Panorama

W UE występują granice wewnętrzne pomiędzy 27 państwami członkowskimi. Dodatkowo Unia graniczy z Norwegią, Szwajcarią, Liechtensteinem, Andorą i kilkoma innymi państwami. Granic lądowych jest blisko 40, zaś w regionach przygranicznych mieszka aż 150 milionów Europejczyków. W ciągu ostatnich pięciu lat Komisja Europejska przedstawiła dowody wskazujące, że – pomimo znacznych postępów – nadal istnieją duże przeszkody wywierające negatywny wpływ na życie w regionach przygranicznych. Wpływają one na ludzkie życie na wiele sposobów, takich jak ograniczenie dostępu do zatrudnienia, opieki zdrowotnej, edukacji i szkoleń, stosowanie odmiennych standardów technicznych, nieuznawanie kwalifikacji oraz brak lokalnego publicznego transportu transgranicznego.

Choć środki prewencyjne mające ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa są bez wątpienia konieczne, nie powinny one skutkować niesprawiedliwym ograniczeniem przemieszczania się ani naruszeniami czterech podstawowych europejskich zasad.

Informacje na przyszłość

Publikacja składa się z dwóch części: głównego sprawozdania podzielonego na cztery rozdziały oraz szczegółowego kompendium 20 studiów przypadku dotyczących 20 europejskich granic. Celem obu części jest wyciągnięcie wniosków z oceny wpływu środków zwalczania COVID-19 stosowanych wzdłuż granic wewnętrznych UE na społeczności transgraniczne (firmy, pracowników, obywateli) oraz przedstawienie zaleceń w zakresie sposobów wzmacniania odporności regionów transgranicznych na wypadek dalszych kryzysów.

Na poziomie regionu granicznego zaleca się koncentrację na potrzebach lokalnych społeczności transgranicznych, budowanie wspólnoty i wzajemnego zaufania, a także umożliwienie przywództwa Europejskim Ugrupowaniom Współpracy Terytorialnej. Jeśli chodzi o podejście wielopoziomowe, publikacja promuje transgraniczne rozwiązania dwustronne i wielostronne, jak również uwzględnienie różnorodności i złożoności regionów granicznych. Natomiast na szczeblu UE zaleca się harmonizację zarządzania kryzysem przygranicznym oraz pogłębienie partnerstwa UE / państw członkowskich / regionów transgranicznych, proponując Interreg określone działania na wszystkich szczeblach. 

Otwartość na nowe możliwości

Regiony graniczne i ich mieszkańcy odczuli kryzys silniej niż inni. Ich doświadczenia przyczyniły się do wzrostu świadomości na temat potrzeby większej unijnej solidarności i integracji zarówno w samych regionach, jak i w odniesieniu do nich. Pandemia pokazała, że granica jest utrudnieniem w sytuacji, gdy tworzy przeszkody, a jednocześnie cennym zasobem, gdy jest otwarta, ponieważ zapewnia możliwość kreowania nowych polityk, konfrontowania się z kryzysami i sprawiania, że ludziom żyje się łatwiej.

Regiony transgraniczne będą studiami przypadku w odniesieniu do odbudowy po kryzysie i dalszego funkcjonowania. Mimo że obecny kryzys jest niebezpieczny, stanowi on również okazję dla Europy, by zmierzyć się z zagrożeniem, wyciągnąć wnioski i opracować nowe polityki wspierające obywateli i ich miejsca zamieszkania.

Rzeczywistość wzajemnych zależności w regionach transgranicznych to okazja do politycznej integracji na poziomie transgranicznym i europejskim. Informacje od zainteresowanych stron z regionów transgranicznych, zgromadzone w ramach procesu uruchomionego przez Europejskie Transgraniczne Przymierze Obywatelskie Komitetu Regionów w listopadzie 2020 r., mogą stać się istotnym przedmiotem dyskusji prowadzonych podczas nadchodzącej Konferencję w sprawie przyszłości Europy.