Statistics Explained

Archive:Płace i koszty pracy

Revision as of 17:15, 27 March 2012 by Debusmc (talk | contribs)
Dane z listopada 2011 roku. Najnowsze dane: Więcej informacji Eurostatu, Główne tabele i Baza danych.

W tym artykule porównuje się i zestawia dane liczbowe dotyczące płac i kosztów pracy w the Unii Europejskiej (UE), przy czym koszty pracy definiuje się ogólnie jako wydatki pracodawcy na pracowników.

Tablica 1: Zarobki w gospodarce przedsiębiorstw (średnie roczne zarobki brutto pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu) (1)
(EUR) – źródło: Eurostat (earn_gr_nace2) i (earn_gr_nace)
Wykres 1: Mediana rocznych zarobków brutto pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu, 2006 r. (1)
(EUR) – źródło: Eurostat (earn_ses_adeci)
Wykres 2: Nisko uposażeni – pracownicy zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu zarabiający mniej niż dwie trzecie mediany rocznych zarobków brutto, 2006 r. (1)
(% pracowników) – źródło: Eurostat (earn_ses_adeci)
Wykres 3: Zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć, 2009 r. (1) różnica między średnimi zarobkami godzinowymi brutto mężczyzn i kobiet wyrażona jako % zarobków brutto mężczyzn, w postaci niewyrównanej) – źródło: Eurostat (tsiem040)
Wykres 4: Płaca minimalna (1)
(EUR na miesiąc, na dzień 1 lipca 2011 r.) – źródło: Eurostat (earn_mw_cur)
Wykres 5: Stawka podatkowa dla nisko uposażonych – klin podatkowy związany z kosztami pracy, 2010 r.
(%) – źródło: Eurostat (tsiem050), OECD, służby Komisji
Tablica 2: Wskaźniki stawek podatkowych dla nisko uposażonych
(%) – źródło: Eurostat (tsiem050), (earn_nt_unemtrp) i (earn_nt_lowwtrp)
Wykres 6: Średnie godzinowe koszty pracy w gospodarce przedsiębiorstw, 2009 r. (1)
(EUR) – źródło: Eurostat (lc_an_costh_r2) i (lc_an_costh)
Wykres 7: Struktura kosztów pracy w gospodarce przedsiębiorstw, 2009 r. (1)
(% całkowitych kosztów pracy) – źródło: Eurostat (lc_an_struc_r2) i (lc_an_struc)

Poziom i struktura płac i kosztów pracy to ważne wskaźniki makroekonomiczne wykorzystywane przez decydentów, pracodawców i związki zawodowe w ocenie warunków popytu i podaży na rynku pracy.

Główne ustalenia statystyczne

Zarobki brutto

W 2009 r. wśród państw członkowskich UE średnie roczne zarobki brutto osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu w przedsiębiorstwach mających dziesięciu lub więcej pracowników były najwyższe w Danii (56 044 EUR). Na dalszych miejscach znalazły się Luksemburg (w 2010 r.), Irlandia, Niderlandy i Niemcy (w 2010 r.), wszystkie z zarobkami powyżej 40 000 EUR, natomiast najniższy poziom zarobków odnotowano w Rumunii (5 891 EUR w 2010 r.) i w Bułgarii (4 085 EUR) – zob. Tablica 1.

W 2006 r. ranking krajów pod względem mediany zarobków rocznych był zasadniczo podobny (zob. Wykres 1), przy czym średnie zarobki były wyższe od mediany zarobków we wszystkich krajach oprócz Malty. W 2006 r. odsetek pracowników uznawanych za nisko uposażonych był najwyższy na Łotwie i wynosił 30,9 %, podczas gdy więcej niż jednego na czterech pracowników uznawano za nisko uposażonego także na Litwie, w Bułgarii i Rumunii (zob. Wykres 2).

Zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć

Mimo osiągnięcia pewnych postępów, w UE-27 nadal występuje znaczne zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć, czyli nierówność między średnimi zarobkami mężczyzn i kobiet. W 2009 r. kobietom płacono średnio 17,1 % mniej niż mężczyznom. Najmniejsze różnice między wynagrodzeniami obu płci odnotowano w Słowenii, Włoszech, na Malcie, w Rumunii, Belgii (w 2008 r.), Polsce i Portugalii (10 % lub mniej), największe natomiast w Estonii (w 2007 r.), Republice Czeskiej i Austrii (ponad 25 %). Na występowanie takiego zróżnicowania mogą wpływać różne czynniki, takie jak: różnice w strukturze ludności aktywnej zawodowo, różnice w zawodach lub zajęciach zdominowanych przez mężczyzn lub kobiety, różnice w zakresie, w jakim mężczyźni i kobiety pracują w niepełnym wymiarze czasu, a także nastawienie działów kadr prywatnych przedsiębiorstw i organów publicznych w odniesieniu do kwestii rozwoju kariery i urlopu bezpłatnego/macierzyńskiego (zob. także artykuł o statystykach w zakresie zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć).

Płace minimalne

W lipcu 2011 r. w 20 spośród 27 państw członkowskich UE (wszystkie z wyjątkiem Danii, Niemiec, Włoch, Cypru, Austrii, Finlandii i Szwecji), a także w dwóch krajach kandydujących (w Chorwacji i Turcji) obowiązywały przepisy krajowe ustanawiające płace minimalne określane ustawowo lub w drodze krajowego porozumienia międzysektorowego.

W lipcu 2011 r. płace minimalne były mocno zróżnicowane (zob. Wykres 4) i wynosiły od 1 758 EUR miesięcznie w Luksemburgu do 158 EUR i 123 EUR, odpowiednio, w Rumunii i Bułgarii. Po skorygowaniu z uwzględnieniem siły nabywczej, rozbieżności między państwami członkowskimi ulegają zmniejszeniu – w euro stosunek największego do najmniejszego minimalnego wynagrodzenia wynosi czternaście do jednego, natomiast wyrażony standardem siły nabywczej (SSN) wynosi sześć do jednego. Na obu końcach skali pozostają te same kraje, w Luksemburgu odnotowano najwyższą wartość, 1 466 SSN, a w Bułgarii najniższą, 243 SSN (zob. także artykuł o statystykach dotyczących płac minimalnych).

Zarobki netto i stawki podatkowe

Dane dotyczące klina podatkowego umożliwiają określenie względnego obciążenia podatkowego – na Wykresie 5 informacje te podano w odniesieniu do nisko uposażonych. Klin podatkowy dla UE-27 wynosił w 2010 r. 39,3 %, a zatem nieco mniej niż pięć lat wcześniej. W 2010 r. najwyższe stawki podatkowe dla nisko uposażonych odnotowano w Belgii, Francji, Niemczech, na Węgrzech, we Włoszech, na Łotwie, w Austrii i w Rumunii.

W państwach członkowskich UE w ostatnim pięcioleciu, za które dostępne są dane do 2010 r. włącznie, powszechne było obniżanie stawek podatkowych. Największe obniżki miały miejsce w Niderlandach, na Cyprze (do 2007 r.), w Polsce, Słowenii, Finlandii i Republice Czeskiej. Z drugiej strony we Francji i Włoszech klin podatkowy rósł we względnie szybkim tempie.

Pozostałe wskaźniki przedstawione w Tablicy 2 dostarczają informacji o odsetku zarobków brutto, który zostaje „pochłonięty przez podatki” (wyższe stawki podatkowe i składki na ubezpieczenie społeczne oraz/lub ograniczenie lub zniesienie świadczeń), kiedy pracownicy ponownie podejmują zatrudnienie lub przenoszą się ze stanowisk o niższych dochodach na lepiej płatne. Z danych dotyczących całej UE-27 wynika, że w latach 2005–2010 zasadniczo było mniej zachęt dla bezrobotnych lub nisko uposażonych do poszukiwania pracy za wynagrodzeniem, gdyż wyższy odsetek ich zarobków zostałby „pochłonięty przez podatki” (zob. także artykuł o statystykach dotyczących zarobków).

Koszty pracy

W 2009 r. średnie godzinowe koszty pracy (zob. Wykres 6) i struktura kosztów pracy (zob. Wykres 7) były w państwach członkowskich poważnie zróżnicowane. W 2009 r. godzinowe koszty pracy w gospodarce przedsiębiorstw (sekcje B-N w klasyfikacji NACE Rev. 2) były najwyższe w Belgii (36,94 EUR) i w Danii (36,11 EUR), a najniższe w Rumunii (4,00 EUR) i Bułgarii (2,88 EUR) (należy zaznaczyć, że te wartości obejmują nie tylko wynagrodzenie pracowników, lecz także koszty szkolenia zawodowego, inne wydatki, podatki i subsydia poniesione lub uzyskane przez podmioty z sektora gospodarki przedsiębiorstw). Względny udział wynagrodzeń w całkowitych kosztach pracy wynosił 66,2 % w Szwecji (w 2007 r.), a niższy niż 70 % był także w Belgii i Francji, natomiast jego wartość była równa 85 % lub więcej w Zjednoczonym Królestwie, Słowenii, Luksemburgu, Danii i na Malcie (zob. także artykuł o statystykach dotyczących kosztów pracy).

Źródła i dostępność danych

Zarobki brutto

Zarobki brutto to największy składnik kosztów pracy. Przedstawiane informacje dotyczą średnich rocznych zarobków brutto. Główne definicje dotyczące zarobków przedstawiono w Rozporządzeniu 1738/2005 z dnia 21 października 2005 r. Zarobki brutto obejmują wynagrodzenie w gotówce płatne bezpośrednio przez pracodawcę, przed odliczeniem podatków i składek na ubezpieczenie społeczne płatnych przez otrzymujących wynagrodzenie i przejmowanych przez pracodawcę. Uwzględnia się wszystkie premie, niezależnie od tego, czy są regularnie wypłacane (trzynaste lub czternaste pensje, dodatki wakacyjne, udziały w zyskach, ekwiwalent za niewykorzystany urlop, okazjonalne prowizje itp.). Informacje przedstawia się w odniesieniu do pracowników zatrudnionych w sektorze gospodarki przedsiębiorstw w pełnym wymiarze czasu (rodzaje działalności objęte klasyfikacją NACE Rev. 1.1, sekcje C-K do 2007 r. włącznie, oraz NACE Rev. 2, sekcje B-N, zaczynając od 2008 r.). Jednostką statystyczną jest przedsiębiorstwo lub jednostka lokalna. Populacja obejmuje wszystkie jednostki, aczkolwiek w większości krajów ogranicza się do przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej dziesięciu pracowników.

Dane dotyczące mediany zarobków bazują na informacjach o rocznych zarobkach brutto i określają medianę zarobków pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu w przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej dziesięć osób. Nisko uposażeni to pracownicy zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu, którzy zarabiają mniej niż dwie trzecie mediany rocznych zarobków brutto.

Zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć

Zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć, w postaci niewyrównanej, definiuje się jako różnicę między średnimi godzinowymi zarobkami brutto opłacanych pracowników płci męskiej i żeńskiej, wyrażoną jako odsetek średnich godzinowych zarobków brutto opłacanych pracowników płci męskiej. Metodyka obliczania tego wskaźnika uległa niedawno zmianie i bazuje teraz na danych gromadzonych w ramach badania struktury wynagrodzeń, nie zaś pochodzących z niezharmonizowanych źródeł, jak miało to miejsce poprzednio.

Zgodnie z nową metodyką, niewyrównany wskaźnik zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć obejmuje wszystkich pracowników (nie ma ograniczeń dotyczących wieku i liczby przepracowanych godzin) przedsiębiorstw (zatrudniających co najmniej dziesięć osób) w sektorach przemysłu, budownictwa i usług (rodzaje działalności wyszczególnione w klasyfikacji NACE Rev. 2, sekcje B-N i P-S).

Płace minimalne

Statystyki dotyczące płac minimalnych odnoszą się do miesięcznych krajowych płac minimalnych; publikowane dane dotyczą płacy minimalnej na dzień 1 stycznia i 1 lipca każdego roku. Krajowa płaca minimalna jest określana przepisami prawa, często po konsultacjach z partnerami społecznymi, lub bezpośrednio w drodze krajowego porozumienia międzysektorowego (tak jak w Belgii i Grecji). Krajowa płaca minimalna zwykle dotyczy wszystkich pracowników lub co najmniej zdecydowanej większości pracowników w kraju. Płace minimalne to kwoty brutto, tzn. przed potrąceniem podatku dochodowego i odprowadzeniem składek na ubezpieczenie społeczne; wysokości takich podatków i składek różnią się zależnie od kraju. W niektórych krajach podstawowych płac minimalnych nie ustala się w ujęciu miesięcznym, lecz w godzinowym lub tygodniowym. W takich przypadkach stawki godzinowe lub tygodniowe przelicza się na stawki miesięczne z zastosowaniem współczynników konwersji przekazanych bezpośrednio przez odnośne kraje:

  • Irlandia: stawka godzinowa x 39 godzin x 52 tygodnie / 12 miesięcy;
  • Francja, dane od stycznia 1999 r. do stycznia 2005 r.: stawka godzinowa x 39 godzin x 52 tygodnie / 12 miesięcy; dane od lipca 2005 r.: stawka godzinowa x 35 godzin x 52 tygodnie / 12 miesięcy;
  • Malta: stawka tygodniowa x 52 tygodnie / 12 miesięcy;
  • Zjednoczone Królestwo: (stawka godzinowa x średnia liczba podstawowych godzin płatnych tygodniowo dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu we wszystkich sektorach x 52,18 tygodni) / 12 miesięcy;
  • Stany Zjednoczone: stawka godzinowa x 40 godzin x 52 tygodnie / 12 miesięcy.

Ponadto w przypadkach gdy płace minimalne są wypłacane za więcej niż 12 miesięcy w roku (tak jak w Grecji, Hiszpanii i Portugalii, gdzie są wypłacane za 14 miesięcy), dane skorygowano z uwzględnieniem także takich płatności.

Zarobki netto i stawki podatkowe

Zarobki netto określa się na podstawie zarobków brutto i stanowią one część wynagrodzenia, którą pracownicy mogą rzeczywiście zachować dla siebie w celu ich wydania lub odłożenia jako oszczędności. W przeciwieństwie do zarobków brutto, zarobki netto nie obejmują składek na ubezpieczenie społeczne i podatków, obejmują natomiast dodatki rodzinne.

Wskaźniki stawek podatkowych (klin podatkowy związany z kosztami pracy, pułapka bezrobocia i pułapka niskich zarobków) służą do monitorowania atrakcyjności zatrudnienia. Klin podatkowy związany z kosztami pracy definiuje się jako podatek dochodowy od zarobku brutto powiększony o składki pracodawcy i pracownika na ubezpieczenie społeczne, wyrażony jako odsetek całkowitych kosztów pracy. Ten wskaźnik określa się dla osób samotnych i bezdzietnych zarabiających 67 % średniego wynagrodzenia pracownika w gospodarce przedsiębiorstw (sekcje B-N w klasyfikacji NACE Rev. 2). Wskaźnik pułapki bezrobocia określa odsetek zarobków brutto pochłaniany przez wyższe podatki i składki na ubezpieczenie społeczne oraz cofnięcie zasiłku dla bezrobotnych i innych świadczeń, kiedy osoba bezrobotna ponownie podejmuje pracę; definiuje się go jako różnicę między zarobkami brutto i wzrostem zysku netto przy powrocie do zatrudnienia, wyrażany jako odsetek zarobków brutto. Ten wskaźnik określa się dla osób samotnych i bezdzietnych zarabiających 67 % średniego wynagrodzenia pracownika w gospodarce przedsiębiorstw (sekcje B-N w klasyfikacji NACE Rev. 2). Wskaźnik pułapki niskich dochodów określa odsetek zarobków brutto pochłanianych łącznie przez podatki dochodowe, składki na ubezpieczenie społeczne i cofnięcie ewentualnych świadczeń, kiedy wysokość zarobków brutto wzrasta z 33 % do 67 % średnich zarobków pracownika w gospodarce przedsiębiorstw (sekcje B-N w klasyfikacji NACE Rev. 2). Wskaźnik ten oblicza się dla osób samotnych i bezdzietnych, a także dla par z jednym żywicielem i dwojgiem dzieci w wieku od 6 do 11 lat.

Koszty pracy

Koszty pracy definiuje się jako wydatki pracodawcy związane z zatrudnianiem pracowników. Wlicza się do nich wynagrodzenie pracowników (w tym wynagrodzenie w gotówce i rzeczowe oraz składki pracodawcy na ubezpieczenie społeczne); koszty szkolenia zawodowego oraz inne wydatki (takie jak koszty rekrutacji, wydatki na odzież roboczą oraz podatki od wynagrodzeń traktowane jako koszty pracy i pomniejszone o wszelkie otrzymane subsydia). Te składniki kosztów pracy oraz ich części składowe zdefiniowano w rozporządzeniu 1737/2005 z dnia 21 października 2005 r. Dane odnoszą się do trzech podstawowych wskaźników:

Kontekst

Struktura i rozwój kosztów pracy oraz zarobków to ważne aspekty rynku pracy, odzwierciedlające podaż pracy ze strony osób fizycznych i popyt na pracę ze strony przedsiębiorstw.

Do podstawowych czynników, które mogą, przynajmniej częściowo, wyjaśniać zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć, należą segregacja sektorowa i zawodowa, kształcenie i szkolenie, świadomość i przejrzystość, a także bezpośrednia dyskryminacja. Zjawisko to odzwierciedla również inne nierówności – w szczególności nieproporcjonalne obciążenie kobiet obowiązkami rodzinnymi i związane z tym trudności w pogodzeniu życia zawodowego i prywatnego. Wiele kobiet pracuje w ograniczonym wymiarze czasu lub na podstawie nietypowych umów: pozwala im to wprawdzie utrzymać się na rynku pracy i jednocześnie wywiązywać się z obowiązków rodzinnych, może mieć jednak niekorzystny wpływ na ich wynagrodzenie, rozwój kariery, perspektywy awansu i emerytury.

UE stara się promować równość szans i stopniowo eliminować zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć. W art. 157 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) ustanawia się zasadę równego wynagrodzenia dla pracowników płci męskiej i żeńskiej za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości, a art. 157 ust. 3 stanowi podstawę prawną dla przepisów dotyczących równego traktowania mężczyzn i kobiet w sprawach zatrudnienia. We wrześniu 2010 r. Komisja Europejska przyjęła strategię na rzecz równości kobiet i mężczyzn (2010–2015). Przygotowano ją na podstawie doświadczeń z realizacją planu działania (COM(2006) 0092) przygotowanego na lata 2006–2010 i ma ona na celu zapewnienie kompleksowych ram promowania równości kobiet i mężczyzn przez Komisję Europejską we wszystkich dziedzinach polityki. W strategii podkreśla się wkład równości kobiet i mężczyzn we wzrost gospodarczy i zrównoważony rozwój, a także wspiera się wdrażanie wymiaru równości płci w strategii „Europa 2020”.

Więcej informacji Eurostatu

Publikacje

Główne tabele

Earnings
Main tables
Earnings (t_earn)
Average gross annual earnings in industry and services, by gender (tps00175)
Tax wedge on labour cost (tsiem050)
Tax rate on low wage earners by marginal effective tax rates on employment incomes (tsiem060)
Gender pay gap in unadjusted form (tsiem040)
Minimum wages (tps00155)
Labour costs
Main tables
Labour costs (t_lc)
Labour cost index (teilm100)
Total wages and salaries (tps00113)
Social security paid by employer (tps00114)
Other labour costs (tps00115)
Hourly labour costs (tps00173)
Monthly labour costs (tps00174)

Baza danych

Earnings
Database
Labour costs
Database

Sekcja specjalna

Metodyka / Metadane

Dane źródłowe tablic i wykresów (MS Excel)

Linki zewnętrzne

Zobacz także

Retrieved from "https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Archive:Płace_i_koszty_pracy&oldid=81203"