Science Flash For You - Polska

Stężenie to przewyższa wartość progową także w większości gleb (prawie 62%) w województwie kujawsko-pomorskim.

Azot jest niezbędnym dla wzrostu roślin składnikiem odżywczym, a na całym świecie w rolnictwie intensywnie wykorzystuje się zawierające go nawozy i materiały pochodzenia naturalnego będące jego źródłem. Nadmiar azotu w glebie stanowi jednak jej główne źródło zanieczyszczenia, co ma również konsekwencje dla jakości powietrza, wody i zdrowia publicznego, a także przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych. Jeśli nadwyżka azotu w danych gruntach rolnych przekracza 50 kg na hektar rocznie, to jej wpływ na środowisko może być znaczący.

Dzięki wspomnianemu zestawieniu możliwe jest zwizualizowanie i oszacowanie odsetka gleb o złym stanie w Europie oraz stojących za tym procesów degradacji. Zestawienie dodano niedawno do Obserwatorium UE ds. Gleb (EUSO), które zostało opracowane i jest prowadzone przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC).

Zgodnie z zestawieniem stan aż 61% gleb na terenie UE jest zły. W większości przypadków stoi za tym wiele procesów degradacji gleby. Zestawienie stanu gleb EUSO bazuje na wykorzystaniu 15 wskaźników procesów degradacji gleby i wyróżnia dziewięć obszarów degradacji: erozję gleby, zanieczyszczenie gleby, składniki odżywcze, utratę węgla organicznego z gleby, utratę bioróżnorodności gleby, kompakcję gleby, zasalanie gleby, utratę gleb pochodzenia organicznego i zasklepianie gleby.

Niedawno zmodernizowany RMIS to źródło wiedzy o surowcach — zarówno pierwotnych (wydobywanych/zbieranych), jak i wtórnych (pochodzących np. z recyklingu). System zawiera dane dla wszystkich państw członkowskich w zakresie konkretnych surowców, a także różnych sektorów i technologii. Dane te stanowiły podwaliny opracowania europejskiego aktu w sprawie surowców krytycznych, zaprezentowanego niedawno przez Komisję Europejską.

Aby Unia Europejska mogła osiągnąć wyznaczone, ambitne cele w obszarze energii i transformacji cyfrowej oraz obronności i przestrzeni kosmicznej, niezbędny jest nieprzerwany dostęp do surowców krytycznych i wielu produktów, które je zawierają. Aby uniezależnić się od pojedynczych państw, Europa może zacząć działać już dziś.

Najnowsze badanie JRC obejmuje analizy dotyczące zarówno podaży, jak i obecnego i przyszłego popytu. Oczekiwany jest znaczny wzrost popytu na surowce, które są podstawą transformacji ekologicznej i cyfrowej. W badaniu przedstawiono systematyczną analizę pełnych łańcuchów wartości — od surowców i produktów ich przetwarzania do elementów, zespołów i systemów — dla 15 kluczowych technologii przynależących do pięciu strategicznych sektorów: odnawialnych źródeł energii, elektromobilności, przemysłu, sektora cyfrowego i przemysłu lotniczego/obronnego.

Szacuje się, że w 2020 r. całkowita ilość zmarnowanej w Polsce żywności to w przybliżeniu 4 mln ton świeżej masy, przy czym wkład gospodarstw domowych w tę wartość przekraczał 50%.

W 2020 r. w UE zmarnowało się niespełna 59 mln ton żywności. Odpowiada to 131 kg żywności marnowanej przez każdego mieszkańca Unii Europejskiej albo około 10% całej żywności dostarczanej restauracjom, zakładom żywieniowym, detalistom i gospodarstwom domowym. Ograniczając marnowanie żywności, gospodarstwa domowe w UE mogłyby zaoszczędzić średnio 220–720 euro każdego roku. Przekładałoby się to na ponad sześcioprocentowy spadek wydatków na żywność w ogólnym budżecie gospodarstwa.

Gospodarstwa domowe odpowiadają za ponad połowę (53%) marnowanej w UE żywności — za nimi plasują się sektor przetwórczy i wytwórczy (20%), sektor wytwarzający produkty podstawowe (10%) oraz restauracje i zakłady żywieniowe (9%). Przyglądając się rodzajom żywności, które trafiają w Europie do kosza, największą grupą są owoce i warzywa — jest to odpowiednio 27% i 20%. Znaczny odsetek stanowią też zboża (13%), mięso (10%) i ziemniaki (10%).

Wzrost temperatury o 3°C lub 4°C zmniejszy liczbę letnich turystów w regionach przybrzeżnych Europy Południowej o prawie 10% i zwiększy o 5% w przypadku wybrzeża północnego, zgodnie z prognozami podanymi w sprawozdaniu JRC dotyczącym regionalnego wpływu zmiany klimatu na popyt na turystykę w Europie („Regional impact of climate change on European tourism demand”). Oczekuje się, że liczba turystów w porze letniej zmniejszy się w południowych regionach przybrzeżnych, a popyt na turystykę wzrośnie w regionach przybrzeżnych na północy kontynentu. W całej Europie zainteresowanie turystyką spadnie w lipcu, a wzrośnie w kwietniu.

W scenariuszu z najwyższymi wartościami emisji najsilniejszy wpływ zmiany klimatu na popyt na turystykę zakłada się dla obszarów przybrzeżnych, tj. ze spadkiem o 9,12% w przypadku greckich Wysp Jońskich i wzrostem o 15,93% w przypadku zachodniej Walii w Zjednoczonym Królestwie. Ponadto największe, przekraczające 5%, spadki przewiduje się dla Cypru, Grecji, Hiszpanii, Włoch i Portugalii, a największe wzrosty, powyżej 5%, zakłada się dla Niemiec, Danii, Finlandii, Francji, Irlandii, Holandii, Szwecji i Zjednoczonego Królestwa.

W regionach Morza Bałtyckiego, ze względu na intensywne opady i zaburzoną zawartość wilgoci w glebie, dominowały stany ostrzegawcze.

Nasilenie i fazy rozwoju suszy różnią się w obrębie kontynentu: w Europie Południowej wpływ suszy jest znaczny i powoli rozpoczyna się faza regeneracji, podczas gdy w Europie Północnej występuje początkowa faza suszy, ze znacznym brakiem opadów. Susza meteorologiczna dotknęła regiony Morza Bałtyckiego, Skandynawię, Zjednoczone Królestwo, Irlandię i Niemcy.

JRC udostępnia informacje o suszy w czasie rzeczywistym za pośrednictwem europejskiego i globalnego obserwatorium ds. susz (EDO i GDO), będących częścią usługi programu Copernicus w zakresie zarządzania kryzysowego (CEMS). W ramach projektu EDO na potrzeby odporności i przystosowania (EDORA) europejskie obserwatorium zostaje poszerzone o wieloobszarową ocenę ryzyka wystąpienia i skutków suszy. Sam projekt ma na celu poprawę odporności na suszę i przystosowania do warunków suszy w państwach członkowskich.

Badanie to jest częścią publikacji wydanych w ramach pilotażowego projektu REGIONS 2030 dotyczącego monitorowania SDG na obszarze UE i uzupełniania brakujących danych („Monitoring the SDGs in the EU Regions — Filling the data gaps”), realizowanego przy współdziałaniu Parlamentu Europejskiego i KE (JRC, DG REGIO, Eurostat) oraz 10 europejskich obszarów pilotażowych. Celem projektu jest stworzenie i zbadanie zestawu wspólnych wskaźników pozwalających monitorować SDG w Europie na poziomie regionalnym.