Conas a áirithíonn na hiniúchtaí a dhéantar ón nGráinseach sábháilteacht agus cáilíocht bia san Eoraip?

Cuid mhór dár gcuid oibre sa Stiúrthóireacht is ea iniúchtaí agus anailís a dhéanamh chun córais sábháilteachta bia a sheiceáil sna Ballstáit agus i dtríú tíortha. Mar sin féin, ní hé sin go léir a dhéanaimid ar bhealach ar bith. Déanaimid rialuithe sláinte poiblí freisin, lena n-áirítear seiceálacha ar shábháilteacht feistí leighis agus cógais a úsáideann saoránaigh AE, chomh maith le comhchuairteanna le ECDC ar fhrithsheasmhacht in aghaidh ábhair fhrithmhiocróbacha. Ina theannta sin, bainistíonn m’fhoireann an tionscnamh ‘Oiliúint Níos Fearr le haghaidh Bia Níos Sábháilte’ agus tá sí freagrach as cúram agus bainistiú shuíomh na Gráinsí (a fhreastalaíonn ar chomhghleacaithe ó AS DGT agus AS DIGIT chomh maith le AS SANTE).

A mhéid a bhaineann lenár n-iniúchtaí, déanaimid meastóireacht ar fheidhmíocht na n-údarás sábháilteachta bia. Is éard atá i gceist leis sin seiceálacha deisce ar an gcaoi a n-eagraíonn siad a rialuithe náisiúnta agus ar an gcaoi a bhfíoraíonn siad a n-éifeachtacht. Baineann sé freisin, i bhformhór na gcásanna, le roinnt seiceálacha ar an láthair chun a fháil amach conas a chuireann siad na rialuithe sin chun feidhme i mbunaíochtaí táirgthe bia. I gcás ina n-aimsímid easnaimh, tuairiscímid iad – tá ár dtuarascálacha ar fáil go poiblí ar shuíomh gréasáin an Choimisiúin Eorpaigh – agus cuirimid moltaí ábhartha faoi bhráid na n-údarás inniúil.

Déanaimid obair leantach ar ár moltaí iniúchóireachta trína sheiceáil go córasach go ndéanann na húdaráis an ghníomhaíocht cheartaitheach agus choisctheach is gá. Tá áthas orm a rá go ndéanann siad amhlaidh i bhformhór na gcásanna. Mar sin féin, i gcás ina bhfuil fadhbanna fós ann, cuireann AS SANTE tús le bearta forfheidhmiúcháin. I gcás na mBallstát, d’fhéadfadh bearta um shárú a bheith mar thoradh air sin. I gcás tríú tíortha, is féidir le AS SANTE onnmhairiú a dtáirgí chuig an Aontas a chur ar fionraí.

Sna tuarascálacha forléargais uainn, tugtar le chéile na torthaí ó roinnt iniúchtaí chun conclúidí ginearálta a chur ar fáil maidir leis an gcaoi a bhfuil rialacha sonracha de chuid an Aontais á gcur chun feidhme. Tugann na tuarascálacha sin aiseolas luachmhar do lucht ceaptha beartas agus cuidíonn siad le caighdeáin sábháilteachta bia an Aontais amach anseo a mhúnlú.

Ar na bealaí éagsúla sin, cuidíonn ár n-iniúchtaí le sábháilteacht bia a chinntiú do shaoránaigh na hEorpa, agus le cothrom iomaíochta a chinntiú do ghnólachtaí Eorpacha.

Conas a chomhoibríonn do Stiúrthóireacht leis na Ballstáit agus le tríú tíortha chun na hiniúchtaí sin a dhéanamh?

Is é is aidhm dár gcuid oibre iniúchóireachta feabhas leanúnach a chur ar cháilíocht na gcóras sláinte agus bia sna Ballstáit agus i dtríú tíortha a sholáthraíonn soláthairtí don Aontas. Is próiseas leanúnach é seo a chiallaíonn oibriú le húdaráis na mBallstát agus le húdaráis tríú tíortha ar go leor leibhéal.

Mar a luaigh mé cheana, bainistímid an tionscnamh ‘Oiliúint Níos Fearr le haghaidh Bia Níos Sábháilte’, lena gcuirtear cúrsaí oiliúna ar fáil ar an láthair agus ar líne do ghairmithe sna Ballstáit agus i dtríú tíortha chun tuilleadh a fhoghlaim faoi réimsí sonracha sábháilteachta bia, saincheisteanna plandaí/ainmhithe/Sláinte Aonair. Is uirlis thábhachtach é sin chun feasacht a mhúscailt maidir le caighdeáin sábháilteachta bia an Aontais. Le trí bliana anuas, chuireamar beagnach 600 ceardlann oiliúna ar fáil do níos mó ná 17,000 rannpháirtí. Ina theannta sin, chríochnaigh thart ar 9,000 gairmí oiliúint ar líne le hAcadamh BTSF.

I gcás na mBallstát, eagraímid cruinnithe rialta líonra do na hoifigigh atá freagrach as pleananna rialaithe náisiúnta agus as córais iniúchóireachta. Cuireann siad sin fóram ar fáil chun dea-chleachtais a roinnt agus chun comhchuibhiú a dhéanamh ar an gcaoi a gcuirtear rialacha an Aontais i bhfeidhm ar fud an Aontais.

Ina theannta sin, déanaimid athbhreithniú rialta ar an gcaoi a gcinntíonn tríú tíortha agus na Ballstáit sábháilteacht an bhia a allmhairíonn an tAontas. Áirítear leis sin seiceáil a dhéanamh ar a bpleananna chun monatóireacht a dhéanamh ar bhia agus ar bheatha chun iarmhair agus éilleáin a bheith ann; liostú agus rialú bunaíochtaí onnmhairiúcháin tríú tíortha; saoráidí ag pointí rialaithe teorann sna Ballstáit a fhormheas.

Trí fhadhbanna a shainaithint go luath agus trí chabhrú leis na húdaráis náisiúnta iad a réiteach, cuireann an Stiúrthóireacht go mór le cáil an Aontais as ardchaighdeáin sábháilteachta bia agus sláinte a chothú.

An raibh feabhsuithe suntasacha do thomhaltóirí an Aontais mar thoradh ar aon iniúchtaí ar leith a rinneadh le blianta beaga anuas?

 Tá ról ríthábhachtach ag gach iniúchadh a dhéantar maidir le cosaint tomhaltóirí a fheabhsú. 

Tá an dúshlán ollmhór ag an bhfoireann raon leathan ábhar a chlúdach agus beagnach gach náisiún ar fud na cruinne, mar sin ní mór dúinn oibriú le beartú tosaíochta straitéiseach. 

Cinntíonn sé seo go bhfuil ár n-acmhainní dírithe ar réimsí inar féidir leo an tionchar is suntasaí agus is fiúntaí a bheith acu. Dá bhrí sin, cé go bhféadfadh sé a bheith deacair iniúchtaí aonair a shainaithint mar chinn ríthábhachtacha, rannchuidíonn iarrachtaí comhchoiteanna ár ngníomhaíochtaí iniúchóireachta le dul chun cinn leanúnach a dhéanann tomhaltóirí an Aontais ina n-iomláine a choimirciú agus a théann chun tairbhe dóibh.

Príomhthosaíocht de chuid an Choimisiúin is ea an tAon Sláinte Amháin. Cén chaoi a n-oireann do chuid oibre don tosaíocht seo?

Ba chóir dom tosú, b'fhéidir, trí mhíniú a dhéanamh ar a bhfuil i gceist againn le One Health. Sainmhíníonn an Painéal Saineolaithe Ardleibhéil Aon Sláinte Amháin é mar chur chuige comhtháite aontaitheach a bhfuil sé mar aidhm aige sláinte daoine, ainmhithe agus éiceachóras a chothromú agus a bharrfheabhsú ar bhealaí inbhuanaithe. Aithnítear ann go bhfuil dlúthnasc idir sláinte an duine, sláinte ainmhithe clóis agus sláinte ainmhithe fiáine, sláinte plandaí agus sláinte an chomhshaoil i gcoitinne (lena n-áirítear éiceachórais) agus go bhfuil siad idirspleách ar a chéile. I saol idirnasctha an lae inniu, tá an cur chuige sin ríthábhachtach chun bagairtí domhanda, amhail paindéim COVID-19, a chosc, chun ullmhú dóibh agus chun freagairt dóibh.

Clúdaíodh na réimsí sin in obair AS SANTE Stiúrthóireacht F ‘Iniúchtaí agus anailís sláinte agus bia’ ó bunaíodh í breis agus 20 bliain ó shin. Príomhaidhm de chuid na rialála sábháilteachta bia is ea timthriall tharchur bia-iompartha oibreán galair agus éilleán ó ainmhithe agus ó phlandaí go daoine a bhriseadh. Chomh maith le táirgeadh sláinteachais bia a áirithiú, baineann sé sin le bearta chun galair amhail salmanallóis, bruisealóis agus eitinn i mbeostoc a chosc. Ciallaíonn sé freisin úsáid táirgí íocshláinte tréidliachta i mbeostoc a rialú agus ár spleáchas ar lotnaidicídí ceimiceacha san fheirmeoireacht a laghdú. Is ábhair iad sin a ndearnamar iniúchadh rialta orthu thar na blianta.

Le blianta beaga anuas, leathnaíomar ár gcur chuige maidir le rialuithe agus measúnuithe Aon Sláinte Amháin, trí fhéachaint ar an gcaoi a n-oibríonn córais náisiúnta sláinte poiblí agus rialaithe tréidliachta le chéile. Is le ECDC a rinneadh an phríomhobair go dtí seo, ag féachaint ar fhrithsheasmhacht in aghaidh ábhair fhrithmhiocróbacha. Tá gníomhaíocht chomhordaithe tréidlianna agus oibrithe sláinte riachtanach chun a chinntiú go bhfuil antaibheathaigh ríthábhachtacha ar fáil d'othair leochaileacha, agus táimid ag cabhrú le tíortha na láidreachtaí agus na laigí ina gcórais a thuiscint. Mar sin féin, táimid ag obair freisin le húdaráis tréidliachta agus sláinte sna Ballstáit chun tuiscint a fháil ar conas is féidir leo oibriú le chéile chun tarchur oibreán paindéimeach (amhail SARS-CoV-2 agus an fliú éanúil ardphataigineach) a chosc. Is léir go bhfuil na torthaí ónár staidéir aimsithe fíoras tosaigh sa réimse seo an-úsáideach.

Níl aon amhras orm ach go mbeidh One Health freagrach as cion méadaitheach dár gcuid oibre sna blianta amach romhainn mar gur réimse é inar féidir linn léargais uathúla a sholáthar a bheidh thar a bheith úsáideach do lucht déanta beartas.