Via het Interreg-project “In de zorg, uit de zorgen” werden meer dan 140 vluchtelingen en immigranten geïntegreerd in de zorgsector in de Euregio Maas-Rijn. Hiermee pakte het initiatief twee uitdagingen aan: integratie van vluchtelingen en migranten in de Europese samenleving en het gebrek aan zorgmedewerkers om voor de vergrijzende Europese bevolking te zorgen.
- 13 July 2021
Voor Familiehulp was het project echt een openbaring. We zagen vluchtelingen in een volledig nieuw licht. Het zijn mensen met een droom en met hoop, en met vele talenten. Dankzij het project konden verschillende vluchtelingen aan de slag bij Familiehulp. Bovendien hebben we dankzij het project nieuwe partners en toegang tot nieuwe netwerken.
Acht projectpartners die betrokken zijn bij de ondersteuning van vluchtelingen en de zorg voor ouderen in Nederland, België en Duitsland ontwikkelden trainingsprogramma’s om vluchtelingen die geïnteresseerd zijn in een carrière in de sector te helpen de benodigde vaardigheden op te doen. Tegelijkertijd werd er via het project voor gezorgd dat de ouderen en huidige zorgmedewerkers de nieuwe aanvulling op het personeelsbestand zouden accepteren. Het drie jaar durende project eindigde in maart 2021.
De partners ontwikkelden uitvoerige richtlijnen en legden aanbevolen praktijken vast. Deze zijn beschikbaar op de projectwebsite en werden tijdens een conferentie gedeeld om anderen met soortgelijke initiatieven te helpen.
Een vergrijzende bevolking
Gedurende de afgelopen tien jaar kwamen jaarlijks tienduizenden vluchtelingen aan in Europa, met uitschieters in 2015 en 2017. Het vinden van nuttig werk is een belangrijk onderdeel van een succesvolle integratie in hun nieuwe leefomgeving. Hiervoor moeten ze verschillende obstakels overwinnen, zoals taal- en cultuurbarrières en een gebrek aan vaardigheden.
Het tekort aan zorgpersoneel in Europa wordt naar verwachting in de komende jaren nog nijpender doordat medewerkers met pensioen gaan en minder nieuwe medewerkers instromen in de zorg, deels doordat jongeren de regio verlaten. Dit wordt verergerd door een vergrijzende bevolking en een toename van chronische ziekten zoals dementie en kanker.
Volgens Eurostat zal de mediane leeftijd in de EU gedurende de jaren 2020-2040 4,5 jaar hoger worden en in 2050 48,2 jaar bedragen. Het aantal volwassenen in de werkzame leeftijd (20-65 jaar) die voor ouderen kunnen zorgen, zal naar verwachting afnemen van minder dan vier per oudere in de EU in 2001, tot twee in 2050. De hoogste afhankelijkheidsratio’s worden voorzien in Italië (66,5 %), Griekenland (68,1 %) en Portugal (68,8 %).
Een holistische benadering
Het project ontwikkelde een programma dat specifiek op de zorgsector was toegespitst. Taalcursussen op basis van dialogen werden gebruikt om het voor het werk benodigde vocabulaire te leren. De stagiairs kregen van docenten les over de relevante theorie en kregen de gelegenheid om via werkervaring hun interesse en motivatie voor het werk te versterken. Projectcoördinatoren begeleidden de deelnemers gedurende het hele proces.
Stagiairs moesten eraan wennen anderen te moeten wassen en om te gaan met hun lichaamsfuncties. Deelnemers werden aangemoedigd om open en kalm over deze aspecten van het werk te praten. Dergelijke uitwisselingen leidden tot wederzijdse verrijking. In één geval vertelden de deelnemers naderhand aan hun trainers: “U hebt gelijk, ik zorg voor mensen, het maakt niet uit van welk geslacht ze zijn.”
Verwachtingen overtroffen
Het project had als doel om 150 vluchtelingen te helpen om een stageplaats en/of werk te vinden en de beeldvorming van 150 verzorgers te beïnvloeden. Volgens de eerste evaluatie bereikte het project 329 vluchtelingen en 429 zorgmedewerkers.
In het algemeen had “In de zorg, uit de zorgen” een positieve invloed op zowel het beeld dat vluchtelingen hadden van de zorg als op de wijze waarop het huidige personeelsbestand en ouderen naar hen kijken. De vluchtelingen werden tijdens hun stage goed begeleid en voelden zich er klaar voor om een baan in de sector te zoeken. De ouderen accepteerden hun nieuwe verzorgers en de stagiairs waren gemotiveerd om te leren.
De kansen om hen met succes aan een baan te helpen zijn gestegen dankzij goede begeleiding en training van toegewijde leiders in de zorgorganisaties en de ondersteuning van hun collega’s.
Volgens het rapport hebben vluchtelingen behoefte aan ondersteuning voor vervoer naar hun werk, kinderopvang en inkomen. In België merkte men binnen het project op dat zodra mensen met een vluchtelingenstatus aan een baan of een opleiding beginnen, zelfs al is het maar in deeltijd, zij het recht op een werkeloosheidsuitkering verliezen, waardoor ze het financieel zwaar krijgen. In Nederland werd dit probleem opgelost met financiële ondersteuning van de gemeente Sittard-Geleen.
De filosofie van “In de zorg, uit de zorgen” is in soortgelijke programma’s in verschillende regio’s geïntegreerd, vaak met ondersteuning en input van een of meer projectorganisaties.
Een doel vinden
Nadia, een van de succesvolle stagiairs, vertelt dat het project haar heeft geholpen haar droombaan te vinden. Ze kreeg een baan bij WZC Toermalien, een woonzorginstelling in het Belgische Gent. Dit heeft niet alleen haar en haar familie geholpen in hun nieuwe omgeving te integreren, maar gaf haar bovendien een doel en een gemeenschap. Ze vindt de sociale kant van haar werk zo leuk dat ze op haar vrije dag vaak op bezoek gaat bij haar patiënten.
Kwame kreeg een baan als zorgverlener voor Familiehulp. Tijdens zijn eerste stage vond hij het lastig om mensen te helpen bij een toiletbezoek of om ze te wassen. “Maar daar ben ik overheen gekomen”, zegt hij. “Je beseft hoe dankbaar mensen zijn en je krijgt zoveel terug. Daarvoor doe je graag een stap extra.”
Totale investering en EU-financiering
De totale investering van het project “In de zorg, uit de zorgen” bedraagt 2 111 863 EUR. Daarvan wordt 1 055 931 EUR bijgedragen door het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling via het operationele programma “Interreg V-A - België-Duitsland-Nederland (Euregio Maas-Rijn)” voor de programmeringsperiode 2014-2020. De investeringen vallen onder de prioriteit “Samenwerking bevorderen op het gebied van onderwijs en opleiding”.