Odsetek osób starszych stale rośnie

Liczbę ludności UE w dniu 1 stycznia 2023 r. oszacowano na 448,8 mln osób. Dzieci w wieku od 0 do 14 lat stanowiły 14,9 % ludności UE (zob. tabela 1), natomiast osoby w wieku produkcyjnym (15–64 lata) stanowiły 63,8 % populacji. Osoby starsze (w wieku 65 lat i starsze) miały 21,3 % udziału (wzrost o 0,2 punkty procentowe PP) w porównaniu z rokiem poprzednim oraz wzrost o 3,0 p.p. w porównaniu z 10 lat wcześniej).Dla porównania w 2022 r. trzy grupy ludności: dzieci w wieku od 0 do 14 lat (0–14 lat), w wieku produkcyjnym (15–64 lata) i osoby starsze (w wieku 65 lat i powyżej) stanowiły odpowiednio 15,0 %, 63,9 % i 21,1 % ludności UE.

W państwach członkowskich UE największy odsetek dzieci w wieku od 0 do 14 lat w ogólnej populacji w 2023 r. odnotowano w Irlandii (19,3 %), Szwecji (17,4 %) i Francji (17,3 %), natomiast najniższy odsetek odnotowano we Włoszech, (12,4 %), na Malcie (12,7 %) i w Portugalii (12,9 %). W porównaniu z 2022 r. tylko trzy państwa członkowskie (Niemcy, Portugalia i Czechy) miały w 2023 r. zwiększony odsetek dzieci w wieku od 0 do 14 lat, podczas gdy w pozostałych państwach członkowskich odsetek ten był stały (na Litwie, Austrii, na Cyprze, w Estonii, na Słowacji, w Polsce, na Łotwie, w Chorwacji i Luksemburgu) lub zmniejszył się (w pozostałych 15 państwach członkowskich). Jeśli chodzi o odsetek osób w wieku 65 lat i starszych w ogólnej populacji, najwyższy udział miał Włochy (24,0 %), Portugalia (24,0 %), Bułgaria (23,5 %), Finlandia (23,3 %), Grecja (23,0 %) i Chorwacja (22,7 %), natomiast Luksemburg (14,9 %) i Irlandia (15,2 %). W 2023 r. w porównaniu z 2022 r. odsetek osób w wieku 65 lat i starszych wzrósł w 20 państwach członkowskich, natomiast w Estonii, Czechach i Malcie zmniejszył się, a w Hiszpanii, na Litwie, na Węgrzech i w Niemczech odsetek ten pozostał niezmieniony.

Alt = Tabela przedstawiająca strukturę wieku ludności według głównych grup wiekowych w latach 2013, 2022 i 2023 jako odsetek całkowitej liczby ludności w UE, państwach członkowskich UE i niektórych państwach EFTA, krajach kandydujących.

Struktura ludności EFTA oraz kraje kandydujące dostępne dane były podobne do ogólnie obserwowanych w UE, przy czym głównymi wyjątkami była Islandia (gdzie struktura ludności była podobna do struktury Irlandii): w tym kraju odsetek najmłodszej grupy wiekowej był wysoki (18,2 %), a osoby w wieku 65 lat i powyżej stanowiły stosunkowo niski odsetek całkowitej populacji (15 %). Również Türkiye i Mołdawia miały stosunkowo niski odsetek osób w wieku 65 lat i starszych (odpowiednio 9,9 % i 16,1 %). Niemniej jednak tendencja starzenia się społeczeństwa jest widoczna również w tych krajach (zob. wykres 1).

Alt = wykres pionowy przedstawiający wzrost odsetka ludności w wieku 65 lat i starszych w latach 2013–2023 w UE, państwach członkowskich UE i niektórych państwach EFTA, krajach kandydujących.

Mediana wieku jest najwyższa we Włoszech, a najniższa na Cyprze

The mediana wiek ludności UE wzrasta i w dniu 1 stycznia 2023 r. wynosił 44,5 roku (zob. wykres 2). Oznacza to, że połowa ludności UE była starsza niż 44,5 roku, a druga połowa była młodsza. W państwach członkowskich UE mediana wieku wynosiła od 38,4 roku na Cyprze do 48,4 roku we Włoszech, co potwierdza stosunkowo młode i stosunkowo stare struktury ludności w każdym z tych państw członkowskich.

Alt = wykres pionowy przedstawiający średni wiek ludności w latach 2013 i 2023 w UE, państwach członkowskich UE i niektórych państwach EFTA, krajach kandydujących.

Mediana wieku w UE wzrosła o 2,3 roku (średnio o 0,23 roku rocznie) w latach 2013–2023, wzrastając z 42,2 roku do 44,4 lat w 2022 r. i 44,5 roku w 2023 r. Wzrósł on w prawie wszystkich państwach członkowskich UE, wzrastając o co najmniej 4 lata we Włoszech, Słowacji, Hiszpanii, Grecji i Portugalii, ale nie w Szwecji, gdzie zmniejszył się (z 40,9 lat w 2013 r. do 40,8 lat w 2023 r.) i na Malcie (z 40,5 roku w 2013 r. do 40,1 lat w 2023 r.). Mołdawia odnotowała największy wzrost mediany wieku w ciągu ostatnich 10 lat: wzrosła ona o 5,5 roku, z 34,8 lat w 2013 r. do 40,3 w 2023 r. (zob. wykres 2). W latach 2022–2023 mediana wieku wzrosła w 15 państwach członkowskich, w dwóch państwach EFTA i we wszystkich krajach kandydujących, dla których dostępne są dane, natomiast zmniejszyła się w Niemczech, Estonii, na Malcie, Litwie, Niderlandach, Austrii, Łotwie, Danii i Czechach i była stała w Belgii, Chorwacji, Luksemburgu, Islandii i Norwegii. Mediana wieku odnotowana w EFTA i w dostępnych krajach kandydujących w 2023 r. była niższa niż w UE, z wyjątkiem Liechtensteinu i Serbii (45,0 lat).

Nieco więcej niż trzy osoby w wieku produkcyjnym na każdą osobę w wieku 65 lat i starszych

Współczynniki zależności wiekowej można wykorzystać do badania poziomu wsparcia udzielanego osobom młodszym lub starszym przez populację w wieku produkcyjnym; wskaźniki te wyraża się w kategoriach względnej wielkości młodszych i/lub starszych populacji w porównaniu z populacją w wieku produkcyjnym. współczynnik zależności w podeszłym wieku w przypadku UE na dzień 1 stycznia 2023 r. odsetek ten wynosił 33,4 % (zob. tabela 2), przy czym na każdą osobę w wieku co najmniej 65 lat przypadało nieco ponad trzy osoby w wieku produkcyjnym. Wskaźnik obciążenia osób starszych w państwach członkowskich UE wahał się od najniższego poziomu wynoszącego 21,5 % w Luksemburgu i 23,2 % w Irlandii, przy czym prawie pięć osób w wieku produkcyjnym na każdą osobę w wieku 65 lat i więcej, do maksimum 38,0 % w Portugalii, 37,8 % we Włoszech i 37,8 % w Finlandii, gdzie na każdą osobę w wieku 65 lat i starszych przypadało mniej niż trzy osoby w wieku produkcyjnym. W latach 2022–2023 wskaźnik obciążenia osób starszych wzrósł w 21 państwach członkowskich, podczas gdy w Czechach, Estonii, Hiszpanii, na Węgrzech i na Malcie spadł, a w Niemczech utrzymywał się na stałym poziomie.

Alt = Tabela przedstawiająca wskaźniki struktury wiekowej ludności, 1 stycznia 2023 r. w UE, państwach członkowskich UE oraz niektórych państwach EFTA, krajach kandydujących.

Połączenie młody współczynniki zależności wiekowej zapewniają całkowity wskaźnik zależności wiekowej (obliczone jako stosunek osób niesamodzielnych, młodych i starszych, w porównaniu z populacją uważaną za w wieku produkcyjnym, innymi słowy od 15 do 64 lat). W 2023 r. było to 56,7 % w UE, co wskazuje, że na każdą osobę pozostającą na utrzymaniu przypada około dwóch osób w wieku produkcyjnym. Najniższy całkowity wskaźnik zależności wiekowej wśród państw członkowskich UE w 2023 r. odnotowano w Luksemburgu (44,4 %), a najwyższy we Francji (62,5 %).

Ogólnie rzecz biorąc, można zaobserwować tendencję wzrostową w odniesieniu do wskaźników starości i całkowitego uzależnienia w UE. Wskaźnik zależności osób starszych wzrósł o 5,7 punktu procentowego w ciągu ostatniej dekady (z 27,7 % w 2013 r. do 33,4 % w 2023 r.), natomiast łączny wskaźnik zależności wzrósł o 5,8 punktu procentowego w tym samym okresie (z 50,9 % w 2013 r. do 56,7 % w 2023 r.).

Dotychczasowe i przyszłe tendencje starzenia się społeczeństwa w UE

Starzenie się społeczeństwa jest długoterminowym trendem, który rozpoczął się kilkadziesiąt lat temu w Europie. Tendencja ta jest widoczna w przemianach struktury wiekowej ludności i znajduje odzwierciedlenie w rosnącym udziale osób starszych, w połączeniu z malejącym udziałem osób w wieku produkcyjnym w ogólnej populacji.

Piramidy populacyjne (zob. wykresy 3 i 4) pokazują rozkład populacji według płci i grup wiekowych pięcioletnich. Każdy pasek odpowiada udziałowi danej płci i grupy wiekowej w ogólnej populacji (mężczyźni i kobiety łącznie). Piramida ludności UE w dniu 1 stycznia 2023 r. jest wąska na dole i ma postać romboidalną ze względu na kohorty „baby boomer” wynikające z wysokiego współczynnika płodności w kilku krajach europejskich po II wojnie światowej (znanego jako „boom dla niemowląt”). Ci „baby boomers” zwiększają obecnie populację w wieku emerytalnym, co ilustruje porównanie z piramidą populacji z 2008 r. Wybrzuszenia „baby boom” przesuwają się w górę piramidy populacji, pozostawiając ludność w wieku produkcyjnym i bazę węższą – jak widać na rys. 3.

Alt = piramida populacyjna pokazująca rozkład populacji według płci i grup wiekowych pięciu lat. Każdy pasek odpowiada udziałowi danej płci i grupy wiekowej w ogólnej populacji (mężczyźni i kobiety łącznie w latach 2008 i 2023).

Odsetek ludności w wieku 65 lat i starszych wzrasta w każdym państwie członkowskim UE, państwie EFTA i w krajach kandydujących, dla których dostępne są dane. Wzrost w ciągu ostatniej dekady waha się od 5,5 p.p. w Polsce, 4,8 p.p. na Słowacji, 4,6 p.p. w Portugalii i Chorwacji oraz 4,5 p.p. w Finlandii, do 1,3 p.p. w Niemczech i Szwecji oraz 0,9 p.p. w Luksemburgu. W ciągu ostatniej dekady (2013–2023) zaobserwowano wzrost o 3,0 punktu procentowego dla całej UE (zob. wykres 1).

Wzrost względnego udziału osób starszych można wytłumaczyć zwiększoną długowiecznością, co było widoczne od kilku dekad, ponieważ średnia długość życia wzrosła, przynajmniej do 2019 r. (zob. statystyki dotyczące śmiertelności i średniej długości życia ); rozwój ten jest często określany jako „starzenie się na szczycie” piramidy populacji.

Niezmiennie niski poziom płodność przez wiele lat do starzenia się społeczeństwa przyczyniło się mniej urodzeń, co prowadzi do spadku odsetka dzieci i młodzieży w ogólnej populacji (zob. statystyki dotyczące płodności ). Proces ten jest znany jako „starzenie się na dnie” piramidy populacji i można go zaobserwować w zwężającej się podstawie piramid populacji UE w latach 2008–2023.

Próbując przyjrzeć się przyszłym trendom starzenia się społeczeństwa, Eurostat zaktualizował liczbę ludności. projekcje na szczeblu krajowym wiosną 2023 r. obejmujące okres od 2022 r. do 2100 r. Przewiduje się, że liczba ludności UE wzrośnie do najwyższego poziomu 453,3 mln osób około 2026 r., a następnie stopniowo spadnie do 419,5 mln osób do 2100 r.

Porównanie piramid wiekowych w 2023 r. i 2100 r. (zob. rys. 4) pokazuje, że przewiduje się, że populacja UE będzie nadal się starzeć. W nadchodzących dziesięcioleciach liczba osób starszych znacznie wzrośnie. Do 2100 roku piramida przyjmie bardziej kształt bloku, znacznie zwężając się w środku piramidy (około 45-54 lat).

Alt = piramida populacyjna pokazująca rozkład populacji według płci i grup wiekowych pięciu lat. Każdy pasek odpowiada udziałowi danej grupy płci i wieku w całej populacji UE w 2023 r. oraz prognozie na 2100 r.

Innym aspektem starzenia się społeczeństwa jest stopniowe starzenie się samej starszej populacji, ponieważ względne znaczenie osób starszych rośnie w szybszym tempie niż jakikolwiek inny segment wiekowy ludności UE. Przewiduje się, że udział osób w wieku 80 lat lub starszych w populacji UE wzrośnie dwuipółkrotnie w latach 2023–2100, z 6,0 % do 15,3 % (zob. wykres 5).

Alt = pionowy wykres słupkowy przedstawiający strukturę populacji według głównych grup wiekowych w UE w latach 2008-2100. W barach znajdują się cztery różne grupy wiekowe.

Oczekuje się, że w okresie od 2023 r. do 2100 r. odsetek ludności w wieku produkcyjnym zmniejszy się, podczas gdy osoby starsze prawdopodobnie będą stanowić coraz większy odsetek ogółu ludności: osoby w wieku 65 lat i starsze będą stanowić 32,5 % ludności UE do 2100 r., w porównaniu z 21,3 % w 2023 r. W wyniku przemieszczania się ludności między grupami wiekowymi przewiduje się, że wskaźnik obciążenia osób starszych w UE podwoi się z 33,4 % w 2023 r. do 59,7 % do 2100 r., a wskaźnik całkowitej zależności wiekowej wzrośnie z 56,7 % w 2023 r. do 83,9 % do 2100 r. (zob. wykres 6). Oczekuje się, że mediana wieku wzrośnie o 5,7 roku, z 44,5 roku w 2023 r. do 50,2 roku w 2100 r.

Alt = wykres liniowy z dwoma wierszami przedstawiający obserwowany i przewidywany wskaźnik zależności całkowitej i starości w UE od 2008 r. do 2100 r. Linie pokazują wskaźnik zależności od starości i całkowity współczynnik zależności wiekowej.