Archive:Rachunki narodowe i PKB

Dane z września i października 2012 roku. Najnowsze dane: Więcej informacji z Eurostatu, Główne tabele i Baza danych.

Wykres 1: PKB w bieżących cenach rynkowych, 2001–2011
(1 000 mln EUR) – źródło: Eurostat (nama_gdp_c) lub (tec00001)

Tablica 1: PKB w bieżących cenach rynkowych, 2001, 2010 i 2011 r. – źródło: Eurostat (nama_gdp_c) i (tec00001)

Wykres 2: PKB na mieszkańca w bieżących cenach rynkowych, 2001 i 2011 r.
(UE-27=100; w oparciu o SSN na mieszkańca) – źródło: Eurostat (nama_gdp_c) i (tec00001)

Wykres 3: Wzrost realnego PKB, 2001–2011
(% zmiana w porównaniu z poprzednim rokiem) – źródło: Eurostat (nama_gdp_k)

Tablica 2: Wzrost realnego PKB, 2002–2011
(% zmiana w porównaniu z poprzednim rokiem; średnia w latach 2002–2011) – źródło: Eurostat (nama_gdp_k) lub (tsieb020)

Tablica 3: Wartość dodana brutto w cenach podstawowych, 2001 i 2011 r.
(% udział w wartości dodanej brutto ogółem) – źródło: Eurostat (nama_nace10_c)

Wykres 4a: Wartość dodana brutto, UE-27, 2001–2011
(2005=100) – źródło: Eurostat (nama_nace10_k)

Wykres 4b: Wartość dodana brutto, UE-27, 2001–2011
(2005=100) – źródło: Eurostat (nama_nace10_k)

Wykres 5: Wydajność pracy, UE-27, 2001 i 2011 r.
(1 000 EUR na osobę zatrudnioną) – źródło: Eurostat (nama_nace10_c) i (nama_nace10_e)

Tablica 4: Wydajność pracy
(w oparciu o SSN), 2001–2011 – źródło: Eurostat (tec00116) i (tec00117)

Wykres 6: Spożycie i akumulacja brutto w cenach stałych, UE-27, 2001–2011
(2005=100) źródło: Eurostat (nama_gdp_k)

Wykres 7: Roczna stopa zmiany elementów PKB od strony wydatków, UE-27, 2001–2011
(%) – źródło: Eurostat (nama_gdp_k)

Wykres 8: Elementy PKB od strony wydatków, UE-27, 2011 (1)
(% udział w PKB) – źródło: Eurostat (nama_gdp_c) lub (tec00009), (tec00010), (tec00011) i (tec00110)

Tablica 5: Inwestycje, 2001, 2006 i 2011 r.
(% udział w PKB) – źródło: Eurostat (nama_gdp_c), (tsdec210) i (tec00022)

Wykres 9: Nakłady brutto na środki trwałe, 2011 r.
(% udział w PKB) – źródło: Eurostat (nama_gdp_c)

Wykres 10: Podział dochodów, 2011 r.
(% udział w PKB) – źródło: Eurostat (nama_gdp_c) lub (tec00016), (tec00015) i (tec00013)

Wykres 11: Podział dochodów, UE-27, 2001–2011
(2005=100) – źródło: Eurostat (nama_gdp_c) lub (tec00016), (tec00015) i (tec00013)

Tablica 6: Wydatki na spożycie w sektorze gospodarstw domowych
(podejście krajowe), 2001, 2006 i 2011 r. – źródło: Eurostat (nama_fcs_c)

Wykres 12: Wydatki na spożycie w sektorze gospodarstw domowych, UE-27, 2011 r. (1)
(% całkowitych wydatków na spożycie w sektorze gospodarstw domowych) – źródło: Eurostat (nama_co3_c)

Wykres 13: Oszczędności narodowe brutto, 2001 i 2011 r. (1)
(% dochodu narodowego brutto do dyspozycji) – źródło: Eurostat (nama_inc_c)

Tablica 7: Kluczowe wskaźniki rachunków sektorów, gospodarstwa domowe, 2011 r. (1) – źródło: Eurostat (nasa_ki)

Wykres 14: Stopa oszczędności gospodarstw domowych
(brutto), 2011 r. (1)
(%) – źródło: Eurostat (nasa_ki)

Wykres 15: Stopa inwestycji gospodarstw domowych
(brutto), 2011 r. (1)
(%) – źródło: Eurostat (nasa_ki)

Wykres 16: Wskaźnik zasobów finansowych netto do dochodów gospodarstw domowych, 2011 r. (1)
(%) – źródło: Eurostat (nasa_ki)

Tablica 8: Kluczowe wskaźniki rachunków sektorów, przedsiębiorstwa niefinansowe, 2011 r. – źródło: Eurostat (nasa_ki)

Wykres 17: Stopa inwestycji
(brutto) przedsiębiorstw niefinansowych, 2011 r. (1)
(%) – źródło: Eurostat (nasa_ki)

Rachunki narodowe są źródłem wielu powszechnie stosowanych wskaźników ekonomicznych, które są przedstawione w niniejszym artykule. Produkt krajowy brutto (PKB) jest najczęściej wykorzystywaną miarą ogólnej wielkości gospodarki, natomiast wskaźniki pochodne, takie jak PKB na mieszkańca – ujmowane na przykład w euro lub dostosowane do różnic w poziomach cen – są powszechnie stosowane do porównywania warunków życia lub monitorowania procesu konwergencji w całej Unii Europejskiej (UE).

Ponadto zmiany określonych elementów PKB i powiązanych z nimi wskaźników, takich jak wskaźniki produkcji gospodarczej, importu i eksportu, konsumpcji krajowej (prywatnej i publicznej) lub inwestycji, a także dane dotyczące podziału dochodu i oszczędności mogą stanowić źródło cennych informacji na temat sił napędzających gospodarkę i stanowić podstawę opracowywania, monitorowania i oceny polityki UE w określonych dziedzinach.

Zmiany sytuacji gospodarczej w zakresie produkcji, tworzenia i (re)dystrybucji dochodu, konsumpcji i inwestycji można lepiej zrozumieć, jeżeli analizuje się je według sektorów instytucjonalnych. W szczególności rachunki sektorów zapewniają szereg kluczowych wskaźników dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw niefinansowych, takich jak stopa oszczędności gospodarstw domowych i udział przedsiębiorstw w zyskach.

Główne ustalenia statystyczne

Zmiany PKB

Tempo wzrostu PKB w państwach UE-27 znacznie spadło w 2008 r., a w 2009 r. PKB wyraźnie się zmniejszył w następstwie globalnego kryzysu finansowego i gospodarczego. W 2010 r. nastąpił wzrost poziomu PKB w UE-27 i tendencja ta utrzymywała się w 2011 r. (choć jej tempo było niższe), kiedy PKB wzrosło do 12 638 mld EUR, osiągając najwyższy poziom w historii w cenach bieżących (zob. wykres 1).

Udział strefy euro w PKB ogółem wyniósł 74,5 % w 2011 r., przy czym suma PKB pięciu największych gospodarek państw członkowskich UE (Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch i Hiszpanii) wynosiła 71,1 %. Przy porównywaniu sytuacji w poszczególnych państwach należy jednak zachować ostrożność, ponieważ w szczególności wahania kursu wymiany mogą wywierać istotny wpływ na zmianę wartości nominalnej PKB dla tych państw członkowskich UE, które nie przyjęły euro.

Przy ocenie warunków życia bardziej wskazane jest stosowanie wskaźnika PKB na mieszkańca wyrażonego w standardzie siły nabywczej (SSN), tj. wskaźnika dostosowanego do wielkości gospodarki pod względem populacji oraz różnic w poziomach cen w poszczególnych państwach. W 2011 r. średni poziom PKB na mieszkańca w UE-27 wynosił 25nbsp;130 PPS, przekraczając nieznacznie najwyższą wartość (25 020 PPS) osiągniętą w 2008 r., zanim skutki kryzysu finansowego i gospodarczego zaczęły być odczuwalne. Relatywną pozycję poszczególnych państw można wyrazić poprzez porównanie z tą średnią przy założeniu, że wartość dla UE-27 ustala się na poziomie 100. Najwyższą względną wartość wśród państw członkowskich UE odnotowano dla Luksemburga, gdzie poziom PKB na mieszkańca wyrażony w SSN był ponad 2,7 razy wyższy niż średnia dla UE-27 w 2011 r. (co można częściowo wytłumaczyć znaczeniem pracowników transgranicznych z Belgii, Francji i Niemiec). Z kolei w Rumunii i Bułgarii poziom PKB na mieszkańca był o ponad połowę niższy od średniej dla UE-27.

Mimo że dane wyrażone w SSN należy zasadniczo wykorzystywać do porównań między państwami na przestrzeni jednego roku, a nie w dłuższym okresie, zmiany tych danych w minionym dziesięcioleciu wskazują, że doszło do pewnego zbliżenia warunków życia, ponieważ państwa członkowskie, które przystąpiły do UE w 2004 lub 2007 r., zbliżyły się do średniej unijnej pomimo pewnych trudności w okresie kryzysu finansowego i gospodarczego. Chociaż w 2011 r. w porównaniu z 2001 r. PKB Luksemburga, Niemiec, Szwecji i Austrii zwiększył się względem średniej dla UE-27, szereg innych państw członkowskich UE-15, mianowicie Włochy, Wielka Brytania, Francja, Irlandia i Belgia, zbliżyło się do średniej dla UE-27 (zob. wykres 2). Startując z poziomu poniżej średniej dla UE-27 w 2001 r., Rumunia, Słowacja, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska i Bułgaria poczyniły największe postępy w kierunku osiągnięcia średniej dla UE-27 w 2011 r., podczas gdy Grecja i Portugalia oddaliły się od tego celu.

W 2009 r. globalny kryzys finansowy i gospodarczy wywołał poważną recesję w UE, Japonii i Stanach Zjednoczonych (zob. wykres 3), po czym w 2010 i 2011 r. nastąpiło ożywienie gospodarcze. W 2009 r. poziom realnego PKB w UE-27 obniżył się o 4,3 %, natomiast w Japonii i Stanach Zjednoczonych spadek ten wynosił odpowiednio 5,5 % i 3,1 %; w obu pozostałych gospodarkach tej trójki skutki kryzysu były już dobrze widoczne w 2008 r., gdy doszło do stosunkowo nieznacznego spadku realnego PKB. Ożywienie gospodarcze w UE-27 przejawiało się wzrostem PKB w cenach stałych o 2,0 % w 2010 r. oraz dalszym wzrostem o 1,6 % w 2011 r. W strefie euro analogiczny wskaźnik był identyczny w 2010 r. i o 0,1 punktu procentowego niższy w 2011 r. W Japonii i Stanach Zjednoczonych ożywienie gospodarcze w 2010 r. było wyraźniejsze niż w państwach UE-27, lecz o ile w Stanach Zjednoczonych tendencja ta utrzymała się również w 2011 r., w Japonii odnotowano nieznaczne obniżenie poziomu realnego PKB (-0,8 %), co było przynajmniej po części spowodowane ogromnymi zniszczeniami wywołanymi trzęsieniem ziemi i tsunami w regionie Tōhoku w marcu 2011 r.

Wzrost realnego PKB w państwach członkowskich UE był znacznie zróżnicowany zarówno w czasie, jak i w poszczególnych państwach członkowskich. Po okresie spowolnienia, które w 2009 r. dotknęło wszystkie państwa członkowskie UE z wyjątkiem Polski, w 2010 r. 22 państwa powróciły na ścieżkę wzrostu gospodarczego, która utrzymała się również w 2011 r., kiedy to w 24 państwach członkowskich UE odnotowano wzrost realnego PKB. W 2011 r. najwyższy poziom wzrostu odnotowano w Estonii (7,6 %), na Litwie (5,9 %) i na Łotwie (5,5 %). W 2011 r. skurczyły się gospodarki Słowenii (-0,2 %) i Portugalii (-1,7 %), a także pogłębiła się recesja w Grecji, gdzie czwarty rok z rzędu odnotowano spadek PKB (-6,9 % w 2011 r.).

Analiza obejmująca całe minione dziesięciolecie wskazuje, że skutki kryzysu finansowego i gospodarczego doprowadziły do pogorszenia ogólnych wyników gospodarek państw członkowskich UE. Średnie roczne wskaźniki wzrostu w UE-27 i w strefie euro w latach 2002–2011 wynosiły odpowiednio 1,4 % i 1,2 %. Największy wzrost mierzony tym wskaźnikiem odnotowano dla Słowacji i Litwy (w obu przypadkach 4,7 % rocznie) oraz dla Łotwy (4,2 %), Estonii (4,1 %), Rumunii i Polski (w obu przypadkach 4,0 %). Z kolei najniższe stopy wzrostu w kontekście zmiany realnego PKB w latach 2002–2011 odnotowano we Włoszech i Portugalii (0,4 % rocznie), a także w Danii (0,6 %).

Główne agregaty PKB

Jeżeli spojrzeć na PKB od strony produkcji, tablica 3 przedstawia przegląd względnego znaczenia dziesięciu rodzajów działalności pod względem ich wkładu w wartość dodaną brutto UE-27. Pomimo spadku o 2,0 punkty procentowe w latach 2001–2011 największy udział w strukturze PKB w 2011 r. (na tym poziomie szczegółowości) miał przemysł (19,5 %); na kolejnych miejscach uplasowały się handel dystrybucyjny, transport oraz działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (19,4 %), a także administracja publiczna, edukacja i zdrowie (19,1 %); udział tego ostatniego sektora był o 1,3 punktu procentowego większy niż w 2001 r. Na dalszych miejscach w 2011 r. znalazły się: działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (10,3 %), działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (zwane dalej usługami dla przedsiębiorstw) (10,0 %), budownictwo (6,3 %), usługi finansowe i ubezpieczeniowe (5,7 %) oraz usługi informacyjno-komunikacyjne (4,5 %). Najmniejszy wkład w strukturę PKB miały usługi rozrywkowe i innego rodzaju usługi (3,5 %) oraz rolnictwo, leśnictwo i rybactwo (1,7 %).

W 2011 r. wkład usług w wartość dodaną brutto ogółem UE-27 kształtował się na poziomie 72,5 % w porównaniu z 70,2 % w 2001 r. Względne znaczenie usług było szczególnie istotne na Cyprze, Malcie, we Francji (dane z 2010 r.), Grecji, Belgii, Danii i Wielkiej Brytanii, gdzie stanowiły one ponad trzy czwarte wartości dodanej ogółem.

Zmiana strukturalna jest przynajmniej po części wynikiem takich zjawisk, jak postęp technologiczny, zmiany poziomu cen względnych, outsourcing i globalizacja, które często prowadzą do przenoszenia działalności produkcyjnej do regionów o niższych kosztach siły roboczej zarówno w UE, jak i poza jej granicami.

Kryzys finansowy i gospodarczy wywarł szczególny wpływ na cztery sektory działalności: najgłębszą recesję odnotowano w przemyśle, którego wartość dodana w latach 2007–2009 spadła ogółem o 13,8 % (w ujęciu realnym); najbardziej długotrwałą recesję odnotowano w budownictwie, gdzie produkcja spadła o 10,4 % w latach 2007–2010; spadek wartości dodanej w usługach dla przedsiębiorstw, jak również w handlu dystrybucyjnym, transporcie oraz działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi w latach 2008–2009 trwał zaledwie jeden rok, ale był znaczny i wynosił odpowiednio: 7,3 % i 5,7 %. Inne rodzaje działalności doświadczały mniejszego spadku wartości dodanej w okresie kryzysu – dotyczyło to w szczególności rolnictwa, leśnictwa i rybactwa w 2009 i 2010 r. oraz sektora usług finansowych i ubezpieczeniowych w 2010 i 2011 r. (zob. wykres 4).

Analiza wydajności pracy na osobę zatrudnioną w okresie dziesięciu lat od 2001 do 2011 r. wykazuje wzrost (w cenach bieżących) w odniesieniu do wszystkich rodzajów działalności, wahający się od 13,8 % w przypadku usług informacyjno-komunikacyjnych do 38,0 % w przypadku przemysłu, natomiast usługi dla przedsiębiorstw (4,1 %) oraz usługi finansowe i ubezpieczeniowe (51,0 %) uplasowały się odpowiednio poniżej i powyżej tego zakresu (zob. wykres 5). Aby wyeliminować wpływ inflacji, wskaźnik wydajności pracy na osobę można również obliczać, korzystając z danych dotyczących produkcji w cenach stałych. Z bardziej szczegółowych danych na temat zmiany wydajności pracy mierzonej na osobę zatrudnioną albo na godzinę pracy wynika, że wydajność pracy w tych państwach członkowskich, które przystąpiły do UE w 2004 lub 2007 r., zbliżyła się w ciągu ostatniej dekady do średniej dla UE-27 (zob. tablica 4). W szczególności wydajność pracy na osobę zatrudnioną w Rumunii wzrosła w latach 2001–2011 z 26 % do 49 % średniej dla UE-27; Estonia, Słowacja, Litwa, Łotwa i Bułgaria również poczyniły istotne postępy w kierunku osiągnięcia poziomu średniej dla UE-27. Z kolei we Włoszech wydajność pracy na osobę uległa znacznemu zmniejszeniu w porównaniu ze średnią dla UE-27; w mniejszym stopniu dotyczyło to również Belgii, Wielkiej Brytanii i Francji.

Jeżeli chodzi o analizę zmian elementów PKB od strony wydatków, można stwierdzić, że spożycie w państwach UE-27 wzrosło w latach 2001–2011 o 13,2 % w ujęciu realnym (zob. wykres 6), pomimo nieznacznego spadku w 2009 r.; tempo wzrostu spożycia sektora instytucji rządowych i samorządowych było nieco większe i wyniosło 17,1 % w latach 2001–2011. Ogólny wzrost akumulacji brutto w tym samym okresie utrzymywał się na niższym poziomie (5,6 %) w dużej mierze z powodu gwałtownego spadku wartości tego wskaźnika w 2009 r., podczas gdy wzrost eksportu znacznie przekraczał wzrost importu w 2010 i 2011 r.

Po spadku w 2009 r. spożycie w gospodarstwach domowych oraz instytucjach niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych (INKgd) wzrosło w 2010 r. (o 1,1 % w ujęciu realnym) i ponownie w 2011 r. (o 0,1 %). Począwszy od 2009 r., tempo wzrostu wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowychw UE-27 w ujęciu realnym ulegało spowolnieniu i w 2011 r. osiągnęło wartość ujemną (-0,2 %). Pomimo nieznacznego wzrostu w latach 2010 (0,2 %) i 2011 (1,4 %), nakłady brutto na środki trwałe w UE-27 nie zdołały się w pełni odbudować po gwałtownym spadku w 2009 r. (-13,0 %).

W 2011 r. spożycie w gospodarstwach domowych oraz instytucjach niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych w cenach bieżących stanowiło 58,0 % PKB w UE-27, natomiast udział wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych kształtował się na poziomie 21,7 %, a nakładów brutto na środki trwałe – 18,6 % (zob. wykres 8).

Między państwami członkowskimi UE istniały znaczne różnice pod względem ogólnego wskaźnika intensywności inwestycji (publicznych i prywatnych łącznie), co może po części stanowić odzwierciedlenie różnych etapów rozwoju gospodarczego tych państw, jak również dynamiki wzrostu w ostatnich latach (zob. tablica 5 i wykres 9). W 2011 r. udział nakładów brutto na środki trwałe (inwestycji ogółem) w PKB wynosił 18,5 % w UE-27 oraz 19,2 % w strefie euro. Wartość tego wskaźnika była najwyższa w Rumunii (22,7 %), Republice Czeskiej (23,9 %) i na Słowacji (22,4 %), natomiast najniższa w Irlandii (10,1 %), Grecji (14,0 %) i Wielkiej Brytanii (14,2 %). Za przeważającą większość inwestycji odpowiadał sektor prywatny: w 2011 r. inwestycje sektora prywatnego stanowiły 16,1 % PKB UE-27, podczas gdy udział inwestycji sektora publicznego kształtował się na poziomie 2,5 % PKB. Wskaźnik inwestycji publicznych był najwyższy w Polsce i Rumunii, gdzie wynosił on odpowiednio 5,7 % i 5,2 % PKB, natomiast najwyższą wartość wskaźnika inwestycji prywatnych odnotowano w Austrii (20,3 %).

Wyniki analizy PKB UE-27 po stronie przychodów wskazują, że podział dochodów pomiędzy czynniki produkcji wynikający z procesu produkcji był zdominowany przez koszty związane z zatrudnieniem, które stanowiły 49,1 % PKB w 2011 r. Udział nadwyżki operacyjnej brutto i dochodu mieszanego w PKB kształtował się na poziomie 39,0 %, natomiast udział podatków związanych z produkcją i importem pomniejszonych o dotacje wynosił 11,8 % (zob. wykres 10). Jak widać na wykresie 11, do 2011 r. w przypadku poszczególnych agregatów dochodu w większości odrobiono straty poniesione podczas kryzysu finansowego i gospodarczego. W 2009 r. koszty związane z zatrudnieniem zmniejszyły się o 3,0 %, ale do 2011 r. przekraczały już poziom z 2008 r. o 2,2 %. Jeżeli chodzi o poziom nadwyżki operacyjnej brutto i dochodu mieszanego, już w 2008 r. zaobserwowano stagnację, po czym w 2009 r. wartość tego wskaźnika obniżyła się o 8,5 %; do 2011 r. wartość tego agregatu dochodu powróciła do poziomu o 0,6 % niższego od najwyższej wartości odnotowanej przed nastąpieniem kryzysu (w 2007 r.). Spadek wartości podatków związanych z produkcją i importem pomniejszonych o dotacje rozpoczął się już w 2008 r. (-2,7 %) i przyspieszył w 2009 r. (-8,6 %); poniesione straty zostały zniwelowane do 2011 r., gdy wartość tego agregatu dochodu osiągnęła poziom o 1,1 % wyższy niż poprzednia najwyższa wartość (również w 2007 r.).

Spożycie gospodarstw domowych

Spożycie w sektorze gospodarstw domowych odpowiadało za blisko połowę PKB w większości państw członkowskich UE w 2011 r.. Udział ten był największy w Grecji (76,2 %, dane z 2010 r.), na Cyprze (72,2 %) i na Malcie (70,3 %), natomiast najmniejszy w Luksemburgu (36,4 %, dane z 2010 r.), gdzie mimo to odnotowano zdecydowanie najwyższy średni poziom wydatków na spożycie w sektorze gospodarstw domowych na mieszkańca (24 %140 PPS, dane z 2010 r.) – zob. tablica 6.

Bardziej szczegółowe dane na temat struktury spożycia w sektorze gospodarstw domowych ogółem w UE-27 w 2010 r. wskazują, że niemal jedną czwartą wydatków (23,6 %) przeznaczono na opłaty za mieszkanie, wodę, prąd, gaz i inne paliwa (zob. wykres 12). Wydatki na transport (13,0 %) oraz żywność i napoje bezalkoholowe (12,9 %) znalazły się na kolejnych miejscach wśród najistotniejszych kategorii wydatków. Pozostałe kategorie wydatków na spożycie łącznie przedstawione na wykresie 12 odpowiadały za prawie połowę (48,6 %) całkowitego spożycia w sektorze gospodarstw domowych.

Oszczędności narodowe

W 2011 r. oszczędności narodowe brutto wyrażone jako odsetek dochodu narodowego brutto do dyspozycji kształtowały się średnio na poziomie 19,1 % w przypadku UE-27 i 19,9 % w przypadku strefy euro. Wśród państw członkowskich UE odsetek ten był najwyższy w Estonii (26,7 %), Holandii (26,5 %) i Szwecji (26,0 %), natomiast najniższy w Grecji (3,3 %). W porównaniu z 2001 r. odnotowano relatywny spadek w zakresie oszczędności narodowych brutto w UE-27, w strefie euro oraz w większości państw członkowskich UE. Najbardziej znaczący spadek (pod względem punktów procentowych) odnotowano w Irlandii, Finlandii, Grecji i Portugalii, gdzie poziom oszczędności wyrażonych jako odsetek dochodu narodowego brutto do dyspozycji zmniejszył się o 6,0 lub więcej punktów procentowych, podczas gdy największy wzrost zaobserwowano w Bułgarii i Rumunii, gdzie względne znaczenie oszczędności wzrosło odpowiednio o 10,4 i 6,9 punktu procentowego.

Rachunki sektorów

Z tablicy 7 wynika, że stopa oszczędności gospodarstw domowych w 2011 r. była o 2,1 punktu procentowego wyższa w strefie euro (13,2 %) niż w UE-27 (11,1 %). Różnica ta wynika głównie ze stosunkowo niskiej stopy oszczędności w Wielkiej Brytanii (6,0 %) i stosunkowo wysokiej w Niemczech (16,5 %) i Francji (15,7 %). Spośród państw członkowskich należących do strefy euro w ośmiu odnotowano stopę oszczędności gospodarstw domowych powyżej średniej dla UE-27 (dane dotyczące jednego z tych państw pochodziły z 2009 r.), w siedmiu stopa ta była niższa od średniej dla UE-27, natomiast w odniesieniu do dwóch państw (Grecji i Malty) dane takie nie były dostępne (zob. wykres 14). Najwyższą stopę oszczędności gospodarstw domowych wśród państw członkowskich UE nienależących do strefy euro odnotowano w Szwecji (12,9 %).

Po spadku o 1,5 punktu procentowego w 2010 r. stopa oszczędności gospodarstw domowych w państwach UE-27 zmniejszyła się w 2011 r. o kolejne 0,6 punktu procentowego, co zasadniczo pokrywało się ze spadkiem odnotowanym w strefie euro (-0,5 punktu procentowego). Największe obniżenie stopy oszczędności w latach 2010–2011 zaobserwowano na Litwie i na Cyprze (w obydwu przypadkach -4,8 punktu procentowego) oraz na Łotwie (-4,2 punktu procentowego); zmiany w pozostałych państwach członkowskich UE wahały się od spadku o 2,1 punktu procentowego do wzrostu o 1,6 punktu procentowego.

W 2011 r. w UE-27 stopa inwestycji gospodarstw domowych kształtowała się na poziomie 8,3 %. Jej wysokość wahała się od co najmniej 10 % w Belgii, we Włoszech, w Holandii i w Finlandii do 5,1 % na Węgrzech, przy czym Łotwa (4,2 %) i Litwa (3,4 %) znalazły się poniżej tego zakresu (zob. wykres 15). W 2011 r. stopa inwestycji gospodarstw domowych utrzymywała się na relatywnie stałym poziomie w państwach UE-27 i w strefie euro w porównaniu ze stanem z poprzedniego roku. W Republice Czeskiej, na Cyprze, na Węgrzech i w Luksemburgu (dane z 2009 r.) stopa ta uległa obniżeniu o co najmniej 1 punkt procentowy. Natomiast na Łotwie i w Estonii stopa inwestycji gospodarstw domowych zwiększyła się odpowiednio o 1,0 i 1,1 punktu procentowego.

W 2011 r. odnotowano znaczące różnice pod względem wskaźnika zadłużenia do dochodów gospodarstw domowych między poszczególnymi państwami członkowskimi UE. Podczas gdy w Słowenii, na Słowacji i na Litwie wskaźnik ten utrzymywał się poniżej 50 %, w Irlandii, Holandii i Danii jego poziom przekraczał 200 %, co oznacza, że aby spłacić swoje zadłużenie, gospodarstwa domowe musiałyby przeznaczyć na ten cel całość swoich dwuletnich dochodów do dyspozycji. Stosunkowo wysoki wskaźnik zadłużenia do dochodów odnotowano również w kilku państwach członkowskich położonych na północy Europy oraz na Półwyspie Iberyjskim. Z kolei w Europie Środkowo-Wschodniej wskaźnik zadłużenia do dochodów utrzymywał się na stosunkowo niskim poziomie i zadłużenie gospodarstw domowych nie przekraczało wysokości ich rocznego dochodu do dyspozycji. Należy pamiętać o tym, ze wysoki poziom zadłużenia gospodarstw domowych może do pewnego stopnia odzwierciedlać wysoki poziom aktywów finansowych, jak wykazano w analizie wskaźnika zasobów finansowych netto do dochodów gospodarstw domowych. Może on również wskazywać na fakt posiadania aktywów niefinansowych, takich jak mieszkania, lub wynikać z przepisów krajowych sprzyjających zaciąganiu pożyczek (na przykład możliwość odliczenia odsetek od podatków).

W 2011 r. wskaźnik zadłużenia do dochodów gospodarstw domowych uległ obniżeniu (w porównaniu z 2010 r.), w największym stopniu na Łotwie (-9,0 punktów procentowych) oraz w nieco mniejszym zakresie w Wielkiej Brytanii (-4,6 punktu procentowego), podczas gdy w Belgii wskaźnik ten wzrósł (o 4,0 punkty procentowe); jeszcze większy wzrost odnotowano w Luksemburgu (5,6 punktu procentowego), ale najnowsze dane pochodzą z 2009 r. (w porównaniu z 2008 r.).

Podobnie jak w przypadku wskaźnika zadłużenia do dochodów także pod względem wskaźnika zasobów finansowych netto do dochodów gospodarstw domowych odnotowano znaczące różnice pomiędzy państwami członkowskimi UE. W 2011 r. najwyższy wskaźnik wynoszący około 325 % zarejestrowano w Holandii i Belgii, przy czym stosunkowo wysokie wartości zaobserwowano również w Wielkiej Brytanii i Szwajcarii. Na Łotwie i w Norwegii wskaźnik zasobów finansowych netto do dochodów utrzymywał się na wyjątkowo niskim poziomie (zob. wykres 16).

Jak wynika z wykresu 17, w 2011 r. stopa inwestycji przedsiębiorstw kształtowała się na poziomie 20,2 % w UE-27. Spośród państw członkowskich UE wskaźnik ten był najwyższy – ponad 25 % – na Słowacji, w Austrii i w Republice Czeskiej; zdecydowanie najniższą stopę odnotowano w Irlandii (8,1 %). Stopa inwestycji przedsiębiorstw w pięciu największych gospodarkach UE-27 była bardzo zróżnicowana: w Hiszpanii i we Włoszech wyraźnie przekraczała średnią dla UE-27; we Francji pokrywała się z tą średnią, natomiast w Niemczech i w Wielkiej Brytanii znajdowała się wyraźnie poniżej tej średniej. Stopa inwestycji przedsiębiorstw wzrosła w większości państw członkowskich UE (dostępne są dane z lat 2010 i 2011), w szczególności w bałtyckich państwach członkowskich i na Słowacji, oraz średnio o 0,5 punktu procentowego w UE-27 jako całości. Stopa inwestycji przedsiębiorstw spadła o ponad 2 punkty procentowe w Polsce (w 2010 r. w porównaniu z 2009 r.), na Cyprze i w Luksemburgu (w 2009 r. w porównaniu z 2008 r.) – zob. tablica 8.

W 2011 r. w UE-27 udział przedsiębiorstw niefinansowych w zyskach wyniósł 38,2 %. Najniższy odsetek, około 30 %, odnotowano we Francji i Słowenii, zaś udział w zyskach przekraczający 50 % zarejestrowano na Łotwie, na Słowacji, w Irlandii i na Litwie, a także w Norwegii. W latach 2010–2011 udział w zyskach w UE-27, jako całości utrzymywał się na niezmienionym poziomie. Między 2010 a 2011 r. w Irlandii i Estonii odnotowano największy wzrost w punktach procentowych wynoszący odpowiednio 3,2 i 3,1 punktu, natomiast na Litwie i w Hiszpanii zaobserwowano wzrost o ponad 2 punkty; również w Szwajcarii udział w zyskach znacząco się zwiększył (o 3,9 punktu procentowego). Dziewięć państw członkowskich UE, w odniesieniu do których dostępne są dane z lat 2010 i 2011, doświadczyło spadku udziału w zyskach w 2011 r. – dotyczyło to w szczególności Francji (-1,5 punktu procentowego).

Źródła i dostępność danych

Europejski system rachunków narodowych i regionalnych zapewnia metodologię rachunków narodowych i regionalnych w UE. Obecna wersja systemu, ESA95, była w pełni zgodna z ogólnoświatowymi wytycznymi rachunków narodowych, tj. z SNA 1993. W następstwie międzynarodowego porozumienia dotyczącego zaktualizowanej wersji SNA w 2008 r. podjęto prace nad aktualizacją systemu ESA, tj. ESA2010, które w momencie powstawania niniejszego artykułu są bliskie ukończenia.

PKB i jego główne elementy

Główne agregaty rachunków narodowych są zestawiane na podstawie informacji dotyczących jednostek instytucjonalnych, mianowicie przedsiębiorstw niefinansowych lub instytucji finansowych, sektora instytucji rządowych i samorządowych, gospodarstw domowych oraz instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych (INKgd).

Dane zawarte w rachunkach narodowych obejmują informacje na temat elementów PKB, zatrudnienia, agregatów spożycia oraz oszczędności. Wiele spośród tych zmiennych oblicza się w ujęciu rocznym i kwartalnym.

PKB jest podstawową miarą stosowaną w rachunkach narodowych, która podsumowuje pozycję gospodarczą danego państwa (lub regionu). PKB może być obliczany w różny sposób: od strony produkcji, od strony wydatków oraz od strony dochodów.

Analiza PKB na mieszkańca eliminuje wpływ bezwzględnej wielkości populacji, ułatwiając porównania między poszczególnymi państwami. PKB na mieszkańca jest ogólnym wskaźnikiem ekonomicznym służącym do pomiaru poziomu życia. Dane dotyczące PKB w walutach krajowych można przeliczyć na standard siły nabywczej (SSN) za pomocą parytetów siły nabywczej (PPP) odzwierciedlających siłę nabywczą każdej waluty, a nie za pomocą rynkowych kursów wymiany; w ten sposób można wyeliminować różnice w poziomach cen między państwami. Wskaźnik wielkości PKB na mieszkańca w standardzie siły nabywczej (SSN) przedstawia się w odniesieniu do średniej dla UE-27 (ustalonej na poziomie 100). Jeżeli wskaźnik danego państwa jest wyższy/niższy niż 100, poziom PKB na mieszkańca tego państwa jest wyższy/niższy niż średnia dla UE-27; wskaźnik ten ma służyć do porównań między państwami raczej niż do porównań w czasie.

Obliczanie rocznej stopy wzrostu PKB w cenach stałych, tj. zmiany PKB w ujęciu realnym, ma umożliwić porównanie dynamiki zmian gospodarczych zarówno w czasie, jak i między gospodarkami różnej wielkości, niezależnie od poziomów cen.

Dane uzupełniające

Produkcję gospodarczą można również analizować według rodzaju działalności: na najbardziej zagregowanym poziomie analizy wyróżnia się dziesięć działów w ramach klasyfikacji NACE Rev. 2: rolnictwo, łowiectwo i rybactwo; przemysł; budownictwo; handel dystrybucyjny, transport, działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi; informacja i komunikacja; działalność finansowa i ubezpieczeniowa; działalność związana z obsługą rynku nieruchomości; działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca; administracja publiczna, obrona narodowa, edukacja, opieka zdrowotna i pomoc społeczna; działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją, pozostała działalność usługowa oraz działalność gospodarstw domowych i organizacji i zespołów eksterytorialnych. Analizę produkcji według rodzaju działalności w czasie można ułatwić, stosując miarę wielkości, innymi słowy korygując wartość produkcji w taki sposób, aby usunąć wpływ zmian cen; każdy rodzaj działalności koryguje się indywidualnie, aby odzwierciedlić zmiany cen powiązanych z nim produktów.

Kolejny zestaw danych z rachunków narodowych wykorzystuje się w kontekście analiz konkurencyjności – są to mianowicie wskaźniki związane z wydajnością siły roboczej, takie jak miary wydajności pracy. Miary wydajności wyrażone w SSN są szczególnie przydatne przy porównaniach między państwami. PKB wyrażony w SSN na osobę zatrudnioną ma przedstawiać ogólny obraz wydajności gospodarek krajowych. Należy jednak pamiętać, że miara ta jest uzależniona od ogólnej struktury zatrudnienia i może na przykład zostać obniżona poprzez przejście z zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy na zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy. PKB wyrażony w SSN na godzinę pracy zapewnia bardziej przejrzysty obraz wydajności, ponieważ poziom upowszechnienia zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy jest bardzo różny w zależności od państwa i sektora działalności. Dane przedstawia się w postaci wskaźnika w stosunku do średniej dla UE: jeżeli wskaźnik przekracza 100, wówczas wydajność pracy przekracza średnią unijną.

Dane dotyczące spożycia można przedstawiać w podziale według klasyfikacji spożycia indywidualnego według celu (COICOP), w której wyróżnia się 12 różnych działów na najbardziej zagregowanym poziomie. Roczne informacje na temat spożycia w sektorze gospodarstw domowych są dostępne w rachunkach narodowych opracowanych z zastosowaniem podejścia makroekonomicznego. Alternatywnym źródłem informacji do celów analizy spożycia w sektorze gospodarstw domowych jest badanie budżetów gospodarstw domowych (HBS): informacje te uzyskuje się, prosząc gospodarstwa domowe o prowadzenie rejestru swoich zakupów, dlatego też dostarczają one znacznie więcej szczegółowych danych na temat towarów i usług i umożliwiają przeprowadzenie różnych rodzajów analiz społeczno-ekonomicznych. Badanie budżetów gospodarstw domowych przeprowadza się i publikuje tylko raz na pięć lat – ostatnim rokiem odniesienia, którego dotyczą dostępne informacje, był rok 2005.

Oszczędności gospodarstw domowych stanowią główne krajowe źródło środków finansowych służących do finansowania inwestycji kapitałowych. System rachunków umożliwia zestawienie zarówno dochodu do dyspozycji, jak i oszczędności w ujęciu brutto, innymi słowy oba te agregaty obejmują amortyzację środków trwałych.

Rachunki sektorów

W rachunkach sektorów grupuje się razem podmioty gospodarcze o zachowaniach zbliżonych do zachowań sektorów instytucjonalnych, takie jak: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa niefinansowe, instytucje finansowe i instytucje rządowe i samorządowe. Pogrupowanie podmiotów gospodarczych w taki sposób znacznie ułatwia zrozumienie funkcjonowania gospodarki. W tym kontekście za szczególnie istotne należy uznać zachowanie gospodarstw domowych i przedsiębiorstw niefinansowych.

Sektor gospodarstw domowych obejmuje osoby fizyczne lub grupy osób fizycznych, które pełnią rolę konsumentów i przedsiębiorców, pod warunkiem że w tym ostatnim przypadku ich działalność jako producentów rynkowych nie jest prowadzona przez odrębne podmioty. Na potrzeby analizy prowadzonej w niniejszym artykule sektor ten został połączony ze stosunkowo niewielkim sektorem instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych (obejmującym na przykład stowarzyszenia i organizacje charytatywne).

Przedsiębiorstwa niefinansowe to podmioty, których podstawową funkcją jest produkcja towarów i usług niefinansowych celem ich sprzedaży na rynku. Sektor ten obejmuje zarówno podmioty posiadające osobowość prawną, jak i nieposiadające osobowości prawnej, o ile prowadzą pełną księgowość, a ich zachowania ekonomiczne i finansowe są podobne do zachowań przedsiębiorstw. Małe przedsiębiorstwa (takie jak firmy jednoosobowe oraz przedsiębiorcy pracujący na własny rachunek) są zaliczane do sektora gospodarstw domowych.

W rachunkach sektorów ujmuje się zasadniczo każdą transakcję między podmiotami gospodarczymi w danym okresie. Rachunki te można również wykorzystywać do wykazania stanu finansowych aktywów i pasywów w bilansie otwarcia i zamknięcia. Transakcje dzieli się na różne kategorie o odrębnym znaczeniu gospodarczym, takie jak koszty związane z zatrudnieniem (obejmujące wynagrodzenia przed opodatkowaniem i odliczeniem składek na ubezpieczenia społeczne oraz składki na ubezpieczenia społeczne płacone przez pracodawców).

Te kategorie transakcji są z kolei przedstawiane w sekwencji rachunków, z których każda obejmuje określony proces ekonomiczny. Procesy te są zróżnicowane: począwszy od produkcji, tworzenia i (re)dystrybucji dochodu, poprzez wykorzystanie dochodów na cele związane ze spożyciem lub oszczędnościami oraz na inwestycje, jak pokazuje rachunek kapitałowy, a na transakcjach finansowych, takich jak zaciąganie i udzielanie pożyczek, skończywszy. Każdą transakcję niefinansową rejestruje się jako zwiększenie przychodów określonego sektora i zwiększenie rozchodów w innym sektorze. Na przykład po stronie przychodów kategorii odsetek rejestruje się kwoty odsetek należnych różnym sektorom gospodarki, natomiast po stronie rozchodów kwoty odsetek do zapłacenia. Dla każdego rodzaju transakcji przychody ogółem wszystkich sektorów i zagranicy równają się rozchodom ogółem. Każdy rachunek prowadzi od znaczącej pozycji bilansującej, której wartość odpowiada przychodom ogółem pomniejszonym o rozchody ogółem. Takie pozycje bilansujące, np. PKB lub oszczędności netto, pełnią zazwyczaj rolę istotnych wskaźników gospodarczych; dlatego też przenosi się je do następnego rachunku.

Analiza przeprowadzona w niniejszym artykule koncentruje się na wybranych wskaźnikach spośród bogactwa danych zawartych w rachunkach sektorów. Zachowania gospodarstw domowych są opisane za pomocą wskaźników dotyczących stopy oszczędności i inwestycji, jak również wskaźników zadłużenia do dochodów oraz zasobów finansowych netto do dochodów. Analiza dotycząca przedsiębiorstw niefinansowych opiera się na stopie inwestycji przedsiębiorstw i wskaźniku udziału przedsiębiorstw w zyskach.

Kontekst

Instytucje europejskie, instytucje rządowe i samorządowe, banki centralne, jak również inne podmioty gospodarcze i społeczne w sektorach publicznym i prywatnym potrzebują zestawu porównywalnych i wiarygodnych danych statystycznych, aby na ich podstawie podejmować decyzje. Rachunki narodowe można wykorzystywać do różnego rodzaju analiz i ocen. Stosowanie uznawanych na całym świecie pojęć i definicji pozwala na przeprowadzenie analizy różnych gospodarek, np. współzależności między poszczególnymi gospodarkami państw członkowskich UE lub porównania między państwami należącymi i nienależącymi do UE.

Cykl koniunkturalny i analiza polityki makroekonomicznej

Jedno z głównych zastosowań danych z rachunków narodowych wiąże się z potrzebą wsparcia procesu podejmowania decyzji dotyczących polityki gospodarczej w Europie, jak również dążenia do osiągnięcia celów unii gospodarczej i walutowej (UGW), dzięki zapewnieniu wysokiej jakości krótkoterminowych danych statystycznych umożliwiających monitorowanie zmian makroekonomicznych i formułowanie wskazówek dotyczących polityki makroekonomicznej. Na przykład jednym z najbardziej podstawowych i najlepiej ugruntowanych zastosowań rachunków narodowych jest ilościowe określanie stopy wzrostu gospodarki, a w uproszczeniu – stopy wzrostu PKB. Kluczowe dane liczbowe zawarte w rachunkach narodowych wykorzystuje się w szczególności do opracowywania i monitorowania strategii makroekonomicznych, podczas gdy szczegółowe dane z rachunków narodowych mogą również posłużyć do opracowania strategii sektorowych lub branżowych, w szczególności poprzez analizę tablic przepływów międzygałęziowych.

Od momentu wprowadzenia UGW w 1999 r. Europejski Bank Centralny (EBC) jest jednym z głównych użytkowników rachunków narodowych. Strategia EBC w zakresie oceny ryzyka dla stabilności cen bazuje na dwóch perspektywach analitycznych, określanych również mianem „dwóch filarów”: analizie ekonomicznej oraz analizie monetarnej. W związku z tym szereg wskaźników monetarnych i finansowych ocenia się w odniesieniu do innych istotnych danych, które umożliwiają łączne przeprowadzenie analizy monetarnej, finansowej i gospodarczej, takich jak kluczowe agregaty rachunków narodowych i rachunki sektorów. Dzięki temu można analizować wskaźniki monetarne i finansowe w kontekście pozostałej części gospodarki.

Dyrekcja Generalna ds. Gospodarczych i Finansowych opracowuje prognozy makroekonomiczne Komisji Europejskiej dwa razy do roku, wiosną i jesienią. Wspomniane prognozy obejmują wszystkie państwa członkowskie UE i służą przedstawieniu prognoz dla strefy euro i UE-27, jak również perspektyw dla krajów kandydujących oraz niektórych państw niebędących członkami UE.

Kolejnym ugruntowanym sposobem wykorzystywania tych danych statystycznych jest analiza finansów publicznych za pomocą rachunków narodowych. W obrębie UE opracowano specjalne zastosowanie w odniesieniu do kryteriów konwergencji w ramach UGW, z których dwa bezpośrednio odnoszą się do finansów publicznych. Kryteria te zdefiniowano w odniesieniu do danych z rachunków narodowych, mianowicie poziomu deficytu budżetowego oraz długu publicznego w stosunku do PKB. W celu uzyskania dodatkowych informacji zob. artykuł poświęcony statystyce finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych.

Polityka regionalna, strukturalna i sektorowa

Poza cyklem koniunkturalnym i analizą polityki makroekonomicznej dane z europejskich rachunków narodowych i regionalnych można również wykorzystywać do innych celów związanych z polityką, obejmujących w szczególności kwestie regionalne, strukturalne i sektorowe.

Alokacja wydatków na fundusze strukturalne odbywa się częściowo w oparciu o dane z rachunków regionalnych. Ponadto regionalne dane statystyczne są wykorzystywane do celów oceny ex post wyników polityki regionalnej i polityki spójności.

Tworzenie zachęt sprzyjających wzrostowi i tworzeniu nowych miejsc pracy jest priorytetem strategicznym zarówno dla UE, jak i państw członkowskich oraz stanowi jeden z elementów strategii „Europa 2020”. W celu wsparcia realizacji tych priorytetów strategicznych we wszystkich sektorach gospodarki UE wdrażane są wspólne strategie, podczas gdy państwa członkowskie przeprowadzają swoje własne krajowe reformy strukturalne. Aby zagwarantować, że proces ten przyniesie możliwie największe korzyści, oraz aby przygotować się na przyszłe wyzwania, Komisja Europejska dokonuje analizy tych strategii.

Komisja Europejska przeprowadza analizę ekonomiczną przyczyniającą się do rozwoju wspólnej polityki rolnej (WPR), badając wydajność różnych mechanizmów wsparcia oraz opracowując długoterminową perspektywę jej realizacji. Działania te obejmują badania, analizy i oceny skutków związane z rolnictwem i gospodarką obszarów wiejskich w UE i w państwach niebędących członkami UE, częściowo na podstawie rachunków ekonomicznych dotyczących rolnictwa.

Wyznaczanie celów, benchmarking i wkład budżetowy

W strategiach unijnych coraz częściej wyznacza się cele średnio- i długoterminowe zarówno wiążące, jak i niewiążące. W przypadku niektórych z nich poziom PKB stanowi punkt odniesienia, na przykład przy wyznaczaniu celu dla wydatków na badania i rozwój na poziomie 3 % PKB.

Rachunki narodowe są również wykorzystywane przy ustalaniu zasobów UE, przy czym podstawowe reguły w tym zakresie są określone w decyzji Rady. Całkowitą kwotę zasobów własnych niezbędną do finansowania budżetu unijnego ustala się na podstawie całkowitych wydatków pomniejszonych o pozostałe przychody, przy czym maksymalna kwota zasobów własnych jest powiązana z poziomem dochodu narodowego brutto (DNB) UE.

Poza wykorzystaniem do ustalania wkładu budżetowego w ramach UE rachunki narodowe są również używane do określania kwot wkładu na rzecz innych organizacji międzynarodowych, takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ). Kwoty wkładu do budżetu ONZ oblicza się na podstawie dochodu narodowego brutto po zastosowaniu szeregu korekt i ograniczeń.

Analitycy i prognostycy

Rachunki narodowe są również powszechnie wykorzystywane przez analityków i badaczy do analizy sytuacji gospodarczej i zmian gospodarczych. Instytucje finansowe mogą wykorzystywać rachunki narodowe jako źródło danych umożliwiających przeprowadzenie kompleksowej analizy stanu gospodarki lub jako źródło konkretnych informacji na temat poziomu oszczędności, inwestycji lub zadłużenia w sektorze gospodarstw domowych, przedsiębiorstw niefinansowych lub w innych sektorach instytucjonalnych. Partnerzy społeczni, tacy jak przedstawiciele przedsiębiorstw (na przykład stowarzyszenia handlowe) lub przedstawiciele pracowników (na przykład związki zawodowe), również korzystają z rachunków narodowych przy przeprowadzaniu analizy zmian wywierających wpływ na stosunki pracy. Wśród innych zastosowań rachunków narodowych należy wymienić wykorzystywanie tych danych przez badaczy i analityków do celów analizy cyklu koniunkturalnego i długoterminowych cykli gospodarczych oraz zestawiania jej wyników z obserwowanymi zmianami gospodarczymi, politycznymi lub technologicznymi.