Archive:Μισθοί και κόστος εργασίας

Στοιχεία εξαχθέντα τον Απρίλιο 2016. Πιο πρόσφατα δεδομένα: Περαιτέρω πληροφορίες της Eurostat, Βασικοί πίνακες και Βάση δεδομένων. Προγραμματισμένη επικαιροποίηση του άρθρου: Αύγουστος 2017. Η αγγλική έκδοση είναι πιο πρόσφατη.

Συνιστώσες του κόστους εργασίας

<image imgid="figure1" zoom="100">

Γράφημα 1: Ωριαίο κόστος εργασίας, κατ’ εκτίμηση, 2015 (¹)
(EUR)
Πηγή: Eurostat (lc_lci_lev)

Γράφημα 2: Διάμεσες ακαθάριστες ωριαίες αποδοχές, σύνολο μισθωτών (εκτός των μαθητευομένων), 2010 (¹)
Πηγή: Eurostat (earn_ses_pub2s)

Γράφημα 3: Χαμηλόμισθοι — μισθωτοί (εκτός των μαθητευομένων) με αποδοχές κάτω των δύο τρίτων των διάμεσων ακαθάριστων ωριαίων αποδοχών, 2006 και 2010 (¹)
(% των μισθωτών)
Πηγή: Eurostat (earn_ses_pub1s)

Γράφημα 4: Μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, 2014 (¹)
(% διαφορά μεταξύ των μέσων ακαθάριστων ωριαίων αποδοχών ανδρών και γυναικών μισθωτών, ως ποσοστό % των ακαθάριστων αποδοχών των ανδρών, σε μη διορθωμένη μορφή)
Πηγή: Eurostat (tsdsc340)

Γράφημα 5: Ετήσιες καθαρές αποδοχές, 2015 (¹)
(ευρώ)
Πηγή: Eurostat (earn_nt_net)

Πίνακας 1: Δείκτες φορολογικού συντελεστή για τους χαμηλόμισθους, 2014
(%)
Πηγή: Eurostat (earn_nt_taxwedge), (earn_nt_unemtrp) και (earn_nt_lowwtrp)

Στο παρόν άρθρο συγκρίνονται και αντιπαραβάλλονται αριθμητικά στοιχεία όσον αφορά τους μισθούς και το κόστος εργασίας (δαπάνες των εργοδοτών για το προσωπικό) στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και στις υποψήφιες χώρες για ένταξη στην ΕΕ, καθώς και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ).

Η εργασία διαδραματίζει καίριο ρόλο στη λειτουργία μιας οικονομίας. Από την πλευρά των επιχειρήσεων, αντιπροσωπεύει κόστος (κόστος εργασίας) που περιλαμβάνει, πέραν των μισθών και των ημερομισθίων των εργαζομένων, και το μη μισθολογικό κόστος, κυρίως τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης που καταβάλλονται από τον εργοδότη. Επομένως, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας, η οποία ωστόσο επηρεάζεται επίσης από το κόστος κεφαλαίου (για παράδειγμα, τους τόκους των δανείων και τα μερίσματα των μετοχών) και από μη τιμολογιακά στοιχεία, όπως η καινοτομία και η τοποθέτηση μάρκας / προϊόντων στην αγορά.

Όσον αφορά τους εργαζομένους, η αμοιβή που λαμβάνουν για την εργασία τους, και η οποία συνήθως ονομάζεται μισθός ή αποδοχές, αποτελεί γενικότερα την κύρια πηγή του εισοδήματός τους και επηρεάζει, ως εκ τούτου, σημαντικά την ικανότητά τους να δαπανούν ή να αποταμιεύουν. Ενώ στον ακαθάριστο μισθό / στις ακαθάριστες αποδοχές περιλαμβάνονται οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης που καταβάλλονται από τον εργαζόμενο, οι καθαρές αποδοχές υπολογίζονται μετά την αφαίρεση των εν λόγω εισφορών και τυχόν ποσών που οφείλονται στο κράτος, όπως οι φόροι εισοδήματος. Δεδομένου ότι το ύψος των φόρων εξαρτάται σε γενικές γραμμές από την κατάσταση του νοικοκυριού ως προς το εισόδημα και τη σύνθεσή του, οι καθαρές αποδοχές υπολογίζονται για διάφορες χαρακτηριστικές περιπτώσεις νοικοκυριών.

Το ανωτέρω διάγραμμα συνοψίζει τη σχέση μεταξύ καθαρών αποδοχών, ακαθάριστων αποδοχών / μισθών και κόστους εργασίας.

Κύρια στατιστικά στοιχεία

Κόστος εργασίας

Το 2015 το μέσο ωριαίο κόστος εργασίας στην ΕΕ-28 υπολογίστηκε σε 25,03 EUR και σε 29,50 EUR στη ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη των 19). Ωστόσο, αυτό το μέσο ποσό συγκαλύπτει σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, αφού το ωριαίο κόστος εργασίας κυμαίνεται από 4,08 EUR έως 41,31 EUR (βλ. γράφημα 1).

Το κόστος εργασίας συνίσταται στο κόστος μισθών και ημερομισθίων συν το μη μισθολογικό κόστος, όπως είναι οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης που καταβάλλουν οι εργοδότες. Το ποσοστό του μη μισθολογικού κόστους για το σύνολο της οικονομίας ανέρχεται σε 24,0% στην ΕΕ των 28, ενώ ανερχόταν σε 26,0 % στην ευρωζώνη. Το ποσοστό του μη μισθολογικού κόστους επίσης διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Τα υψηλότερα ποσοστά μη μισθολογικού κόστους για το σύνολο της οικονομίας σημειώθηκαν στη Γαλλία (33,2 %), στη Σουηδία (32,1 %), στην Ιταλία (27,9 %), στο Βέλγιο, στη Λιθουανία (σε αμφότερες 27,8 %) και στην Τσεχική Δημοκρατία (27,1 %). Τα χαμηλότερα ποσοστά μη μισθολογικού κόστους για το σύνολο της οικονομίας σημειώθηκαν στη Μάλτα (6,6 %), στο Λουξεμβούργο (13,5 %), στην Ιρλανδία (13,7 %), στη Δανία (13,9 %) και στην Κροατία (14,9 %).

Ακαθάριστοι μισθοί/ αποδοχές

Διάμεσες αποδοχές

Οι ακαθάριστες αποδοχές αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του κόστους εργασίας. Μεταξύ των χωρών της ΕΕ, οι υψηλότερες διάμεσες ακαθάριστες ωριαίες αποδοχές τον Οκτώβριο του 2010 (στρογγυλοποιημένες στα πλησιέστερα 10 λεπτά) καταγράφηκαν στη Δανία (25,00 EUR), ακολουθούμενες από την Ιρλανδία (18,30 EUR) και το Λουξεμβούργο (17,80 EUR) — βλ. γράφημα 2. Οι χαμηλότερες καταγράφηκαν στη Βουλγαρία (1,50 EUR), τη Ρουμανία (2,00 EUR), τη Λιθουανία (2,70 EUR) και τη Λετονία (2,90 EUR). Οι διάμεσες ακαθάριστες ωριαίες αποδοχές του κράτους μέλους της ΕΕ με την υψηλότερη τιμή ήταν κατά 16 φορές υψηλότερες από τις ωριαίες αποδοχές του κράτους μέλους με τη χαμηλότερη τιμή εκφρασμένη σε ευρώ· σε μονάδες αγοραστικής δύναμης (ΜΑΔ) –στις οποίες λαμβάνονται υπόψη οι διαφορές στο επίπεδο τιμών μεταξύ των χωρών – η αναλογία ήταν 5 προς 1.

Χαμηλόμισθοι

Ως χαμηλόμισθοι ορίζονται οι εργαζόμενοι που κερδίζουν δύο τρίτα ή λιγότερο των εθνικών διάμεσων ακαθάριστων ωριαίων αποδοχών σε μια συγκεκριμένη χώρα.

Το 2010 ποσοστό 16,9 % των εργαζομένων ήταν χαμηλόμισθοι στην ΕΕ-27, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 14,7 % στη ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη των 17). Οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά χαμηλόμισθων ήταν η Λετονία (27,8 %) και η Λιθουανία (27,2 %), ενώ η Σουηδία (2,5 %), η Φινλανδία (5,9%), η Γαλλία (6,1 %), το Βέλγιο (6,4 %) και η Δανία (7,7 %) διέθεταν τα χαμηλότερα ποσοστά. Σε σύγκριση με το 2006, το τελευταίο διαθέσιμο έτος αναφοράς για την ίδια συλλογή δεδομένων, το ποσοστό των χαμηλόμισθων παρέμεινε σχετικά σταθερό, σημειώνοντας αύξηση κατά 0,1 ποσοστιαίες μονάδες στην ΕΕ-27 και κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες στην ευρωζώνη (βλ. γράφημα 3).

Μεταξύ του 2006 και του 2010 το ποσοστό των χαμηλόμισθων αυξήθηκε κυρίως στη Μάλτα (3,9 ποσοστιαίες μονάδες) και στη Βουλγαρία (3,1 ποσοστιαίες μονάδες), ενώ οι μεγαλύτερες μειώσεις καταγράφηκαν στην Πορτογαλία (-4,6 ποσοστιαίες μονάδες), τη Λετονία (-3,1 ποσοστιαίες μονάδες), την Ελλάδα (-2,9 ποσοστιαίες μονάδες), την Ουγγαρία (-2,1 ποσοστιαίες μονάδες) και τη Σλοβενία (-2,1 ποσοστιαίες μονάδες).

Μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων

Παρά την επίτευξη μιας κάποιας σύγκλισης, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των μέσων αποδοχών ανδρών και γυναικών στην ΕΕ, μια έννοια ευρέως γνωστή ωςμισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων. Το 2014, στην ΕΕ-28 συνολικά, η μέση αμοιβή των γυναικών ήταν κατά 16,1 % χαμηλότερη από εκείνη των ανδρών. Οι μικρότερες διαφορές ως προς τη μέση αμοιβή μεταξύ των δύο φύλων εντοπίζονταν στη Σλοβενία, τη Μάλτα, την Πολωνία, την Ιταλία, την Κροατία, το Λουξεμβούργο, τη Ρουμανία και το Βέλγιο (διαφορά κάτω του 10,0 %). Οι μεγαλύτερες μισθολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων εντοπίζονταν στην Εσθονία (28,3 %), την Αυστρία (22,9 %), την Τσεχική Δημοκρατία (22,1 %), τη Γερμανία (21,6 %) και τη Σλοβακία (21,1 %) — βλ. γράφημα 4.

Διάφοροι παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν σε αυτό το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, όπως: οι διαφορές ως προς τον βαθμό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, οι διαφορές ως προς τα επαγγέλματα και τις δραστηριότητες που τείνουν να είναι ανδροκρατούμενα ή γυναικοκρατούμενα, οι διαφορές ως προς τον βαθμό στον οποίο άνδρες και γυναίκες εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, καθώς και η νοοτροπία των τμημάτων προσωπικού στο πλαίσιο ιδιωτικών και δημόσιων φορέων έναντι της εξέλιξης της σταδιοδρομίας και της άδειας άνευ αποδοχών και/ή της άδειας μητρότητας. Ορισμένοι υποκείμενοι παράγοντες που μπορούν, εν μέρει τουλάχιστον, να εξηγήσουν το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων περιλαμβάνουν τον τομεακό και επαγγελματικό διαχωρισμό, την εκπαίδευση και κατάρτιση, την ενημέρωση και τη διαφάνεια, καθώς και τις άμεσες διακρίσεις. Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων αντικατοπτρίζει επίσης και άλλες ανισότητες – ειδικότερα τη δυσανάλογη συχνά συμμετοχή των γυναικών στις οικογενειακές υποχρεώσεις και τις συνακόλουθες δυσκολίες ως προς τον συνδυασμό επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής. Πολλές γυναίκες εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης ή βάσει άτυπων συμβάσεων: αν και αυτό τους επιτρέπει να παραμένουν στην αγορά εργασίας, ενώ παράλληλα διαχειρίζονται τις οικογενειακές υποχρεώσεις, ενδέχεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην αμοιβή, την εξέλιξη της σταδιοδρομίας, στις προοπτικές προαγωγής και τις συντάξεις τους.

Καθαρές αποδοχές και φορολογική επιβάρυνση

Καθαρές αποδοχές

Οι πληροφορίες που αφορούν τις καθαρές αποδοχές συμπληρώνουν τα στοιχεία που αφορούν τις ακαθάριστες αποδοχές ως προς το διαθέσιμο εισόδημα, με άλλα λόγια μετά την αφαίρεση του φόρου εισοδήματος και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων από τα ακαθάριστα ποσά και την προσθήκη των οικογενειακών επιδομάτων, στην περίπτωση νοικοκυριών με παιδιά. Τα οικογενειακά επιδόματα συνίστανται σε χρηματικά ποσά που καταβάλλονται για τα συντηρούμενα τέκνα.

Το 2015 οι ακαθάριστες αποδοχές ενός άγαμου ατόμου χωρίς παιδιά, που κέρδιζε ποσοστό 100 % των μέσων αποδοχών ενός εργαζομένου στην επιχειρηματική οικονομία, κυμάνθηκαν από 4,0  χιλιάδες EUR στη Βουλγαρία ως 38,5 χιλιάδες EUR στο Λουξεμβούργο. Στις ίδιες δύο χώρες καταγράφηκαν, αντίστοιχα, οι χαμηλότερες (4,5 χιλιάδες EUR) και οι υψηλότερες (52,5 χιλιάδες EUR) μέσες καθαρές αποδοχές για έγγαμο ζευγάρι με δύο παιδιά και ένα μόνο εισόδημα (γράφημα 5).

Για την περίπτωση που εργάζονται και τα δύο μέρη ενός έγγαμου ζευγαριού (και κερδίζουν αμφότερα τις αποδοχές ενός μέσου εργαζομένου), στο Λουξεμβούργο καταγράφηκαν οι υψηλότερες ετήσιες καθαρές αποδοχές, ύψους 86,4 χιλιάδες EUR για ζευγάρι με δύο παιδιά και 78,8 χιλιάδες EUR για ζευγάρι χωρίς παιδιά· στη Βουλγαρία καταγράφηκαν οι χαμηλότερες καθαρές αποδοχές ύψους 8,0 χιλιάδων EUR, ανεξαρτήτως του αν το ζευγάρι είχε δύο παιδιά ή κανένα.

Φορολογική επιβάρυνση

Οι σχετικές με τη φορολογική επιβάρυνση πληροφορίες υπολογίζουν την επιβάρυνση των φόρων και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης στο κόστος εργασίας. Οι εν λόγω πληροφορίες παρέχονται σχετικά με τους χαμηλόμισθους. Η φορολογική επιβάρυνση για την ΕΕ-28 ανήλθε σε ποσοστό 34,9 % το 2014 (βλ. πίνακα 1). Οι υψηλότερες φορολογικές επιβαρύνσεις για τους χαμηλόμισθους το 2014 καταγράφηκαν στο Βέλγιο, στην Ουγγαρία, στη Γερμανία, στη Γαλλία, στην Αυστρία, στην Ιταλία, στη Λετονία, στη Ρουμανία και στη Σουηδία (όλες άνω του 40,0 %). Από την άλλη πλευρά, η χαμηλότερη φορολογική επιβάρυνση για τους χαμηλόμισθους καταγράφηκε στη Μάλτα, στην Ιρλανδία και στο Ηνωμένο Βασίλειο (κάτω του 30,0 %), καθώς και στην Κύπρο (τα πιο πρόσφατα δεδομένα από το 2007).

Οι λοιποί τρεις δείκτες που παρουσιάζονται στον πίνακα 1 παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το ποσοστό των ακαθάριστων αποδοχών που «χάνεται» λόγω φορολόγησης (υψηλότεροι φορολογικοί συντελεστές και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και/ή μείωση ή απώλεια των επιδομάτων) κατά την επιστροφή στην απασχόληση ή κατά τη μετάβαση από χαμηλότερο σε υψηλότερο εισόδημα. Το 2014 το συνολικό ποσοστό του εισοδήματος που «χάνεται» λόγω φορολόγησης κατά τη μετάβαση ενός ανέργου στην απασχόληση παρέμεινε στο 73,8 % στην ΕΕ-28. Το υψηλότερο ποσοστό καταγράφηκε στο Βέλγιο (93,0 %), ενώ το χαμηλότερο στη Σλοβακία (44,5 %).

Για τους χαμηλόμισθους που αναζητούν υψηλότερο εισόδημα θα «χανόταν» λόγω φορολόγησης μεγαλύτερο ποσοστό των κερδών τους. Στην περίπτωση των έγγαμων ζευγαριών με έναν μόνο εργαζόμενο και δύο παιδιά, η παγίδα εργασίας με χαμηλές αποδοχές καταγράφηκε στο 61,8 % στην ΕΕ-28 το 2014, με το χαμηλότερο ποσοστό να παρατηρείται στην Ιταλία (0,3 %) και το υψηλότερο (107,7 %) στο Λουξεμβούργο, αν και το υψηλότερο ποσοστό καταγράφηκε στην Κύπρο (114,5 %), για την οποία, όμως, τα πιο πρόσφατα δεδομένα είναι από το 2007. Αντίθετα, στην περίπτωση άγαμων ατόμων χωρίς παιδιά, η παγίδα εργασίας με χαμηλές αποδοχές για την ΕΕ-28 το 2014 ανήλθε σε 47,3 %· το υψηλότερο ποσοστό παρατηρήθηκε στη Δανία (77,3 %) και το χαμηλότερο στην Ελλάδα (21,9 %)· το 2007, το ποσοστό στην Κύπρο ήταν 6,3 %.

Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων

Κόστος εργασίας

Το κόστος εργασίας περιλαμβάνει την αμοιβή των εργαζομένων (συμπεριλαμβανομένων των μισθών, των αποδοχών σε χρήμα και σε είδος, τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης που καταβάλλονται από τους εργοδότες), το κόστος επαγγελματικής κατάρτισης και άλλες δαπάνες (όπως το κόστος πρόσληψης, τις δαπάνες για την αγορά ρουχισμού εργασίας και τους φόρους απασχόλησης που θεωρούνται κόστος εργασίας μείον τυχόν ληφθείσες επιδοτήσεις). Οι εν λόγω συνιστώσες του κόστους εργασίας και τα επιμέρους στοιχεία αυτών ορίζονται στον κανονισμό 1737/2005 της 21ης Οκτωβρίου 2005.

Οι στατιστικές όσον αφορά το κόστος εργασίας αποτελούν ένα ιεραρχικό σύστημα πολυετών, ετήσιων και τριμηνιαίων στατιστικών στοιχείων σχεδιασμένων με σκοπό να παρέχουν μια ολοκληρωμένη και λεπτομερή εικόνα του επιπέδου, της δομής και της βραχυπρόθεσμης ανάπτυξης του κόστους εργασίας στους διάφορους τομείς οικονομικής δραστηριότητας στην ΕΕ και σε ορισμένες άλλες χώρες. Όλες οι στατιστικές βασίζονται σε έναν εναρμονισμένο ορισμό του κόστους εργασίας. Τα επίπεδα του κόστους εργασίας βασίζονται στην πλέον πρόσφατη έρευνα σχετικά με το κόστος εργασίας (επί του παρόντος εκείνη του 2012) και σε παρέκταση βασιζόμενη στον τριμηνιαίο δείκτη του κόστους εργασίας. Η μελέτη του κόστους εργασίας συνιστά μελέτη που διενεργείται ανά τετραετία και συγκεντρώνει ιδιαίτερα λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τα επίπεδα του κόστους εργασίας. Για την παρέκταση του δείκτη του κόστους εργασίας, τα δεδομένα χρησιμοποιούνται μόνο με συγκεντρωτική μορφή. Ο τριμηνιαίος δείκτης του κόστους εργασίας (ένας ευρωπαϊκός οικονομικός δείκτης) (στα αγγλικά) μετρά την πίεση από πλευράς κόστους που απορρέει από την εργασία ως συντελεστή παραγωγής. Τα δεδομένα που καλύπτει η συλλογή των δεικτών κόστους εργασίας αφορούν το συνολικό μέσο ωριαίο κόστος εργασίας και δύο κατηγορίες κόστους εργασίας: μισθούς και ημερομίσθια, εισφορές κοινωνικής ασφάλισης που καταβάλλονται από τους εργοδότες συν τους φόρους που καταβάλλονται μείον τυχόν επιδοτήσεις που λαμβάνει ο εργοδότης. Τα δεδομένα είναι διαθέσιμα για τα συγκεντρωτικά στοιχεία της ΕΕ και τα επιμέρους κράτη μέλη της ΕΕ για ένα συγκεντρωτικό μέγεθος που καλύπτει τη βιομηχανία, τις κατασκευές και τις υπηρεσίες (εκτός από τη δημόσια διοίκηση, την άμυνα και την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση), όπως καλύπτονται από τη NACE αναθ. 2, τομείς Β έως Ν και Ο έως Σ (οι πληροφορίες αναλύονται επίσης ανά οικονομική δραστηριότητα), ανά εργάσιμη ημέρα και με εποχιακή προσαρμογή.

Ακαθάριστοι μισθοί/ αποδοχές

Οι βασικοί ορισμοί όσον αφορά τις αποδοχές παρέχονται στον κανονισμό 1738/2005 της 21ης Οκτωβρίου 2005. Τα δεδομένα προέρχονται από την έρευνα για τη διάρθρωση των αποδοχών (ΕΔΑ) που πραγματοποιείται ανά τετραετία και της οποίας η πιο πρόσφατη έκδοση ανάγεται στον Οκτώβριο του 2010. Οι ακαθάριστες αποδοχές καλύπτουν τη χρηματική αμοιβή που καταβάλλεται απευθείας από τον εργοδότη, πριν από την αφαίρεση των φόρων και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης που καταβάλλονται από τους μισθωτούς και παρακρατούνται από τον εργοδότη. Συμπεριλαμβάνονται όλα τα επιμίσθια, ανεξαρτήτως του αν καταβάλλονται τακτικά (όπως ο 13ος ή ο 14ος μισθός, το επίδομα αδείας, η συμμετοχή στα κέρδη, η αποζημίωση μη ληφθείσας αδείας, τυχόν έκτακτες προμήθειες κ.ο.κ.).

Τα δεδομένα όσον αφορά τις διάμεσες αποδοχές βασίζονται στις ακαθάριστες ωριαίες αποδοχές όλων των εργαζομένων (πλήρους και μερικής απασχόλησης, εξαιρουμένων των μαθητευομένων) που εργάζονται σε επιχειρήσεις με 10 και πλέον εργαζομένους και σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, εκτός της γεωργίας, της αλιείας, της δημόσιας διοίκησης, των ιδιωτικών νοικοκυριών και ετερόδικων οργανισμών. Οι διάμεσες αποδοχές συνίστανται σε μια τιμή η οποία είναι μικρότερη από τις αποδοχές του μισού πληθυσμού και μεγαλύτερη από τις αποδοχές του υπόλοιπου μισού πληθυσμού.

Μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων

Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, στη μη διορθωμένη μορφή του, ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ των μέσων ακαθάριστων ωριαίων αποδοχών των ανδρών και των γυναικών μισθωτών, εκφρασμένη ως ποσοστό των μέσων ακαθάριστων ωριαίων αποδοχών των ανδρών μισθωτών. Η μεθοδολογία για την κατάρτιση αυτού του δείκτη έχει ως στοιχείο αναφοράς τα δεδομένα που συλλέγονται μέσω της έρευνας για τη διάρθρωση των αποδοχών (ΕΔΑ), που αναθεωρείται ανά τετραετία όταν καθίστανται διαθέσιμα τα στοιχεία της ΕΔΑ. Η ΕΔΑ βασίζεται στον κανονισμό 1738/2005 της 21ης Οκτωβρίου 2005.

Σύμφωνα με την εν λόγω μεθοδολογία, ο δείκτης που αφορά το μη διορθωμένο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων καλύπτει όλους τους εργαζομένους (δεν υπάρχουν περιορισμοί όσον αφορά την ηλικία και τις ώρες εργασίας) των επιχειρήσεων (που διαθέτουν τουλάχιστον 10 υπαλλήλους) στους κλάδους της βιομηχανίας, των κατασκευών και των υπηρεσιών (που καλύπτονται από τη NACE αναθ. 2 τομείς Β έως Σ εξαιρουμένου του Ξ). Ορισμένες χώρες, παρέχουν επίσης πληροφορίες για τη NACE αναθ. 2, τομέας Ξ (δημόσια διοίκηση και άμυνα· υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση), μολονότι αυτό δεν είναι υποχρεωτικό. Οι πληροφορίες παρέχονται επίσης με ανάλυση σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ανά χρόνο εργασίας (πλήρης ή μερική απασχόληση) και με βάση την ηλικία των εργαζομένων.

Καθαρές αποδοχές και φορολογική επιβάρυνση

Οι καθαρές αποδοχές απορρέουν από τις ακαθάριστες αποδοχές και αντιπροσωπεύουν το τμήμα της αμοιβής που οι εργαζόμενοι μπορούν πραγματικά να κρατήσουν προκειμένου να το δαπανήσουν ή να το αποταμιεύσουν. Σε σύγκριση με τις ακαθάριστες αποδοχές, οι καθαρές αποδοχές δεν περιλαμβάνουν τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και τους φόρους, αλλά περιλαμβάνουν τα οικογενειακά επιδόματα.

Οι δείκτες φορολογικού συντελεστή (φορολογική επιβάρυνση επί του κόστους εργασίας, παγίδα ανεργίας και παγίδα εργασίας με χαμηλές αποδοχές) στοχεύουν στην παρακολούθηση της ελκυστικότητας της εργασίας. Η φορολογική επιβάρυνση επί του κόστους εργασίας ορίζεται ως φόρος εισοδήματος επί των ακαθάριστων μισθολογικών αποδοχών συν τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης που καταβάλλουν εργαζόμενοι και εργοδότες, εκφρασμένος ως ποσοστό του συνολικού κόστους εργασίας. Ο δείκτης αυτός καταρτίζεται για άγαμους χωρίς παιδιά που κερδίζουν ποσοστό 67 % των μέσων αποδοχών ενός εργαζομένου στην επιχειρηματική οικονομία (NACE αναθ. 2 τομείς Β έως Ν). Με την παγίδα της ανεργίας μετράται το ποσοστό των ακαθάριστων αποδοχών που «χάνεται» λόγω φορολόγησης με υψηλότερο φορολογικό συντελεστή και καταβολής υψηλότερων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και λόγω της κατάργησης του επιδόματος ανεργίας και άλλων επιδομάτων όταν ένας άνεργος βρίσκει απασχόληση· ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ των ακαθάριστων αποδοχών και της αύξησης του καθαρού εισοδήματος κατά τη μετάβαση από την ανεργία στην απασχόληση, εκπεφρασμένη ως ποσοστό επί των ακαθάριστων αποδοχών. Ο δείκτης αυτός καταρτίζεται για άγαμους χωρίς παιδιά που κερδίζουν ποσοστό 67 % των μέσων αποδοχών ενός εργαζομένου στην επιχειρηματική οικονομία (NACE αναθ. 2 τομείς Β έως Ν). Με την παγίδα της εργασίας με χαμηλές αποδοχές μετράται η αναλογία (ως ποσοστό) των ακαθάριστων αποδοχών που «χάνεται» λόγω φορολόγησης μέσω των συνδυασμένων επιπτώσεων του φόρου εισοδήματος, των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, και τυχόν κατάργησης επιδομάτων σε περίπτωση που οι ακαθάριστες αποδοχές αυξηθούν από 33 % σε 67 % των μέσων αποδοχών ενός εργαζομένου στην επιχειρηματική οικονομία (NACE αναθ. 2 τομείς Β έως Ν). Ο εν λόγω δείκτης καταρτίζεται για άγαμους χωρίς παιδιά καθώς και για ζευγάρια με ένα εισόδημα και δύο παιδιά ηλικίας μεταξύ 6 και 11 ετών.

Πλαίσιο

Η δομή και η ανάπτυξη του κόστους εργασίας και των αποδοχών αποτελούν σημαντικά χαρακτηριστικά κάθε αγοράς εργασίας, αντικατοπτρίζοντας την προσφορά εργασίας από ιδιώτες και τη ζήτηση εργασίας από επιχειρήσεις.

Σκοπός της ΕΕ είναι η προώθηση των ίσων ευκαιριών, δηλαδή η προοδευτική εξάλειψη του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων. Στο άρθρο 157 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) θεσπίζεται η αρχή της ισότητας της αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας, και στο άρθρο 157 παράγραφος 3 παρέχεται η νομική βάση για τη νομοθεσία σχετικά με την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας. Τον Δεκέμβριο του 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη Στρατηγική δέσμευσης για την ισότητα των φύλων για το 2016-2019 (στα αγγλικά). Στο εν λόγω πρόγραμμα εργασίας, η Επιτροπή επιβεβαίωσε τη δέσμευσή της να συνεχίσει τις εργασίες για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ένας από τους θεματικούς τομείς προτεραιότητας είναι η μείωση των διαφορών στις αμοιβές, τις αποδοχές και τις συντάξεις μεταξύ ανδρών και γυναικών και, συνεπώς, η καταπολέμηση της φτώχειας των γυναικών. Η Επιτροπή εντόπισε τις βασικές δράσεις που πρέπει να εφαρμόζονται σε αυτόν τον τομέα προτεραιότητας. Μία εξ αυτών είναι η ετήσια διοργάνωση της ευρωπαϊκής ημέρας ισότητας των μισθών, για την ευαισθητοποίηση σχετικά με το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων και τα βαθύτερα αίτια αυτού.

Βλέπε επίσης

• Στατιστικά στοιχεία για τις κατώτατες αποδοχές
• Earnings statistics (στα αγγλικά)
• Gender pay gap statistics (στα αγγλικά)
• Hourly labour costs (στα αγγλικά)
• Labour cost index - recent trends (στα αγγλικά)
• Labour cost structural statistics - levels (στα αγγλικά)
• Labour market statistics at regional level (στα αγγλικά)
• Regional labour market disparities (στα αγγλικά)

Περαιτέρω πληροφορίες της Eurostat

Εκδόσεις

• Labour market statistics — Pocketbook 2011 edition (στα αγγλικά)
• Labour market statistics — Pocketbook 2010 edition (στα αγγλικά)
• In 2010, 17% of employees in the EU were low-wage earners — Statistics in Focus, issue number 48/2012 (στα αγγλικά)

Βασικοί πίνακες

• Earnings, βλ. (στα αγγλικά):

Gender pay gap in unadjusted form (tsdsc340)

• Labour costs, βλ. (στα αγγλικά):

Labour cost index by NACE Rev. 2 (teilm100)

Labour cost index by NACE Rev. 2 - percentage change Q/Q-1 (teilm120)

Labour cost index by NACE Rev. 2 - percentage change Q/Q-4 (teilm130)

Labour cost index by NACE Rev. 2 - Index (2012=100) (teilm140)

Βάση δεδομένων

• Earnings (στα αγγλικά)
• Labour costs (στα αγγλικά)

Ειδική ενότητα

• Labour market (including the Labour Force Survey), βλ. (στα αγγλικά):
• Labour costs
• Earnings

Mεθοδολογία / Mεταδεδομένα

• Δείκτης κόστους εργασίας (αρχείο μεταδεδομένων ESMS — lci_esms) (στα αγγλικά)
• Έρευνα κόστους εργασίας 2008 και 2012 - NACE αναθ. 2 (αρχείο μεταδεδομένων ESMS — lcs_r2_esms) (στα αγγλικά)
• Έρευνα διάρθρωσης αποδοχών 2010 (αρχείο μεταδεδομένων ESMS — earn_ses2010_esms) (στα αγγλικά)
• Μισθολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, σε μη διορθωμένη μορφή - NACE αναθ. 2 (αρχείο μεταδεδομένων ESMS — earn_grgpg2_esms) (στα αγγλικά)
• Καθαρές αποδοχές και φορολογικοί συντελεστές (αρχείο μεταδεδομένων ESMS — earn_net_esms) (στα αγγλικά)

Πηγή δεδομένων για πίνακες και γραφήματα (MS Excel)

• Wages and labour costs: tables and figures (στα αγγλικά)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• International Labour Organisation — Global Wage Report (στα αγγλικά)
• International Labour Organisation — Wages and income (στα αγγλικά)
• OECD — Benefits and Wages: Models (στα αγγλικά)
• OECD — Tax and Benefit Systems: OECD Indicators (στα αγγλικά)