Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny – budowany z wykorzystaniem funduszy Unii Europejskiej – powstaje z myślą o zapewnieniu ochrony przed powodziami powodowanymi wylewem Odry. Skorzysta na tym 1,3 mln mieszkańców najważniejszych miejscowości położonych w południowych i południowo-zachodnich województwach Polski: śląskim, dolnośląskim i opolskim. Zbiornik zajmuje powierzchnię 24 km² i może pomieścić 185 mln m³ wody.
- 28 July 2017
Zapora czołowa zbiornika Racibórz Dolny ma długość 4 km, a jej maksymalna wysokość wynosi 11,1 m. Wały po lewej stronie mają długość 9,6 km, a po prawej – 8,3 km. Śluza, usytuowana w przedniej zaporze, podzielona jest na sześć wpustów przelewowych, z których każdy ma średnicę 12 m.
Kanał wlewowy zbiornika jest długi na 1,8 km i głęboki na 6 m, a kanał odpływowy ma długość 1 km. Urządzenia kontroli bezpieczeństwa znajdują się na przedniej zaporze i bocznych obwałowaniach. Monitorują one pionowe przemieszczenia w podłożu i wałach oraz ciśnienie kapilarne i filtrację przepływu.
Kompleksowy program ochrony przeciwpowodziowej
Budżet inwestycji obejmującej budowę zbiornika Racibórz Dolny wynosi ponad 333 mln EUR, z czego wkład z funduszy UE opiewa na sumę 76 mln EUR. Jest to jeden z wielu środków ochrony wprowadzonych w ramach programu ochrony przeciwpowodziowej na odcinkach w środkowym i górnym biegu Odry, między Raciborzem a Wrocławiem. Dzięki dużej zdolności retencyjnej zbiornik Racibórz Dolny wpłynie na zmniejszenie rozmiarów fali powodziowej do 3100 m³ na sekundę na odcinku powyżej Wrocławia, a ponadto zmniejszy prawdopodobieństwo dodatkowego zalania przez Nysę Kłodzką, jeden z głównych dopływów Odry.
Liczba mieszkańców Wrocławia wynosi 637 000, co czyni go największym miastem na linii Odry i czwartym co wielkości w kraju. W przeszłości, w latach 1997 i 2010, stolica Dolnego Śląska została poważnie dotknięta skutkami powodzi spowodowanych wylewami Odry. Podczas powodzi w 1997 r. mniej więcej jedna trzecia miasta znalazła się pod wodą, co poniosło za sobą szkodliwe skutki społeczne i gospodarcze. W drugim przypadku zapory przeciwpowodziowe oraz lata przygotowań po uprzedniej powodzi w dużym stopniu pomogły zapobiec większym szkodom.
Główna droga wodna Europy Środkowej
Mająca 854 km długości Odra jest jedną z najważniejszych rzek Europy, a ponadto jest prawie w całości dostępna dla żeglugi. Jej źródło leży na terytorium Republiki Czeskiej, w Górach Odrzańskich (Oderské vrchy) w powiecie Ołomuniec na Morawach Środkowych. Pierwszy odcinek Odry o długości 112 km biegnie po stronie czeskiej.
Długość jej biegu na terytorium Polski wynosi 742 km, przy czym na 187-kilometrowym odcinku stanowi naturalną granicę między Polską a Niemcami. Główny nurt wpływa do Zalewu Szczecińskiego, który łączy się z Zatoką Pomorską, będącą częścią Bałtyku. Poza Śląskiem, Dolnym Śląskiem i Opolskiem Odra przecina też województwa lubuskie i zachodniopomorskie.
Ponadto jest drugą po Wiśle najdłuższą rzeką Polski. Dorzecze Odry zajmuje powierzchnię 118 861 km², z czego 106 056 km² znajduje się na terytorium Polski, 7217 km² – w Republice Czeskiej, a 5587 km² – na terytorium Niemiec.
Łączna wartość inwestycji i dofinansowania UE
Łączna wysokość inwestycji w projekt „Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny na rzece Odrze w województwie śląskim (polder)” wynosi 333 614 573 EUR, przy czym wkład Europejskiego Funduszu Spójności UE o wartości 76 051 375 EUR został wniesiony za pośrednictwem Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko” na okres programowania 2014–2020.