Archive:Πληθυσμιακή αλλαγή σε περιφερειακό επίπεδο
This Statistics Explained article is outdated and has been archived - for recent articles on population see here.
- Δεδομένα από του Μαρτίου 2011, πιο πρόσφατα δεδομένα: Περαιτέρω πληροφορίες της Eurostat, Βασικοί πίνακες και Βάση δεδομένων.
Το παρόν άρθρο παρουσιάζει το ισχύον περιφερειακό πρότυπο πληθυσμιακών αλλαγών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), το οποίο είναι αποτέλεσμα φυσικής πληθυσμιακής αλλαγής ή μετανάστευσης• επί του παρόντος η μετανάστευση αποτελεί μείζονα συνιστώσα. Οι δημογραφικές τάσεις έχουν έντονο αντίκτυπο στις κοινωνίες της ΕΕ και δημιουργούν τεράστιες προκλήσεις σε όλους τους τομείς πολιτικής. Ως εκ τούτου, η ύπαρξη αναλυτικών στατιστικών πληροφοριών είναι καθοριστικής σημασίας τόσο για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής όσο και για τους πολίτες.
Κύρια στατιστικά στοιχεία
,_by_NUTS_3_regions,_2008.PNG)
Μέγεθος και πυκνότητα πληθυσμού
Την 1η Ιανουαρίου 2009 ο αριθμός των ατόμων που κατοικούσαν στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανερχόταν σε 499,7 εκατομμύρια. Η πυκνότητα του πληθυσμού στην ΕΕ-27 ανερχόταν το 2008, σύμφωνα με εκτιμήσεις, σε 116 κατοίκους ανά χλμ.2.
Στον χάρτη 1 απεικονίζεται η πυκνότητα του πληθυσμού το 2008. Σε γενικές γραμμές, οι περιφέρειες NUTS 3 που περιλαμβάνουν την πρωτεύουσα της χώρας, και στις περισσότερες περιπτώσεις οι άμεσα γειτνιάζουσες περιφέρειες, συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο πυκνοκατοικημένων.
Η περιφέρεια NUTS 3 του Παρισιού ήταν με μεγάλη διαφορά η πιο πυκνοκατοικημένη (21 022 κάτοικοι ανά χλμ.2). Ακολουθούσαν οι περιφέρειες Inner London West (10 094) και Inner London East (9 049). Παρατηρήθηκαν πυκνότητες πληθυσμού άνω των 5 000 ανά km2, κατά φθίνουσα σειρά, στις ακόλουθες περιφέρειες NUTS 3: Hauts-de-Seine (Γαλλία), Bucureşti (Ρουμανία), Bruxelles-Capitale/Brussel-Hoofdstad (Βέλγιο), Seine-Saint-Denis και Val-de-Marne (Γαλλία), Melilla (Ισπανία) και Basel-Stadt (Ελβετία).
Η λιγότερο πυκνοκατοικημένη στατιστική περιφέρεια επιπέδου 3 στην έκταση που καλύφθηκε το 2008 ήταν το Landsbyggd (Ισλανδία) με 1,2 κατοίκους ανά χλμ.2. Στην ΕΕ-27, η λιγότερο πυκνοκατοικημένη περιφέρεια NUTS 3 ήταν η Guyane (Γαλλία) με 2,7 κατοίκους ανά χλμ.2.
Πληθυσμιακή αλλαγή το 2008
Ως πληθυσμιακή αλλαγή σε ένα δεδομένο έτος αναφοράς νοείται η διαφορά μεταξύ του μεγέθους του πληθυσμού την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους και την 1η Ιανουαρίου του δεδομένου έτους αναφοράς. Οι αλλαγές στο μέγεθος του πληθυσμού είναι αποτέλεσμα του αριθμού των γεννήσεων και των θανάτων, και του αριθμού των ατόμων που μεταναστεύουν από και προς την εκάστοτε περιοχή. Η πληθυσμιακή αλλαγή αποτελείται επομένως από δύο συνιστώσες: τη 'φυσική αλλαγή' (διαφορά μεταξύ γεννήσεων ζώντων νεογνών και θανάτων) και την 'καθαρή μετανάστευση και στατιστική προσαρμογή' (βλ. Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων).
Στους χάρτες 2, 3 και 4 απεικονίζεται η πληθυσμιακή αλλαγή και οι δύο αυτές συνιστώσες το 2008, κατά περιφέρειες NUTS 3. Για λόγους συγκρισιμότητας, η πληθυσμιακή αλλαγή και οι δύο συνιστώσες της παρουσιάζονται ως ακαθάριστα ποσοστά ανά 1 000 κατοίκους, ήτοι αναφορικά με το μέγεθος του μέσου πληθυσμού της περιφέρειας (βλ. Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων).
Οι πίνακες απεικονίζουν τη διακύμανση της πληθυσμιακής αλλαγής στις διάφορες περιοχές από την αύξηση στη μείωση (χάρτης 2) λόγω της θετικής ή αρνητικής φυσικής αλλαγής (χάρτης 3) και της θετικής ή αρνητικής καθαρής μετανάστευσης και στατιστικής προσαρμογής (χάρτης 4).
Η τρέχουσα δημογραφική κατάσταση στην ΕΕ-27 επιβεβαιώνει μια τάση συνεχούς αύξησης, η οποία είναι αδιάλειπτη από το 1960. Ο πληθυσμός της ΕΕ-27 αυξήθηκε κατά 4,1 ανά 1 000 κατοίκους το 2008, λόγω φυσικής αύξησης (βλ. Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων) 1,2 ανά 1 000 κατοίκους και λόγω καθαρής μετανάστευσης[1] 2,9 ανά 1 000 κατοίκους. Παρότι ο πληθυσμός της ΕΕ-27 σημείωσε συνολικά αύξηση το 2008, η εν λόγω πληθυσμιακή αλλαγή ήταν άνισα κατανεμημένη στα διάφορα κράτη μέλη. Το 2008 σε 20 κράτη μέλη της ΕΕ ο πληθυσμός αυξήθηκε ενώ μειώθηκε στα υπόλοιπα επτά.
Η μείωση του πληθυσμού παρατηρήθηκε στο μεγαλύτερο τμήμα των βορειοανατολικών και ανατολικών περιφερειών NUTS 3 και σε μέρος των νοτιοανατολικών περιφερειών NUTS 3. Οι χώρες με περιφέρειες που επλήγησαν περισσότερο από την τάση αυτή το 2008 ήταν η Βουλγαρία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Πολωνία, η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία και η Κροατία, όπου ο πληθυσμός μειώθηκε στο μεγαλύτερο μέρος των περιφερειών NUTS 3 των χωρών αυτών πολύ περισσότερο από την αύξηση του πληθυσμού που παρατηρήθηκε στις λοιπές περιφέρειές τους. Μείωση του πληθυσμού καταγράφηκε επίσης στις βόρειες περιοχές της Σουηδίας, στην περιφέρεια Itä-Suomi της Φινλανδίας, σε πολλές περιφέρειες της Ελλάδας και της Πορτογαλίας και σε αρκετές περιφέρειες της Τουρκίας. Αντιθέτως, ο πληθυσμός αυξήθηκε στην Κύπρο, το Λουξεμβούργο και τη Μάλτα, καθώς και στο Μαυροβούνιο, την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και, σε μεγαλύτερο βαθμό, στην Τουρκία.
Ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του 2008 σε όλες σχεδόν τις δυτικές και νοτιοδυτικές περιφέρειες της ΕΕ. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην Ιρλανδία και σε όλες σχεδόν τις περιφέρειες του Ηνωμένου Βασιλείου, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στη Γαλλία, συμπεριλαμβανομένων των υπερπόντιων διαμερισμάτων, και στις ισπανικές και πορτογαλικές νήσους στον Ατλαντικό ωκεανό. Θετικές πληθυσμιακές αλλαγές καταγράφηκαν επίσης στην Αυστρία, την Ελβετία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και τις Κάτω Χώρες.
Η εικόνα που προκύπτει από τον χάρτη 2 μπορεί να συγκεκριμενοποιηθεί ακόμη περισσότερο με την ανάλυση των δύο συνιστωσών της πληθυσμιακής αλλαγής, ήτοι της φυσικής αλλαγής και της καθαρής μετανάστευσης[2].
Από τον χάρτη 3 προκύπτει ότι, σε πολλές περιφέρειες της ΕΕ, πέθαναν περισσότεροι άνθρωποι από όσους γεννήθηκαν το 2008. Η προκύπτουσα αρνητική φυσική πληθυσμιακή αλλαγή είναι ευρεία και πλήττει τις μισές σχεδόν περιφέρειες της ΕΕ. Θετική φυσική πληθυσμιακή αλλαγή εντοπίζεται σε ολόκληρη την Ιρλανδία, στις κεντρικές περιφέρειες του Ηνωμένου Βασιλείου, στις περισσότερες περιφέρειες της Γαλλίας, στο Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες, την Ελβετία, την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Δανία, και στις περισσότερες περιφέρειες της Νορβηγίας. Σε όλες αυτές τις περιφέρειες, καταγράφηκαν το 2008 περισσότερες γεννήσεις ζώντων νεογνών σε σχέση με θανάτους.
Οι θάνατοι υπερείχαν αριθμητικά των γεννήσεων στις περισσότερες περιφέρειες της Γερμανίας, στην Ουγγαρία, την Κροατία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία και επίσης στα κράτη της Βαλτικής που είναι μέλη της ΕΕ στα βόρεια και στην Ελλάδα και την Ιταλία στα νότια. Σε άλλες χώρες καταγράφηκε πιο ισορροπημένο πρότυπο συνολικά.
Βασικός λόγος της επιβράδυνσης της φυσικής αύξησης του πληθυσμού είναι ότι οι πολίτες της ΕΕ κάνουν λιγότερα παιδιά σε σχέση με παλαιότερα. Σε επίπεδο συγκεντρωτικών μεγεθών, στις 27 χώρες που απαρτίζουν επί του παρόντος την ΕΕ, το συνολικό ποσοστό γονιμότητας σημείωσε κάμψη από περίπου 2,5 γεννήσεις ζώντων νεογνών ανά γυναίκα στις αρχές της δεκαετίας του 1960 σε 1,60 κατά την περίοδο 2006–2008. (Για τον ορισμό του συνολικού ποσοστού γονιμότητας, (βλ. Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων)).
Σε εθνικό επίπεδο, κατά την περίοδο 2006-2008, παρατηρήθηκε συνολικό ποσοστό γονιμότητας χαμηλότερο του 1,5 παιδιού ανά γυναίκα σε 17 από τα 27 κράτη μέλη. Στις ανεπτυγμένες περιοχές του κόσμου σήμερα, συνολικό ποσοστό γονιμότητας της τάξης των 2,1 περίπου γεννήσεων ζώντων νεογνών ανά γυναίκα θεωρείται ως ποσοστό αναπλήρωσης, ήτοι το επίπεδο στο οποίο παραμένει σταθερός ο πληθυσμός μακροπρόθεσμα εφόσον δεν υπάρξει μετανάστευση από και προς την εκάστοτε περιοχή. Κατά την περίοδο 2006-2008 πρακτικά όλες οι χώρες της ΕΕ και της ΕΖΕΣ, καθώς και οι υποψήφιες χώρες, με εξαίρεση την Τουρκία και την Ισλανδία, κυμαίνονταν κάτω από το εν λόγω ποσοστό αναπλήρωσης.
Στον χάρτη 5 απεικονίζεται η διακύμανση του συνολικού ποσοστού γονιμότητας κατά περιφέρειες NUTS 2. Από τις 317 περιφέρειες NUTS 2 που κάλυψε η συγκεκριμένη ανάλυση, κατά την περίοδο 2006–2008, το συνολικό ποσοστό γονιμότητας κυμάνθηκε, κατά μέσο όρο, από ένα παιδί ανά γυναίκα στην Asturias της Ισπανίας έως 3,7 παιδιά στο γαλλικό υπερπόντιο διαμέρισμα Guyane.
Το προσδόκιμο επιβίωσης κατά τη γέννηση αυξήθηκε κατά δέκα περίπου χρόνια τον τελευταίο μισό αιώνα, λόγω της βελτίωσης των κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών συνθηκών και της καλύτερης ιατρικής περίθαλψης και πρόνοιας.
Οι χάρτες 6 και 7 παρέχουν μία εικόνα του μέσου προσδόκιμου επιβίωσης ανδρών και γυναικών κατά τη γέννηση στις περιφέρειες NUTS 2 κατά την περίοδο 2006-2008. Είναι μάλιστα εφικτή η απευθείας σύγκριση των δύο χαρτών χάρη στα ίδια χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν για την ταξινόμηση του προσδόκιμου επιβίωσης ανδρών και γυναικών.
Σε όλες τις περιφέρειες, οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες. Σε επίπεδο ΕΕ-27, το προσδόκιμο επιβίωσης κατά τη γέννηση ήταν κατά μέσο όρο 82,2 έτη για τις γυναίκες και 76,1 έτη για τους άνδρες, με διαφορά μεταξύ των φύλων 6,1 έτη.
Τα περιφερειακά δεδομένα αποκάλυψαν έντονες διαφορές μεταξύ των χαμηλότερων και των υψηλότερων τιμών για τις γυναίκες και τους άνδρες. Οι χαμηλότερες τιμές ήταν 76,0 έτη για τις γυναίκες (περιφέρειες Vest και Nord-Vest της Ρουμανίας και περιφέρειες Yugoiztochen και Severozapaden της Βουλγαρίας) και 65,5 έτη για τους άνδρες (Λιθουανία). Οι υψηλότερες τιμές προσδόκιμου επιβίωσης κατά τη γέννηση ήταν 86,0 έτη για τις γυναίκες και 80,2 έτη για τους άνδρες, και καταγράφηκαν αμφότερες στην περιφέρεια Ticino της Ελβετίας.
Στον χάρτη 6 φαίνεται ότι το προσδόκιμο επιβίωσης των ανδρών κατά τη γέννηση είναι χαμηλότερο ή ίσο με τα 74 έτη κατά κύριο λόγο στα ανατολικά της ΕΕ-27, καλύπτοντας όλες τις περιφέρειες των κρατών της Βαλτικής, της Πολωνίας, της Σλοβακίας, της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου και μερικές περιφέρειες της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Πορτογαλίας και της Κροατίας, ενώ τιμές υψηλότερες των 80 ετών παρατηρήθηκαν στις περιφέρειες Åland (Φινλανδία) και Ticino (Ελβετία). Ο χάρτης 7 απεικονίζει την περιφερειακή κατανομή του προσδόκιμου επιβίωσης των γυναικών κατά τη γέννηση, με τιμές χαμηλότερες ή ίσες με τα 78 έτη κατά κύριο λόγο στα ανατολικά της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων όλων των περιφερειών της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου, και των περισσότερων περιφερειών της Ουγγαρίας. Τιμές άνω των 84 ετών παρατηρήθηκαν σε μεγάλο αριθμό περιφερειών της Ισπανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, στην περιφέρεια Salzburg της Αυστρίας, στην Ελβετία και το Λιχτενστάιν.
Η μικρότερη διαφορά μεταξύ των φύλων ήταν 3,4 έτη στην περιφέρεια Åland της Φινλανδίας, ενώ η μεγαλύτερη 11,8 έτη στη Λιθουανία.
Ο τρίτος παράγοντας που καθορίζει την πληθυσμιακή αλλαγή (μετά τη γονιμότητα και τη θνησιμότητα) είναι η καθαρή μετανάστευση. Καθώς πολλές χώρες στην ΕΕ βρίσκονται επί του παρόντος σε ένα σημείο της δημογραφικής εξέλιξης όπου η φυσική πληθυσμιακή αλλαγή τείνει να βρίσκεται σε ισορροπία ή να είναι αρνητική, η καθαρή μετανάστευση καθίσταται ακόμη πιο σημαντική για τη διατήρηση του μεγέθους του πληθυσμού. Επιπλέον, η μετανάστευση συμβάλλει έμμεσα στη φυσική αύξηση, δεδομένου ότι οι μετανάστες αποκτούν παιδιά. Οι μετανάστες είναι συνήθως επίσης νεότεροι και δεν έχουν φτάσει ακόμη στην ηλικία στην οποία είναι υψηλότερη η πιθανότητα θανάτου.
Ο χάρτης 4 απεικονίζει την καθαρή μετανάστευση (συμπεριλαμβανομένης της στατιστικής προσαρμογής) το 2008 κατά περιφέρειες NUTS 3 στις χώρες της ΕΕ-27 και της ΕΖΕΣ, και στις υποψήφιες χώρες.
Σε ορισμένες περιφέρειες της ΕΕ-27 η αρνητική φυσική αλλαγή αντισταθμίστηκε από θετική καθαρή μετανάστευση. Το φαινόμενο αυτό είναι εντονότερο στις περιφέρειες Kerkyra και Ioannina της Ελλάδας, στις βόρειες και κεντρικές περιφέρειες της Ιταλίας και στις περιφέρειες Pest (Ουγγαρία), Pieriga (Λετονία), La Palma (Ισπανία), Wiener Umland/Nordteil (Αυστρία) και Landes (Γαλλία). Η αντίθετη κατάσταση, όπου η θετική φυσική αλλαγή ακυρώνεται από αρνητική καθαρή μετανάστευση, είναι πολύ πιο σπάνια, παρατηρείται όμως στις περιφέρειες Miasto Poznań και Miasto Kraków της Πολωνίας, στις περιφέρειες Osttirol και Lungau της Αυστρίας, στην περιφέρεια Ardennes της Γαλλίας και στις περιφέρειες Würzburg Landkreis και Mainz Kreisfreie Stadt της Γερμανίας.
Στον χάρτη 4 εντοπίζονται τέσσερις διασυνοριακές περιφέρειες από τις οποίες έφυγαν περισσότεροι άνθρωποι από όσους πήγαν (αρνητική καθαρή μετανάστευση):
- οι σκανδιναβικές χώρες, που περιλαμβάνουν την Ισλανδία, τις βόρειες περιφέρειες της Νορβηγίας και της Σουηδίας και τις δυτικές και ανατολικές περιφέρειες της Φινλανδίας•
- η βορειοδυτική και κεντρική Ευρώπη, που περιλαμβάνει μερικές περιφέρειες της Ιρλανδίας, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις Κάτω Χώρες, τις περισσότερες περιφέρειες της Γερμανίας, τις βορειοανατολικές περιφέρειες της Γαλλίας και τις νότιες περιφέρειες της Αυστρίας•
- η ανατολική Ευρώπη, που περιλαμβάνει τις περισσότερες περιφέρειες της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Πολωνίας, της Σλοβακίας, της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας•
- η νότια Ευρώπη, που περιλαμβάνει τις περισσότερες περιφέρειες της Πορτογαλίας, μερικές περιφέρειες της Ισπανίας, της νότιας Ιταλίας και της Ελλάδας, και αρκετές περιφέρειες της Κροατίας.
Αρνητική καθαρή μετανάστευση παρατηρήθηκε ακόμη στα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα Guadeloupe και Martinique.
Σε κάποιες περιφέρειες οι δύο συνιστώσες της πληθυσμιακής αλλαγής (η φυσική αλλαγή και η καθαρή μετανάστευση) έχουν κινηθεί αμφότερες προς την ίδια κατεύθυνση.
Στο Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, την Κύπρο, το Λιχτενστάιν και το Μαυροβούνιο και στις περισσότερες περιφέρειες της Ιρλανδίας, του Βελγίου, των Κάτω Χωρών, της Ισπανίας, της Σλοβενίας και της Νορβηγίας η θετική φυσική αλλαγή συνοδεύθηκε από θετική καθαρή μετανάστευση, με αποτέλεσμα τη σωρευτική αύξηση των πληθυσμών τους.
Αντιθέτως, σε μεγάλο αριθμό περιφερειών NUTS 3 της Γερμανίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Πολωνίας, της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, της Κροατίας και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, αμφότερες οι συνιστώσες της πληθυσμιακής αλλαγής κινήθηκαν προς αρνητική κατεύθυνση. Αυτή η σωρευτική κάμψη οδήγησε σε μεγάλη μείωση του πληθυσμού το 2008.
Από την ανάλυση της καθαρής μετανάστευσης των περιφερειών NUTS 3 που περιλαμβάνουν την πρωτεύουσα της χώρας [3] προέκυψαν τα ακόλουθα.
Σε είκοσι τέσσερις περιφέρειες καταγράφηκε αύξηση του πληθυσμού, λόγω θετικής φυσικής αλλαγής σε συνδυασμό με ισχυρή θετική καθαρή μετανάστευση. Η τάση αυτή είναι πιο εμφανής στις περιφέρειες των πρωτευουσών των σκανδιναβικών χωρών (Oslo στη Νορβηγία, Höfudborgarsvædi στην Ισλανδία, Stockholms län στη Σουηδία, Byen København στη Δανία και Uusimaa στη Φινλανδία), στην κεντρική Ευρώπη (Λουξεμβούργο, Arr. de Bruxelles-Capitale/Arr. van Brussel-Hoofdstad στο Βέλγιο, Osrednjeslovenska στη Σλοβενία και Hlavní mesto Praha στην Τσεχική Δημοκρατία) και στην περιφέρεια της Μαδρίτης στην Ισπανία.
Η αρνητική φυσική αλλαγή αντισταθμίστηκε από θετική καθαρή μετανάστευση σε τέσσερις περιφέρειες: Budapest (Ουγγαρία), Sofia (stolitsa) (Βουλγαρία), Bucureşti (Ρουμανία) και Vilniaus apskritis (Λιθουανία).
Σε πέντε περιφέρειες καταγράφηκε θετική πληθυσμιακή αλλαγή, παρά την αρνητική καθαρή μετανάστευση: Inner London και Outer London (Ηνωμένο Βασίλειο), Dublin (Ιρλανδία), Paris (Γαλλία) και Grande Lisboa (Πορτογαλία).
Σωρευτική μείωση καταγράφηκε στην περιφέρεια της Ρίγας στη Λετονία λόγω αρνητικής φυσικής αλλαγής σε συνδυασμό με αρνητική καθαρή μετανάστευση.
Γήρανση του πληθυσμού: η κατάσταση σήμερα
Η μεγάλη και συνεχής αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης κατά τη γέννηση, σε συνδυασμό με τα χαμηλά ποσοστά γονιμότητας και τη μαζική συνταξιοδότηση της γενιάς του «baby-boom» μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οδήγησαν σε γήρανση του πληθυσμού. Ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων δείχνει τη σχέση μεταξύ πληθυσμού σε ηλικία εργασίας και ηλικιωμένων.
Στον χάρτη 8 απεικονίζεται ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων ο οποίος έχει υπολογιστεί για περιφέρειες NUTS 2 της ΕΕ, της ΕΖΕΣ και των υποψήφιων χωρών. Στην ΕΕ-27 ο συνολικός πληθυσμός ηλικίας 65 ετών και άνω ανερχόταν στο 25,6 % του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας. Με άλλα λόγια, κατά μέσο όρο, κάθε 100 άτομα σε ηλικία εργασίας στήριζαν 26 ηλικιωμένους ηλικίας 65 ετών και άνω. Στις αρχές του 2009 ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων κυμαινόταν από 5,4 % στην περιφέρεια Van της Τουρκίας έως 43,3 % στη Liguria της Ιταλίας.
Δείκτες εξάρτησης ηλικιωμένων άνω του 30 % καταγράφηκαν σε 68 περιφέρειες, και συγκεκριμένα:
- στις σκανδιναβικές χώρες, σε περιφέρειες της Σουηδίας και της Φινλανδίας•
- στη βορειοδυτική, κεντρική και ανατολική Ευρώπη, που περιλαμβάνει περιφέρειες του Ηνωμένου Βασιλείου, του Βελγίου, της Γερμανίας και της Βουλγαρίας•
- στις χώρες της Μεσογείου, που περιλαμβάνουν περιφέρειες της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ιταλίας και της Ελλάδας.
Συμπέρασμα
Το κεφάλαιο αυτό επισημαίνει επιλεγμένα χαρακτηριστικά τάσεων στον περιφερειακό πληθυσμό των κρατών μελών της ΕΕ-27, της ΕΖΕΣ και των υποψήφιων χωρών κατά την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2006 έως την 1η Ιανουαρίου 2009. Στο μέτρο του δυνατού, εντοπίστηκαν ομάδες περιφερειών με τα ίδια φαινόμενα να εκτείνονται πέρα των εθνικών συνόρων.
Αν και παρατηρείται μείωση του πληθυσμού σε αρκετές περιφέρειες, ο πληθυσμός της ΕΕ-27 αυξανόταν, πάντως, αθροιστικά κατά περίπου δύο εκατομμύρια τον χρόνο κατά τη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου. Ο βασικός λόγος αύξησης του πληθυσμού είναι η καθαρή μετανάστευση, η οποία αντιστάθμισε την αρνητική φυσική πληθυσμιακή αλλαγή σε πολλές περιφέρειες.
Ο αντίκτυπος των δημογραφικών αλλαγών στους κόλπους της ΕΕ ενδέχεται να είναι μείζονος σημασίας κατά τις προσεχείς δεκαετίες. Τα διαρκώς χαμηλά ποσοστά γεννήσεων και το υψηλότερο προσδόκιμο επιβίωσης κατά τη γέννηση σηματοδοτούν τη μετάβαση προς έναν πολύ μεγαλύτερο σε ηλικία πληθυσμό, κάτι που είναι ήδη εμφανές σε αρκετές περιφέρειες.
Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων
Πηγές: Eurostat — Στατιστικά στοιχεία για τον πληθυσμό.
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να συμβουλευθείτε την ειδική ενότητα για τον πληθυσμό του δικτυακού τόπου της Eurostat Ειδική ενότητα για τον πληθυσμό.
Πλαίσιο
Οι δημογραφικές τάσεις έχουν έντονο αντίκτυπο στις κοινωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα διαρκώς χαμηλά ποσοστά γονιμότητας, σε συνδυασμό με τη μεγάλη διάρκεια ζωής και το γεγονός ότι η γενιά του «baby boom» φτάνει πια σε ηλικία συνταξιοδότησης, έχουν ως αποτέλεσμα τη γήρανση του πληθυσμού της ΕΕ. Ο αριθμός των ατόμων σε ηλικία εργασίας μειώνεται, ενώ αυξάνεται ο αριθμός των ηλικιωμένων.
Οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού ενδέχεται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ΕΕ, τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Αφορούν δε ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής, με αντίκτυπο στον πληθυσμό σχολικής ηλικίας, στην υγειονομική περίθαλψη, στη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό, στην κοινωνική προστασία, στα θέματα κοινωνικής ασφάλισης και στα δημόσια οικονομικά, μεταξύ άλλων.
Περαιτέρω πληροφορίες της Eurostat
Εκδόσεις
- Eurostat regional yearbook 2011, κεφάλαιο 1
- European Regional and Urban Statistics - Reference guide 2008 (διαθέσιμο στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά)
Βασικοί πίνακες
- Regional statistics (t_reg), δείτε:
- Regional demographic statistics (t_reg_dem)
- Total average population, by NUTS 2 regions (tgs00001)
- Population density, by NUTS 2 regions (tgs00024)
Βάση δεδομένων
- Regional statistics (reg), δείτε:
- Regional demographic statistics (reg_dem)
- Population and area (reg_dempoar)
- Population at 1st January by sex and age from 1990 onwards (demo_r_d2jan)
- Population at 1st January by sex and age (source: OECD) - in persons (demo_r_d2janoecd)
- Annual average population by sex (demo_r_d3avg)
- Area of the regions (demo_r_d3area)
- Area of the regions (source: OECD) (demo_r_d2aroecd)
- Population density (demo_r_d3dens)
- Population density (source: OECD) (demo_r_d2deoecd)
- Population by sex and age groups on 1 January - NUTS level 3 regions (demo_r_pjanaggr3)
- Demographic balance and crude rates - NUTS level 2 and 3 regions (demo_r_gind3)
- Population and area (reg_dempoar)
- Population change (reg_dempch)
- Births and deaths (demo_r_d3natmo)
- Births by age of the mother (demo_r_d2natag)
- Deaths by sex and age (demo_r_d2morag)
- Infant mortality (demo_r_d2infmo)
- Fertility rates by age - NUTS level 2 regions (demo_r_frate2)
- Population change (reg_dempch)
