W ramach projektu „Muzea ponad granicami” Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu (woj. warmińsko-mazurskie) oraz Muzeum „Brama Frydlandzka” w Kaliningradzie (Rosja) wyremontowały swoje zabytkowe siedziby, a odrestaurowane obiekty zyskały nowe ekspozycje oraz nowoczesne wyposażenie. Realizacja tego wspólnego przedsięwzięcia pozwoliła społecznościom po obu stronach polsko-rosyjskiej granicy lepiej poznać swoich sąsiadów i wzmocnić więzi kulturowe. W tym zakresie partnerzy projektu zastosowali innowacyjną technologię, aby dotrzeć do odbiorców z uniwersalnym przekazem – o wspólnych elementach historii opowiada film odtwarzany w bliźniaczych instalacjach holograficznych.
- 09 November 2020
W projekcie »Muzea ponad granicami« wykorzystaliśmy wspólną historię, aby połączyć odbiorców kultury z obu stron polsko-rosyjskiej granicy. Nowoczesna oferta edukacyjna muzeów, innowacyjne ekspozycje oraz unikalne w skali Europy atrakcje przyciągające tłumy odwiedzających z regionu i z zagranicy – to wszystko przyczyniło się do zwiększenia ruchu turystycznego, poprawiając sytuację lokalnych społeczności i pobudzając rozwój obu regionów. Prezentacja wspólnego dziedzictwa kulturowego regionów przygranicznych w formie cyfrowej wywarła pozytywny wpływ na integrację obszaru transgranicznego.
Podczas tworzenia nowej oferty muzealnej partnerzy przeprowadzili ankiety wśród mieszkańców, żeby sprawdzić, jak dobrze znają historię regionu, a także zebrali wspomnienia członków niemieckiej społeczności zamieszkującej te tereny przed II wojną światową.
Na podstawie nowo zdobytych informacji powstał program edukacyjny dla uczniów z obu miast, umożliwiający im poszerzenie swojej wiedzy na temat wspólnego dziedzictwa regionów oraz zdobycie nowych umiejętności cyfrowych dzięki korzystaniu z technologii holograficznej. Z kolei wspomnienia byłych niemieckich mieszkańców posłużyły za cenny materiał do wystaw prezentujących transnarodowy i międzykulturowy charakter regionu.
Wspólna historia
Z historycznego punktu widzenia województwo warmińsko-mazurskie i obwód kaliningradzki mają wiele wspólnego. W niektórych momentach historii należały do tego samego państwa, w innych dzieliły je granice wyznaczone w efekcie konfliktów. Oba regiony znacznie ucierpiały podczas II wojny światowej, a po jej zakończeniu osiedliło się w nich wielu polskich i rosyjskich przybyszów z innych terenów.
Jednak nie mogli oni wyrobić w sobie poczucia przynależności do nowego miejsca zamieszkania ze względu na powszechne ubóstwo w okresie powojennym i zdewastowaną infrastrukturę. Z tych samych powodów brakowało motywacji do tworzenia wysokiej jakości oferty turystycznej i edukacyjnej. Aby to zmienić, partnerzy projektu „Muzea ponad granicami” postawili na technologie cyfrowe jako narzędzie do promowania wspólnego dziedzictwa obu regionów, wykorzystując także lokalną kulturę do powiększenia oferty turystycznej. Głównym celem projektu było pogłębienie integracji oraz wzmocnienie potencjału gospodarczego obszaru transgranicznego.
Film holograficzny „Historie ponad granicami” jest odtwarzany przez projektory, które wyświetlają obraz na folii projekcyjnej przy wykorzystaniu lustra, dając złudzenie trójwymiarowości prezentowanych obiektów. Ten 20-minutowy film jest opowieścią pozbawioną słów, opierającą się na skojarzeniach, symbolach i datach związanych z kluczowymi wydarzeniami w historii Europy, dzięki czemu oglądać go mogą goście z różnych zakątków świata. Podczas projekcji wykorzystywane są też różne efekty specjalne, np. dym i wibracje siedzeń, co sprawia, że film jest bardzo popularny wśród widzów w każdym wieku i w tak innowacyjny sposób uczy o historii regionu.
Wzrost liczby odwiedzających
Jednym z celów projektu „Muzea ponad granicami” było zwiększenie liczby odwiedzających muzea w Elblągu i Kaliningradzie o 10 %. Partnerzy wydali przewodnik turystyczny po atrakcjach obu miast i regionów, aby zachęcać odbiorców do odwiedzania kraju po drugiej stronie granicy. Liczba odwiedzających wzrosła z 23 600 rocznie na początku realizacji projektu do 67 400 pod koniec prac, co oznacza wzrost o 186 %. Co więcej, opinie gości o nowych atrakcjach są bardzo pozytywne.
Analiza projektu wykazała, że jego realizacja przyczyniła się do zwiększenia wiedzy lokalnych mieszkańców na temat historii i dziedzictwa obu regionów. Na sukces projektu wpłynęła także decyzja o udostępnieniu nowych instalacji wszystkim odwiedzającym za darmo w początkowym okresie po zakończeniu prac. Pomocne w rozpowszechnieniu rezultatów były także działania promujące nowe atrakcje muzealne, obejmujące konferencje dla dziennikarzy i przedstawicieli biur podróży z Polski i Rosji oraz wspólne zwiedzanie muzeów.
Ponadto partnerzy projektu opracowali strategię działań na kolejne lata współpracy. Jednym z jej elementów jest dalsze dokumentowanie wspomnień mieszkańców – tym razem powojennych osadników z innych regionów Polski i Rosji.
Łączna wartość inwestycji i dofinansowania UE
Łączna wartość inwestycji w projekt „Muzea ponad granicami” wyniosła 3 697 858 EUR, przy czym wkład unijnego Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa o wartości 3 328 072 EUR został wniesiony za pośrednictwem Programu Współpracy Transgranicznej Litwa–Polska–Rosja na okres programowania 2007–2013. Inwestycja jest objęta priorytetem „Rozwój społeczny, gospodarczy i przestrzenny”.