Science Flash For You - Polska

Celem było edukowanie i podnoszenie świadomości wszystkich uczestniczących podmiotów na temat polityki wdrażania i praktycznych rozwiązań związanych z gospodarką o obiegu zamkniętym. Dzięki temu wydarzeniu zarysowano potrzeby przedsiębiorców w tym sektorze, zapoczątkowano współpracę między przedsiębiorcami a środowiskiem naukowym oraz określono nowe modele biznesowe oferujące możliwości finansowe.

Miało ono charakter bardzo partycypacyjny: zaangażowane były wszystkie zainteresowane strony i wspólnie utworzono możliwe lokalne strategie przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Dwóch ekspertów z JRC przedstawiło prezentację online na temat ram unijnych.

Celem inicjatywy „Spotkanie świata nauki z regionami” jest przedstawienie dowodów na potrzeby prowadzenia polityki publicznej na szczeblu lokalnym i regionalnym. Inicjatywa ta ma poparcie Parlamentu Europejskiego i jest realizowana przez JRC w ścisłym porozumieniu z Komitetem Regionów. W zorganizowanych w jej ramach wydarzeniach partycypacyjnych udział biorą decydenci polityczni i naukowcy na szczeblu regionalnym i lokalnym, a celem – zgodnie z priorytetami politycznymi Komisji Europejskiej – jest promowanie kultury kształtowania polityki publicznej opartej na dowodach i opracowanie rozwiązań odpowiadających na wyzwania naszych czasów.

16 polskich regionów ma strategie związane z biogospodarką, jednak tylko makroregion mazowiecki ustanowił ramy strategiczne, które są specjalnie poświęcone temu sektorowi. Określają one definicję, potencjał, możliwości rozwoju i sposoby wdrażania biogospodarki w tym regionie oraz obejmują wskaźniki produktu i rezultatu służące monitorowaniu jej rozwoju.

W niedawnym badaniu JRC pt. „Bioeconomy strategy development in EU regions” („Rozwój strategii dotyczącej biogospodarki w regionach UE”) przedstawiono postępy regionów UE w tym sektorze. Sprawozdanie należy do zakresu działalności Centrum Wiedzy Komisji Europejskiej o Biogospodarce, kierowanego przez JRC, w kontekście wdrażania strategii UE dotyczącej biogospodarki. Z ustaleń wynika, że 194 regiony w UE mają ramy strategiczne związane z biogospodarką lub pracują nad nimi.

Regionalne strategie na rzecz biogospodarki mają kluczowe znaczenie dla wzbogacenia źródeł utrzymania na obszarach wiejskich i przybrzeżnych, dla zrównoważonej gospodarki zasobami naturalnymi i jak najlepszego wykorzystania specyfiki geograficznej, klimatycznej, gospodarczej i politycznej regionów UE, przyczyniając się tym samym do ekologicznej i sprawiedliwej transformacji przewidzianej w Europejskim Zielonym Ładzie.

Dzięki temu można było przeprowadzić analizę zasięgu i gradacji. Analizie poddano łącznie 91 km², sporządzono 2 mapy, na których na podstawie optycznych obrazów satelitarnych wskazano spalony obszar o powierzchni 0,74 km² .

Usługa w zakresie zarządzania kryzysowego (CEMS) jest jedną z sześciu podstawowych usług unijnego programu obserwacji i monitorowania Ziemi Copernicus. Dostarcza ona geoinformacji pozyskiwanych głównie z obrazów satelitarnych w celu wspierania podmiotów zaangażowanych w zarządzanie klęskami żywiołowymi. JRC odpowiada za usługę w zakresie zarządzania kryzysowego oraz wdrażanie jej części poprzez zamówienia publiczne na usługi z udziałem europejskiego przemysłu i środowiska akademickiego.

W sprawozdaniu określono ilościowo przyszłe ryzyko powodzi rzecznych dla budynków mieszkalnych w Europie, biorąc pod uwagę różne scenariusze klimatyczne, społeczno-gospodarcze i dotyczące narażenia na powódź.

Przewiduje się, że w XXI wieku ryzyko powodziowe wzrośnie dla większości obszaru Europy. W Polsce średnie roczne skutki powodzi mogą zwiększyć się ponad dwukrotnie, przy czym w niektórych regionach kraju możliwy jest wzrost dziesięciokrotny. Zmiany liczby i wartości narażonych budynków, a nie zmiany klimatu, są głównym czynnikiem zwiększającym ryzyko powodziowe; a więc odpowiednie planowanie przestrzenne mogłoby ograniczyć takie ryzyko. Pomocne byłoby także udoskonalenie prywatnych środków zapobiegawczych, dzięki czemu ryzyko powodziowe mogłoby spaść średnio o 15 proc.

W polskiej Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju uznano, że utrzymujące się terytorialne dysproporcje społeczno-gospodarcze stanowią jedno z największych zagrożeń dla rozwoju gospodarczego Polski. Polskie podejście do spójności terytorialnej ewoluowało. Najpierw dotyczyło ono przede wszystkim dużych miast i ich dynamiki wzrostu. Następnie jako obszary interwencji strategicznej wyznaczono 255 miast średnich, których populacja spada i które tracą swoje funkcje, i jako cel postawiono sobie przywrócenie ich roli ważnego ośrodka działalności społecznej i gospodarczej w policentrycznym systemie osadniczym. Regiony będą musiały zajmować się określonymi obszarami w ramach programów na lata 2021–2027, a podejście oparte na zintegrowanych inwestycjach terytorialnych ma również zostać rozszerzone na miasta średnie.

Od 1989 r. w szeregu polskich miast doszło do silnej dezindustrializacji, a wiele średnich lub mniejszych miast, które opierały się na jednej gałęzi przemysłu lub na działalności jednej fabryki, podupadło. W dokumentach dotyczących polityki uznano, że utrzymujące się terytorialne dysproporcje społeczno-gospodarcze stanowią jedno z największych zagrożeń dla rozwoju gospodarczego Polski. Wyróżnia się dwa obszary strategicznej interwencji: obszary zagrożone trwałą marginalizacją oraz miasta średniej wielkości, które tracą funkcje społeczno-gospodarcze.

Regiony oddalone stanowią prawie połowę terytorium UE i są zamieszkałe przez 37 mln osób. Często grozi im przekształcenie się – jak zostało to określone w sprawozdaniu JRC – w miejsca odizolowane (ang. lonely places), które cierpią z powodu niewystarczającej oferty usług lokalnych, słabej dostępności internetu czy niewystarczających połączeń transportowych. Określenie to odzwierciedla pozycję tych miejsc i ich połączenie z innymi obszarami, widziane z perspektywy demograficznej, gospodarczej, społecznej i infrastrukturalnej. W sprawozdaniu jako miejsca odizolowane zakwalifikowano 1200 miejscowości w całej Europie. Mogą ich dotyczyć zjawiska takie jak: wyludnianie się, zła łączność internetowa, mała różnorodność usług, nawet w miastach, lub ubóstwo transportowe grup defaworyzowanych.