Polski
Wybierz swój język
Pani komisarz, w przyszłym tygodniu otworzy pani VIII Forum Spójności. Czego oczekuje pani w związku z tym wydarzeniem?
Z dumą będę gospodarzem tego flagowego wydarzenia realizowanego w ramach polityki spójności. Zobaczymy tam wiele ważnych osobistości politycznych, zarówno obecnych na miejscu, w Brukseli, jak i uczestniczących online oraz zainteresowane strony związane z polityką spójności, z którymi współpracujemy, by uczynić Europę lepszym miejscem do życia: bardziej inkluzywnym, konkurencyjnym i odpornym.
Spodziewam się owocnych dyskusji na temat wyzwań, którym stawialiśmy czoła w ostatnich miesiącach i w przypadku których polityka spójności odgrywa kluczową rolę jako element europejskiej reakcji. W ramach tej polityki zapewniono ważne wsparcie łagodzące wpływ pandemii koronawirusa; jest ona też jednym z filarów skutecznej odbudowy Europy.
Możliwa była także szybka reakcja na rosyjską napaść wojskową poprzez ukierunkowane adaptacje umożliwiające państwom członkowskim oraz regionom bezpośrednio zaangażowanym w pomoc lepsze wspieranie Ukraińców oraz wszystkich osób, na które wpłynął ten konflikt.
Jest to kolejny dowód na to, że polityka spójności umożliwia elastyczne reagowanie na nieprzewidziane wydarzenia i kryzysy, które obecnie występują na całym świecie częściej niż kiedykolwiek wcześniej. Nie powinniśmy przy tym zapominać o głównym celu polityki spójności, jakim jest ograniczenie nierówności i długofalowa transformacja. Dlatego też, jako że jest to równie ważne, liczę na znaczące dyskusje poświęcone jak najlepszemu wykorzystaniu programów przewidzianych do realizacji w całej Unii w latach 2021–2027: inwestujemy kwotę 392 miliardów euro w programy krajowe i regionalne mające wspomóc rozwój, tworzenie miejsc pracy, powiązaną transformację ekologiczną i cyfrową, integrację społeczną oraz lepszą współpracę.
Czy może nam pani opowiedzieć o uczestnikach i głównych zagadnieniach, które będą poruszane na Forum?
Mamy zaszczyt gościć na Forum ważnych prelegentów, których znaczenie podkreśla tylko, jak ważna jest polityka spójności dla kształtowania przyszłości Unii Europejskiej. Mario Monti, były członek Komisji Europejskiej oraz były premier Włoch, wygłosi główne przemówienie podczas uroczystości otwarcia.
Pierwszego dnia, 17 marca, omówimy kwestie związane ze spójnością i odbudową. Następnie odbędą się trzy sesje na temat tego, jak uczynić Europę bardziej społecznym i inkluzywnym miejscem, bliższym obywatelom, opartym na specjalizacji. Sesjom przewodzić będą przewodniczący Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, Komisji Rozwoju Regionalnego oraz Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii z Parlamentu Europejskiego. [Prezydent Emmanuel Macron z racji francuskiej prezydentury w Radzie], przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oraz przewodnicząca Parlament Europejskiego Roberta Metsola wygłoszą przemówienia podczas sesji plenarnej w dniu 18 marca. Następnie głos zabierze dwoje wyjątkowych prelegentów: profesor Joseph Stiglitz, laureat Nagrody Nobla oraz profesor Carlota Perez, światowa ekspert ds. społecznych i gospodarczych skutków zmian technologicznych.
Wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji, Frans Timmermans oraz komisarz do spraw innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży, Mariya Gabriel, będą przewodniczyć panelom poświęconym odpowiednio ekologicznej transformacji i cyfrowej transformacji.
Będzie też wielu innych uczestników. W Forum udział wezmą blisko 2000 tysiące przedstawicieli unijnych instytucji, władz krajowych, regionalnych i lokalnych ze wszystkich państw członkowskich, partnerów społecznych i gospodarczych, organizacji pozarządowych oraz sektora akademickiego. Wydarzenie będzie miało formę hybrydową (działania online i na miejscu), dzięki czemu będzie mogło wziąć w nim udział więcej uczestników niż do tej pory.
Dyskusje prowadzone podczas VIII Forum Spójności poprzedziła publikacja w lutym 2022 r. VIII Sprawozdania w sprawie spójności. Co dokładnie ujęto w sprawozdaniu?
Zgodnie z postanowieniami traktatu co trzy lata Komisja publikuje Sprawozdanie w sprawie spójności dogłębnie opisujące stan społecznej, gospodarczej i terytorialnej spójności w Unii Europejskiej. W sprawozdaniu wykorzystuje się rozmaite wskaźniki, takie jak dobrobyt, zatrudnienie, poziomy wykształcenia, dostępność oraz zarządzanie. Opisuje ono postępy poczynione w ostatnich latach oraz unaocznia istniejące luki i kwestie wymagające ulepszenia w przyszłości. Dodatkowo sprawozdanie analizuje, w jaki sposób w ostatnich latach ewoluowały dysproporcje pomiędzy regionami, a także inwestycje publiczne będące owocem polityk poszczególnych krajów. Ponadto dokument ten koncentruje się na powiązaniu pomiędzy spójnością a innymi unijnymi politykami – Wspólną polityką rolną, Horyzontem Europa oraz Instrumentem „Łącząc Europę”.
Czy może nam pani streścić główne ustalenia VIII Sprawozdania w sprawie spójności?
Najnowsze wydanie pokazuje, że polityka spójności pomogła w zmniejszeniu terytorialnych i społecznych dysproporcji pomiędzy regionami UE. Przewiduje się, że dzięki dofinansowaniu z Funduszu do 2023 roku PKB na osobę w mniej rozwiniętych regionach wzrośnie nawet o 5 %. Dzięki tym samym inwestycjom odnotowano zmniejszenie o 3,5 % różnic pomiędzy PKB na osobę w 10 % najmniej rozwiniętych regionów Unii a PKB na osobę w 10 % najbardziej rozwiniętych regionów.
Sprawozdanie wykazuje również, że niektóre regiony utknęły w „pułapce rozwojowej” oraz że potrzeba więcej wysiłków, aby uniknąć pogłębienia się starych lub nowych podziałów. Dodatkowo w dokumencie opisano, że dzięki swej elastyczności polityka spójności zapewniła tak potrzebne i bardzo szybkie wsparcie państwom członkowskim, w tym władzom regionalnym i lokalnym, w okresie spowolnienia gospodarczego oraz największego kryzysu w ostatnich latach.
Zapewne chodzi o wpływ pandemii COVID-19 na regiony w Europie?
W rzeczy samej, raport wyraźnie wskazuje, że pandemia doprowadziła do największej powojennej recesji gospodarczej. Jednakże ta trudna sytuacja gospodarcza w przypadku niektórych okazała się poważniejsza; przykładowo regiony w dużej mierze zależne od turystyki odczuły jej skutki znacznie mocniej – w niektórych z nich odnotowano spadek liczby turystów nawet o 90 %. Również regiony przygraniczne były w trudniejszej sytuacji: liczne przypadki zamknięcia granic w ostatnich dwóch latach odcisnęły swe piętno na ruchu przygranicznym, dojazdach i usługach. Nie jest też niczym zaskakującym to, że biedniejsze regiony, ze słabiej rozwiniętymi systemami opieki zdrowotnej, ciężej znosiły pandemię. UE była w stanie szybko zainterweniować i złagodzić skutki COVID-19. Zapewniliśmy dodatkowe fundusze poprzez pakiety CRII, a także środki w wysokości 50,6 miliarda euro poprzez REACT-EU. Dzięki polityce spójności możliwe było zastosowanie środków reagowania na sytuację kryzysową: zapewnienie wsparcia dla biznesu, pracowników i systemów opieki zdrowotnej. Wdrożyliśmy też zasady spójności z bezprecedensową elastycznością, zapewniając między innymi stawki współczynniki dofinansowania na poziomie 100 %. Teraz trzeba zadbać o to, by odbudowa po kryzysie była sprawiedliwa i zrównoważona.
Jak przejść od danych i analiz do działania?
Sprawozdanie określa największe wyzwania, z jakimi mamy do czynienia: zarządzanie transformacjami (cyfrową i ekologiczną) oraz zmiany geograficzne. Weźmy na przykład kwestię demografii: w 2040 roku połowa Europejczyków będzie żyć w regionie, którego populacja będzie się kurczyć. Polityka spójności powinna inwestować w dostosowywanie usług publicznych i gospodarek w takich regionach do nowej rzeczywistości starzejącej się populacji. Musimy wykorzystać inne aspekty siły roboczej, nadal reformować krajowe programy emerytalne oraz zwiększyć nakłady na edukację i innowacje.
Sprawozdanie opublikowano przed wystąpieniem problemów związanych z bezpieczeństwem na naszych wschodnich granicach. Skutki gospodarcze i społeczne rosyjskiej agresji na Ukrainę pozostają nieznane. Będziemy musieli monitorować tę sytuację i reagować w miarę rozwoju wydarzeń. Musimy współpracować, razem się rozwijać i dostosowywać się wspólnie, aby prosperować pomimo obecnych i przyszłych wyzwań.
Sprawozdanie wskazuje również na fakt, że wspieranie spójności i konwergencji nie może opierać się na samej polityce spójności. Musimy upewnić się, że inne polityki i podmioty uwzględniają wymiar terytorialny. To niektóre z refleksji, które zamierzam przekuć w działanie podczas Forum Spójności i po tym wydarzeniu, wymieniając się wiedzą i doświadczeniem ze wszystkimi stosownymi interesariuszami działającymi na rzecz spójności. Zapraszam do obejrzenia transmisji na żywo w dniu 17 marca oraz do dołączenia do dyskusji na Twitterze pod hasztagiem #CohesionForum.