Archive:Στατιστικά στοιχεία για τις τιμές φυσικού αερίου

Στοιχεία εξαχθέντα τον Ιούνιο του 2017. Πιο πρόσφατα στοιχεία: Περαιτέρω πληροφορίες της Eurostat, βασικοί πίνακες και βάση δεδομένων. Προγραμματισμένη επικαιροποίηση του άρθρου: Σεπτέμβριος 2018.

Πίνακας 1: Τιμές φυσικού αερίου, δεύτερο εξάμηνο του έτους, 2014-2016
(EUR ανά kWh)
Πηγή: Eurostat (nrg_pc_202) και (nrg_pc_203)

Σχήμα 1: Τιμές φυσικού αερίου για οικιακούς καταναλωτές, δεύτερο εξάμηνο του 2016
(EUR ανά kWh)
Πηγή: Eurostat (nrg_pc_202)

Σχήμα 2: Εξέλιξη των τιμών φυσικού αερίου για οικιακούς καταναλωτές, ΕΕ-28, 2008-2016
(EUR ανά kWh)
Πηγή: Eurostat (nrg_pc_202)

Σχήμα 3: Μεταβολή στις τιμές φυσικού αερίου για οικιακούς καταναλωτές σε σύγκριση με 12 μήνες νωρίτερα, δεύτερο εξάμηνο του 2016
(%)
Πηγή: Eurostat (nrg_pc_202)

Σχήμα 4: Φυσικό αέριο — ποσοστό φόρων και εισφορών που καταβλήθηκαν από οικιακούς καταναλωτές, δεύτερο εξάμηνο του 2016
(%)
Πηγή: Eurostat (nrg_pc_202)

Σχήμα 5: Τιμές φυσικού αερίου για βιομηχανικούς καταναλωτές, δεύτερο εξάμηνο του 2016
(EUR ανά kWh)
Πηγή: Eurostat (nrg_pc_203)

Σχήμα 6: Εξέλιξη των τιμών φυσικού αερίου για βιομηχανικούς καταναλωτές, ΕΕ-28, 2008-2016
(EUR ανά kWh)
Πηγή: Eurostat (nrg_pc_203)

Σχήμα 7: Μεταβολή στις τιμές φυσικού αερίου για βιομηχανικούς καταναλωτές σε σύγκριση με 12 μήνες νωρίτερα, δεύτερο εξάμηνο του 2016
(%)
Πηγή: Eurostat (nrg_pc_203)

Σχήμα 8: Φυσικό αέριο — ποσοστό μη ανακτήσιμων φόρων και εισφορών που καταβλήθηκαν από βιομηχανικούς καταναλωτές, δεύτερο εξάμηνο του 2016
(%)
Πηγή: Eurostat (nrg_pc_203)

Το άρθρο αυτό παρουσιάζει την εξέλιξη των τιμών του φυσικού αερίου για τους βιομηχανικούς και τους οικιακούς καταναλωτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)· περιλαμβάνει επίσης στοιχεία σχετικά με τις τιμές από το Λιχτενστάιν, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τη Σερβία, την Τουρκία, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, τη Μολδαβία και, για πρώτη φορά, την Ουκρανία.

Η τιμή της ενέργειας στην ΕΕ εξαρτάται από μια σειρά από διαφορετικές συνθήκες προσφοράς και ζήτησης, μεταξύ των οποίων και η γεωπολιτική κατάσταση, το εθνικό ενεργειακό μίγμα, η διαφοροποίηση των εισαγωγών, οι δαπάνες δικτύου, οι δαπάνες για την προστασία του περιβάλλοντος, οι κακές καιρικές συνθήκες, ή τα επίπεδα των ειδικών φόρων κατανάλωσης και της φορολογίας. Να σημειωθεί ότι οι τιμές που παρουσιάζονται σε αυτό το άρθρο περιλαμβάνουν φόρους, εισφορές και ΦΠΑ για οικιακούς καταναλωτές, αλλά αποκλείουν τους επιστρεπτέους φόρους και εισφορές και τον ΦΠΑ για βιομηχανικούς/επιχειρηματικούς καταναλωτές.

Κύρια στατιστικά στοιχεία

Η επισκόπηση των μέσων τιμών σε ευρώ ανά κιλοβατώρα (EUR ανά kWh) για το φυσικό αέριο κατά τα τελευταία τρία έτη (το δεύτερο εξάμηνο του κάθε έτους) παρουσιάζεται στον πίνακα 1.

Τιμές φυσικού αερίου για οικιακούς καταναλωτές

Για οικιακούς καταναλωτές (που ορίζονται για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου ως καταναλωτές μεσαίου μεγέθους με ετήσια κατανάλωση μεταξύ 20 gigajoule (GJ) < κατανάλωση < 200 GJ), οι τιμές του φυσικού αερίου κατά το δεύτερο μισό του 2016 στα κράτη μέλη της ΕΕ ήταν υψηλότερες στη Σουηδία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και τις Κάτω Χώρες (βλ. σχήμα 1). Οι χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου σημειώθηκαν στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Εσθονία. Η τιμή του φυσικού αερίου για τα νοικοκυριά στη Σουηδία (0,114 ευρώ ανά kWh) ήταν κατά περισσότερο από τρεις φορές υψηλότερη από την τιμή που χρεώθηκε στη Βουλγαρία (0,031 ευρώ ανά kWh).

Η μέση τιμή στην ΕΕ-28 — σταθμισμένος μέσος όρος με τη χρήση των πιο πρόσφατων (2015) στοιχείων για την ποσότητα της κατανάλωσης από νοικοκυριά — ήταν 0,064 ευρώ ανά kWh.

Η εξέλιξη των τιμών του φυσικού αερίου για τους οικιακούς καταναλωτές στην ΕΕ των 28 από το πρώτο εξάμηνο του 2008 παρουσιάζεται στο σχήμα 2. Γενικά, οι εν λόγω τιμές αυξήθηκαν μεταξύ του πρώτου και του δευτέρου εξαμήνου κάθε έτους και, στη συνέχεια, μειώθηκαν και πάλι κατά το δεύτερο εξάμηνο ενός έτους και κατά το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους, με μόνη εξαίρεση τη μείωση που παρατηρήθηκε μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου εξαμήνου του 2009. Γενικότερα υπήρχε ανοδική τάση στις τιμές φυσικού αερίου στην ΕΕ των 28 από το χαμηλό επίπεδο των 0,052 ευρώ ανά kWh το πρώτο εξάμηνο του 2010 έως το υψηλότερο επίπεδο των 0,072 ευρώ ανά kWh το δεύτερο εξάμηνο του 2014. Πιο πρόσφατα, η πτώση ανάμεσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2015 και στο πρώτο εξάμηνο του 2016 ήταν μεγαλύτερη απ’ ό,τι σε όλα τα άλλα έτη που παρουσιάζονται, ενώ η μεταγενέστερη αύξηση μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου εξαμήνου του 2016 ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη.

Το σχήμα 3 δείχνει τη μεταβολή στις τιμές του φυσικού αερίου για τους οικιακούς καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των πάσης φύσεως φόρων, εισφορών και ΦΠΑ στο εθνικό τους νόμισμα μεταξύ του δεύτερου εξαμήνου του 2015 και του δεύτερου εξαμήνου του 2016· οι τιμές αυτές μειώθηκαν κατά την υπό εξέταση περίοδο, σε 22 από τα 25 κράτη μέλη της ΕΕ για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία — η Κύπρος, η Μάλτα και η Φινλανδία δεν ανέφεραν τις εν λόγω τιμές. Στην Κροατία και τη Βουλγαρία, η τιμή του φυσικού αερίου έπεσε έως και κατά 20,4 %, ενώ σχετικά μεγάλες πτώσεις σημειώθηκαν επίσης στην Πορτογαλία (-17,0 %) και τη Λετονία (16,3 %). Υπήρχαν μόνο τρία κράτη μέλη όπου οι τιμές του φυσικού αερίου για τους οικιακούς καταναλωτές αυξήθηκαν μεταξύ του δεύτερου εξαμήνου του 2015 και του δεύτερου εξαμήνου του 2016, σε μικρό βαθμό σε όλες τις περιπτώσεις: Σουηδία (0,2 %), Κάτω Χώρες (0,6 %) και Ουγγαρία (1,5 %).

Το ποσοστό των φόρων και των εισφορών στη συνολική λιανική τιμή του φυσικού αερίου για τους οικιακούς καταναλωτές φαίνεται στο σχήμα 4. Το σχετικό ποσό της συνεισφοράς του φόρου κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2016 ήταν μικρότερο στο Ηνωμένο Βασίλειο (7,0 %)όπου εφαρμόστηκε ένας σχετικά χαμηλός συντελεστής ΦΠΑ στη βασική τιμή. Οι υψηλότεροι φόροι χρεώθηκαν στη Δανία, όπου το 58,3 % της τελικής τιμής οφειλόταν σε φόρους και εισφορές, ενώ αυτό το μερίδιο υπερβαίνει το μισό και στις Κάτω Χώρες (50,7 %).

Τιμές φυσικού αερίου για βιομηχανικούς καταναλωτές

Για τους βιομηχανικούς καταναλωτές (για τους σκοπούς αυτού του άρθρου ορίζονται ως μεσαίου μεγέθους καταναλωτές με ετήσια κατανάλωση μεταξύ 10 000 GJ < κατανάλωση < 100 000 GJ), οι τιμές φυσικού αερίου κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2016 στα κράτη μέλη της ΕΕ ήταν υψηλότερες στη Φινλανδία (0,044 ευρώ ανά kWh), στη Σουηδία και στη Γαλλία (και στις δύο 0,038 ευρώ ανά kWh)· χαμηλότερες ήταν στη Βουλγαρία (0,019 ευρώ ανά kWh) — βλ. σχήμα 5. Η μέση τιμή της ΕΕ των 28 — σταθμισμένος μέσος όρος με τα πιο πρόσφατα (2015) εθνικά στοιχεία για την ποσότητα της κατανάλωσης από βιομηχανικούς καταναλωτές — ήταν 0,030 ευρώ ανά kWh.

Η εξέλιξη των τιμών του φυσικού αερίου για τους βιομηχανικούς καταναλωτές στην ΕΕ των 28 από το πρώτο εξάμηνο του 2008 παρουσιάζεται στο σχήμα 6: οι τιμές αυτές δεν παρουσιάζουν τις ίδιες εξελίξεις εντός του έτους με εκείνες που παρατηρήθηκαν για τους οικιακούς καταναλωτές (βλ. σχήμα 2). Ύστερα από την πτώση στα 0,030 ευρώ ανά kWh το δεύτερο εξάμηνο του 2009, οι τιμές του αερίου για τους βιομηχανικούς καταναλωτές αυξάνονταν κάθε εξάμηνο με αποκορύφωμα τα 0,041 ευρώ ανά kWh το πρώτο εξάμηνο του 2013, προτού επιστρέψουν στο ίδιο χαμηλό σημείο (0,030 ευρώ ανά kWh) το δεύτερο εξάμηνο του 2016 καθώς έπεφταν επί επτά συναπτά εξάμηνα.

Το σχήμα 7 δείχνει τη μεταβολή στις τιμές του φυσικού αερίου για τους βιομηχανικούς καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των μη ανακτήσιμων φόρων και εισφορών στο εθνικό τους νόμισμα μεταξύ του δεύτερου εξαμήνου του 2015 και του δεύτερου εξαμήνου του 2016· οι τιμές αυτές μειώθηκαν κατά την περίοδο αυτή, σε 23 από τα 26 κράτη μέλη της ΕΕ για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία — η Κύπρος και Μάλτα δεν ανέφεραν τις εν λόγω τιμές. Οι μεγαλύτερες μειώσεις τιμών παρατηρήθηκαν στη Βουλγαρία (28,7 %) και στην Πορτογαλία (27,2 %), ενώ οι τιμές έπεσαν επίσης κατά περισσότερο από 20,0 % στην Πολωνία, στην Ελλάδα και στην Κροατία. Αντιθέτως, υπήρχαν μόνο τρία κράτη μέλη όπου οι τιμές φυσικού αερίου αυξήθηκαν μεταξύ του δεύτερου εξαμήνου του 2015 και του δεύτερου εξαμήνου του 2016 — η Λιθουανία (12,4 %), η Φινλανδία (4,3 %) και η Γαλλία (3,0 %).

Το ποσοστό των φόρων και των εισφορών που δεν μπορούν να ανακτηθούν από τους βιομηχανικούς καταναλωτές στη συνολική τιμή φυσικού αερίου παρουσιάζεται στο σχήμα 8. Για τους βιομηχανικούς καταναλωτές, η σχετική συνεισφορά των φόρων κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2016 ήταν χαμηλότερη στη Λιθουανία όπου δεν εφαρμόστηκαν φόροι ενέργειας ή άλλοι φόροι. Τα υψηλότερα ποσοστά φόρων καταγράφηκαν φόρους στη Φινλανδία (35,7%), στη Ρουμανία (31,7%) και στη Δανία (30,6 %).

Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων

Ορισμός των οικιακών καταναλωτών

Σε αυτό το άρθρο, οι αναφορές στους οικιακούς καταναλωτές σχετίζονται με το μέσο τυπικό οικιακό εύρος κατανάλωσης με ετήσια κατανάλωση φυσικού αερίου (λαμβάνεται υπόψη μόνο το αέριο μέσω αγωγού) μεταξύ 5 600 kWh και 56 000 kWh (20 gigajoule (GJ) και 200 GJ). Όλα τα αριθμητικά στοιχεία είναι λιανικές τιμές καταναλωτή και περιλαμβάνουν φόρους, εισφορές και ΦΠΑ. Η Φινλανδία, η Κύπρος και η Μάλτα δεν αναφέρουν τιμές φυσικού αερίου για οικιακούς καταναλωτές.

Σημειώνεται ότι η σύγκριση μεταξύ των τιμών του 2015 και του 2016 γίνεται με τις τιμές σε εθνικό νόμισμα, ώστε να αποκλειστεί η επίδραση των μεταβολών των συναλλαγματικών ισοτιμιών μεταξύ των εθνικών νομισμάτων και του ευρώ για τα κράτη μέλη της ΕΕ και τρίτες χώρες που δεν χρησιμοποιούν το ευρώ.

Ορισμός των βιομηχανικών καταναλωτών

Σε αυτό το άρθρο, οι αναφορές στους βιομηχανικούς καταναλωτές σχετίζονται με το μέσο τυπικό βιομηχανικό εύρος κατανάλωσης με ετήσια κατανάλωση φυσικού αερίου μεταξύ 2 778 και 27 778 GWh (10 000 και 100 000 GJ). Οι τιμές που παρουσιάζονται αντιστοιχούν στη βασική τιμή του φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένων όλων των μη ανακτήσιμων φόρων και εισφορών.

Η Κύπρος και η Μάλτα δεν αναφέρουν τιμές φυσικού αερίου για βιομηχανικούς καταναλωτές. Οι ποσότητες φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται για χημικές διεργασίες ή για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και/ή για συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας εξαιρούνται από τα στοιχεία αυτά.

Μεθοδολογία

Λόγω αλλαγής στη μεθοδολογία από το 2007 και έπειτα, υπάρχει ασυνέχεια στη σειρά και, επομένως, μόνο μια σχετικά μικρή χρονική σειρά είναι διαθέσιμη. Ωστόσο, ακόμη και σε αυτό το σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν παρουσιάσει σημαντικές διακυμάνσεις.

Η διαφάνεια των τιμών ενέργειας είναι εγγυημένη στο εσωτερικό της ΕΕ μέσω της υποχρέωσης των κρατών μελών να στέλνουν στη Eurostat πληροφορίες σχετικά με τις τιμές για διαφορετικές κατηγορίες βιομηχανικών καταναλωτών, καθώς και στοιχεία που σχετίζονται με τα μερίδια αγοράς, τις συνθήκες πώλησης και τα συστήματα τιμολόγησης· οι τιμές για τους οικιακούς καταναλωτές παρέχονται σε εθελοντική βάση.

Τα τιμολόγια φυσικού αερίου ή τα συστήματα τιμών διαφέρουν από τον έναν προμηθευτή στον άλλον. Μπορεί να απορρέουν από συμβάσεις κατόπιν διαπραγμάτευσης, ιδίως για τους μεγάλους βιομηχανικούς καταναλωτές. Για τους μικρότερους καταναλωτές καθορίζονται γενικά ανάλογα με την ποσότητα αερίου που καταναλώνεται μαζί με ορισμένα άλλα χαρακτηριστικά· τα περισσότερα τιμολόγια περιλαμβάνουν, επίσης, κάποια μορφή πάγιου τέλους. Συνεπώς, δεν υπάρχει ενιαία τιμή για το φυσικό αέριο. Για τη σύγκριση των τιμών με την πάροδο του χρόνου και μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, το παρόν άρθρο παρουσιάζει στοιχεία για τα επίπεδα κατανάλωσης για τους οικιακούς καταναλωτές και για τους βιομηχανικούς καταναλωτές. Συνολικά υπάρχουν τρία διαφορετικά είδη νοικοκυριών για τα οποία συλλέγονται τιμές φυσικού αερίου, που ακολουθούν διαφορετικά ετήσια επίπεδα κατανάλωσης. Σε βιομηχανικούς καταναλωτές οι τιμές φυσικού αερίου συλλέγονται για συνολικά έξι διαφορετικές κατηγορίες χρηστών.

Τα στατιστικά στοιχεία για τις τιμές φυσικού αερίου που χρεώνονται στους βιομηχανικούς καταναλωτές συγκεντρώνονται υπό τη νομική βάση της απόφασης (2007/394/ΕΚ)της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 7ης Ιουνίου 2007 για την τροποποίηση της οδηγίας (90/377/ΕΟΚ)του Συμβουλίου όσον αφορά τη μεθοδολογία που εφαρμόζεται για τη συλλογή τιμών αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Η οδηγία 2008/92/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2008, αφορά τις διαδικασίες για τη βελτίωση της διαφάνειας των τιμών αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας για τον τελικό βιομηχανικό καταναλωτή. Όπως αναφέρεται ανωτέρω, οι τιμές του φυσικού αερίου για τα νοικοκυριά συλλέγονται σε εθελοντική βάση.

Οι τιμές που συλλέγονται καλύπτουν μέσες τιμές σε περίοδο έξι μηνών (μισό χρόνο ή εξάμηνο) από Ιανουάριο έως Ιούνιο (πρώτο μισό ή εξάμηνο 1) και από Ιούλιο έως Δεκέμβριο (δεύτερο μισό ή εξάμηνο 2) κάθε έτους. Οι τιμές περιλαμβάνουν τη βασική τιμή του φυσικού αερίου, χρεώσεις διαβίβασης και διανομής, μίσθωση μετρητή και άλλες υπηρεσίες. Η μονάδα για τις τιμές φυσικού αερίου είναι ευρώ ανά κιλοβατώρα (EUR ανά kWh).

Πλαίσιο

Η τιμή και η αξιοπιστία του ενεργειακού εφοδιασμού είναι βασικά στοιχεία για τη στρατηγική εφοδιασμού μιας χώρας με ενέργεια. Οι τιμές αερίου έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη διεθνή ανταγωνιστικότητα, δεδομένου ότι το αέριο μπορεί να αντιπροσωπεύει σημαντικό ποσοστό του συνολικού ενεργειακού κόστους για βιομηχανικές επιχειρήσεις και επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών. Σε αντίθεση με την τιμή άλλων ορυκτών καυσίμων, τα οποία γίνονται αντικείμενο συναλλαγών σε παγκόσμιες αγορές με σχετικά ενιαίες τιμές, οι τιμές για το φυσικό αέριο παρουσιάζουν μεγαλύτερη ποικιλία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.

Τα ζητήματα αυτά έχουν τεθεί σε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Facing the challenge of higher oil prices (COM(2008) 384), η οποία καλεί την ΕΕ να γίνει περισσότερο αποδοτική στη χρήση της ενέργειας και να εξαρτάται λιγότερο από τα ορυκτά καύσιμα — ειδικότερα, με την προσέγγιση που θεσπίζεται στη δέσμη μέτρων για την κλιματική αλλαγή και την ανανεώσιμη ενέργεια.

Η ΕΕ ενήργησε για την ελευθέρωση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, από το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του 1990. Οι οδηγίες που εκδόθηκαν το 2003 θέσπισαν κοινούς κανόνες για τις εσωτερικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Καθορίστηκαν προθεσμίες για το άνοιγμα των αγορών και για να δίνεται στους πελάτες η δυνατότητα να επιλέξουν τον προμηθευτή τους: από την 1η Ιουλίου 2004 για τους επαγγελματίες καταναλωτές και από την 1η Ιουλίου 2007 για όλους τους καταναλωτές (συμπεριλαμβανομένων των οικιακών). Ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ προκατέλαβαν τη διαδικασία ελευθέρωσης της αγοράς, ενώ άλλα θέσπισαν τα αναγκαία μέτρα με πολύ μεγαλύτερη καθυστέρηση. Πράγματι, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικοί φραγμοί σε πολλές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, όπως φαίνεται μέσα από τον αριθμό των αγορών που εξακολουθούν να κυριαρχούνται από (σχεδόν) μονοπωλιακούς προμηθευτές. Τον Ιούλιο του 2009, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενέκριναν ένα τρίτο πακέτο νομοθετικών προτάσεων που στόχο έχουν να διασφαλίζουν πραγματική και αποτελεσματική επιλογή προμηθευτών, καθώς και οφέλη για τους καταναλωτές. Υπάρχει η πεποίθηση ότι η αυξημένη διαφάνεια για τις τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας θα συμβάλει στην προώθηση του θεμιτού ανταγωνισμού, αφού θα ενθαρρύνει τους καταναλωτές να επιλέγουν μεταξύ διαφορετικών πηγών ενέργειας (πετρέλαιο, άνθρακας, φυσικό αέριο και πηγές ανανεώσιμης ενέργειας) και διαφορετικούς προμηθευτές. Η διαφάνεια των τιμών της ενέργειας μπορεί να γίνει περισσότερο αποτελεσματική με τη δημοσίευση και την όσο το δυνατόν ευρύτερη μετάδοση των τιμών και των συστημάτων τιμολόγησης.