeczne.

Zobacz także

Więcej informacji z Eurostatu

Publikacje

Główne tabele

Baza danych

EUROPOP2015 — Population projections at national level (proj_15n) (w jęz. angielskim)

Sekcja specjalna

Metodyka / Metadane

  • Population projections (ESMS metadata file — proj_esms) (w jęz. angielskim)
  • Fertility (ESMS metadata file — demo_fer_esms) (w jęz. angielskim)
  • Mortality (ESMS metadata file — demo_mor_esms) (w jęz. angielskim)
  • Marriages and divorces (ESMS metadata file — demo_nup_esms) (w jęz. angielskim)
  • Population (ESMS metadata file — demo_pop_esms) (w jęz. angielskim)

Dane źródłowe tablic i wykresów (MS Excel)

Pozostałe informacje


Retrieved from "https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Archive:Struktura_ludności_i_starzenie_się_społeczeństwa&oldid=365039"