Archive:ΑΕΠ σε περιφερειακό επίπεδο

Δεδομένα του Μαρτίου 2014. Πλέον πρόσφατα στοιχεία: Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων, Βασικοί πίνακες και βάση δεδομένων. Σχεδιάζεται άρθρο ενημέρωση: Ιουνίου 2015.

Το παρόν άρθρο αποτελεί μέρος των συνόλου στατιστικών άρθρων που βασίζονται στην επετηρίδα δημοσίευσης για τις περιφέρειες τηςEurostat, Παρουσιάζει μια περιφερειακή ανάλυση των οικονομικών εξελίξεων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Βασίζεται κυρίως στην ανάλυση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕγχΠ), που θεωρείται ως ένα από τα βασικά μέτρα για τη μελέτη της οικονομικής ανάπτυξης και μεγέθυνσης. Περιλαμβάνει επίσης πληροφορίες σχετικά με την περιφερειακή παραγωγικότητα της εργασίας και την κατανομή του εισοδήματος.

Οι μακροοικονομικοί λογαριασμοί παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για την περιφερειακή ανάλυση της οικονομίας. Οι στατιστικές χρησιμεύουν επίσης ως βάση για την κατανομή των δαπανών στο πλαίσιο της ΕΕ πολιτική συνοχής (βλ. Πολιτική συνοχής — ευθυγράμμιση με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» στο πλαίσιο του εισαγωγικού άρθρου για περισσότερες λεπτομέρειες). Πράγματι, κάθε περιφέρεια της ΕΕ καλύπτεται από την πολιτική συνοχής: ωστόσο, τα περισσότερα διαρθρωτικά ταμεία προσανατολίζονται στις περιφέρειες NUTS 2, όπου το ΑΕγχΠ ανά κάτοικο είναι χαμηλότερο από 75 7 % του μέσου όρου της EΕ-28 (η κατανομή των κονδυλίων του ταμείου συνοχής βασίζεται σε απόφαση σχετικά με το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ κατά την τριετή περίοδο από το 2007 έως το 2009).

Κύρια στατιστικά στοιχεία

Έως τις αρχές της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, οι οικονομικές διαφορές μεταξύ των ευρωπαϊκών περιφερειών μειώνονταν, καθώς οι «φτωχότερες περιφέρειες» γενικά μετακινήθηκαν πιο κοντά στις «πλουσιότερες» περιφέρειες μέσω μιας διαδικασίας σύγκλισης. Ωστόσο, η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση είχε εκτεταμένες επιπτώσεις σε πολλές περιοχές ενώ η περίοδος μετά την κρίση, εμφανίζει στοιχεία αυξανόμενων ανισοτήτων, ιδίως σε ορισμένες περιοχές που πλήττονται περισσότερο από την κρίση.

Τα στατιστικά στοιχεία που παρουσιάζονται στο παρόν άρθρο για τους περιφερειακούς οικονομικούς λογαριασμούς γενικά εμφανίζονται στο επίπεδο NUTS 2 για την περίοδο έως το 2011• πληροφορίες παρέχονται στο αναλυτικότερο επίπεδο NUTS 3 για το ΑΕγχΠ ανά κάτοικο. τα στοιχεία για την Ελβετία είναι διαθέσιμα μόνο σε εθνικό επίπεδο, ενώ οι στατιστικές για τις τέσσερις γαλλικές υπερπόντιες περιφέρειες είναι εκτιμήσεις.

Περιφερειακό κατά κεφαλή ΑΕγχΠ

Το ΑΕγχΠ είναι ένα μέτρο της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας, είτε μιας περιφέρειας, είτε μιας χώρας είτε ομάδας χωρών• χρησιμοποιείται ευρέως για την ανάλυση των οικονομικών επιδόσεων και κύκλων (όπως οι υφέσεις, οι ανακάμψεις και οι εξάρσεις). Το ΑΕγχΠ υπολογίζεται αρχικά στο εθνικό νόμισμα και, στη συνέχεια, μετατρέπεται σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης (ΙΑΔ) που λαμβάνουν υπόψη τους τα διαφορετικά επίπεδα τιμών μεταξύ κρατών μελών, επιτρέποντας έτσι μια πιο ουσιαστική σύγκριση. Με τη χρήση των ΙΑΔ (αντί των συναλλαγματικών ισοτιμιών της αγοράς) οι εν λόγω δείκτες μετατρέπονται σε ένα τεχνητό κοινό νόμισμα που ονομάζεται μονάδα αγοραστικής δύναμης (ΜΑΔ). Η χρήση της ΜΑΔ καθιστά δυνατή τη σύγκριση της αγοραστικής δύναμης μεταξύ των περιφερειών των κρατών μελών που χρησιμοποιούν διαφορετικά νομίσματα και όπου τα επίπεδα τιμών είναι διαφορετικά. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη χρήση των ΜΑΔ ανατρέξτε στο κατωτέρω τμήμα Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων.

Ο μέσος όρος του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ δεν παρέχει καμία ένδειξη ως προς την κατανομή του πλούτου μεταξύ των διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων στην ίδια περιοχή ούτε μετρά το εισόδημα που διαθέτουν τελικά τα νοικοκυριά μιας περιοχής καθώς οι ροές των μετακινούμενων εργαζομένων μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα εργαζόμενοι που συμβάλλουν στο ΑΕγχΠ μιας περιφέρειας (όπου εργάζονται), και στο οικογενειακό εισόδημα άλλης περιφέρειας (στην οποία ζουν).

Μέτρηση του πλούτου και του εισοδήματος κατά τόπο κατοικίας ή κατά τόπο εργασίας Μια περιφερειακή σύγκριση του επιπέδου της οικονομικής δραστηριότητας μπορεί να γίνει συγκρίνοντας το περιφερειακό ΑΕγχΠ με τον πληθυσμό της συγκεκριμένης περιοχής• σε αυτό το σημείο αποκτά σημασία η διάκριση μεταξύ τόπου εργασίας και τόπου κατοικίας. Το ΑΕγχΠ μετρά την οικονομική δραστηριότητα εντός των εθνικών ή περιφερειακών συνόρων, ανεξάρτητα εάν αυτό αποδίδεται σε μόνιμους ή σε μη μόνιμους κατοίκους. Ως αποτέλεσμα, το περιφερειακό κατά κεφαλή ΑΕγχΠ βασίζεται σε έναν αριθμητή που αντικατοπτρίζει τον τόπο εργασίας (το ΑΕγχΠ που παράγεται στην περιφέρεια), το οποίο διαιρείται με έναν παρονομαστή που αντικατοπτρίζει τον τόπο κατοικίας (τον πληθυσμό που ζει στην ίδια περιφέρεια). Είναι πολύ σημαντικός ο υπολογισμός αυτός όταν υπάρχουν σημαντικές καθαρές ροές μετακινούμενων εργαζομένων προς ή από μια περιφέρεια. Περιοχές που χαρακτηρίζονται από σημαντικό αριθμό εισερχόμενων διασυνοριακών εργαζομένων εμφανίζουν συχνότατα περιφερειακό κατά κεφαλή ΑΕΠ εξαιρετικά υψηλό (σε σύγκριση με γειτονικές περιφέρειες). Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για οικονομικά κέντρα όπως οι περιφέρειες του Λονδίνου (Ηνωμένο Βασίλειο), της Βιέννης (Αυστρία), του Αμβούργου (Γερμανία), της Πράγας (Τσεχική Δημοκρατία) ή του Λουξεμβούργου. Λόγω αυτής της ανωμαλίας, τα υψηλά επίπεδα του κατά κεφαλή ΑΕγχΠ που έχουν καταγραφεί για ορισμένες περιφέρειες με καθαρές εισροές μετακινούμενων εργαζομένων δεν οδηγούν αναγκαστικά σε αντίστοιχα σε υψηλά επίπεδα εισοδήματος των ατόμων που ζουν στην ίδια περιοχή. Ως εκ τούτου, είναι μερικές φορές πιο ενδιαφέρον να αναλυθούν τα μέτρα που εστιάζονται στην κατανομή του εισοδήματος των νοικοκυριών, με άλλα λόγια, να χρησιμοποιηθεί μια προσέγγιση κατοικίας για να μελετηθεί η κατανομή του πλούτου. Όπως και με τα στοιχεία σχετικά με το ΑΕγχΠ ανά κάτοικο, οι τιμές για το εισόδημα ανά κάτοικο προσαρμόστηκαν έτσι ώστε να ληφθούν υπόψη οι διαφορές των επιπέδων τιμών μεταξύ χωρών• Οι στατιστικές αυτές παρουσιάζονται με τη χρήση του προτύπου αγοραστικής δύναμης κατανάλωσης (ΠΑΔΚ), μιας τεχνητής νομισματικής μονάδας που προκύπτει από τη μετατροπή του εισοδήματος των ιδιωτικών νοικοκυριών, χρησιμοποιώντας πρότυπα αγοραστικής δύναμης για δαπάνες τελικής κατανάλωσης. Ας σημειωθεί, ωστόσο, ότι τα στοιχεία αυτά παρουσιάζουν μόνο μια περιορισμένη άποψη της ευημερίας της περιφέρειας, καθόσον δεν γίνεται καμιά μέτρηση των δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών που μπορεί να παρέχονται δωρεάν στο σημείο χρήσης ή μπορεί να χρηματοδοτούνται εν μέρει από τις τοπικές ή εθνικές αρχές.

Το ΑΕΠ της EΕ-28 αποτιμήθηκε σε  12 , 712 δισεκατ. ευρώ το 2011, ποσό που αντιστοιχεί κατά μέσον όρο σε ένα μέσο επίπεδο 25 100 κατά κεφαλή ΜΑΔ. Ο χάρτης  1 δείχνει το κατά κεφαλή ΑΕγχΠ σε κάθε περιφέρεια NUTS   2 ως ποσοστό του μέσου όρου της ΕΕ-28 (ΕΕ-28 = 100), με τις τιμές πάνω από το επίπεδο αυτό να εμφανίζονται ως σχετικά «πλούσιες» περιφέρειες και με τις τιμές κάτω από το επίπεδο αυτό να εμφανίζονται ως σχετικά «φτωχές».

To κατά κεφαλή ΑΕγχΠ ήταν περισσότερο από 11 φορές πιο υψηλό στην περιφέρεια Inner London, απ' ότι στη βορειοανατολική περιφέρεια της Ρουμανίας το 2011

Μεταξύ των περιφερειών επιπέδου NUTS •2 το 2011, το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε ΜΑΔ κυμάνθηκε μεταξύ 321  % του μέσου όρου της ΕΕ-28 στην περιφέρεια Inner London και 29  % στη βορειοανατολική περιφέρεια της Ρουμανίας. Το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ του Inner London ήταν λίγο περισσότερο από 11 φορές υψηλότερο από ό, τι στη βορειοανατολική περιφέρεια της Ρουμανίας (αφού ληφθούν υπόψη οι διαφορές στα επίπεδα τιμών). Όπως σημειώνεται ανωτέρω, πρέπει να δοθεί προσοχή κατά την ερμηνεία αυτών των στοιχείων, δεδομένου ότι το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ μπορεί να επηρεαστεί από τα άτομα που μετακινούνται καθημερινά και σε περιοχές όπως το Inner London, οι εισροές των μετακινούμενων εργαζομένων ανεβάζει το επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας σαφώς πέραν του επιπέδου που θα μπορούσε να επιτευχθεί από μέρους των μόνιμων κατοίκων.

Μεταξύ των 10 περιφερειών NUTS  2 όπου καταγράφηκαν τα υψηλότερα επίπεδα του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ υπήρχαν επτά περιφέρειες πρωτευουσών

Οι 10 περιφέρειες της ΕΕ-28 με τα υψηλότερα επίπεδα κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ περιλάμβαναν επτά περιφέρειες πρωτευουσών: αυτές, εκτός από το Inner-London, ήταν το Λουξεμβούργο (ενιαία περιφέρεια σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης) και οι περιφέρειες της πρωτεύουσας στο Βέλγιο, τη Σλοβακία, τη Γαλλία, τη Σουηδία και την Τσεχική Δημοκρατία. Καθεμία από τις περιφέρειες αυτές είναι πιθανόν να εμφανίζει αυξημένο επίπεδο του κατά κεφαλή ΑΕγχΠ ως αποτέλεσμα καθαρών εισροών μετακινούμενων εργαζομένων, για παράδειγμα, στην έδρα μεγάλων επιχειρήσεων και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, που συχνά συγκεντρώνονται στις περιφέρειες της πρωτεύουσας. Δύο από τις τρεις υπόλοιπες περιφέρειες στο πλαίσιο των 10 κορυφαίων χαρακτηρίζονται επίσης σε μεγάλο βαθμό ως αστικές περιοχές: Αμβούργο και Oberbayern (που περιλαμβάνει την πόλη του Μονάχου) στη Γερμανία, ενώ η τρίτη ήταν το Groningen (σχετικά μικρή πανεπιστημιακή πόλη στο βορειοανατολικό τμήμα των Κάτω Χωρών• η περιφέρεια αυτή διαθέτει δύο σχετικά μεγάλους θαλάσσιους λιμένες, υπεράκτια κοιτάσματα φυσικού αερίου, καθώς και εξειδίκευση στον τομέα της παραγωγής ενέργειας και χημικών προϊόντων).

Χάρτης 1: Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν
(ΑΕγχΠ) κατά κεφαλήν, σε μονάδες αγοραστικής δύναμης
(ΜΑΔ), κατά περιφέρειες NUTS 2, 2011 (1)
(% του μέσου όρου της ΕΕ-28, ΕΕ-28 = 100) - Πηγή: Eurostat (nama_r_e2gdp) και (nama_r_e3popgdp)

Πολλές από τις περιφέρειες με σχετικά υψηλό μέσο όρο κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ (όπως φαίνεται από την πιο σκουρόχρωμη σκίαση στον Χάρτη 1) ήταν οι περιφέρειες των πρωτευουσών ή περιφέρειες που γειτνίαζαν με την πρωτεύουσα. Οι υπόλοιπες περιφέρειες όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν τουλάχιστον 25,00 % πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ-28 βρίσκονταν συχνά στη ζώνη που αρχίζει στις χώρες της Benelux, διασχίζει τη Γερμανία, τη δυτική Αυστρία και, στη συνέχεια, φθάνει στη Βόρεια Ιταλία, παρόλο που υπήρχαν και λίγες μεμονωμένες περιφέρειες με σχετικά υψηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ, όπως η περιφέρεια País Vasco στη βόρεια Ισπανία, η νησιωτική περιφέρεια Åland στη Φινλανδία, η Övre Norrland στο βορειότερο τμήμα της Σουηδίας και η βορειοανατολική Σκωτία (Ηνωμένο Βασίλειο).

Μεταξύ του 2010 και του 2011 η περιφέρεια της πρωτεύουσας της Αυστρίας βρέθηκε εκτός των 10 κορυφαίων

Κατά τη σύγκριση με την περιφερειακή κατάταξη του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ το 2010, οι μόνες αλλαγές αφορούσαν την περιφέρεια Oberbayern που μετακινήθηκε προς τις κορυφαίες 10 θέσεις και την αυστριακή περιφέρεια Wien που δεν ανήκει πλέον στις κορυφαίες 10 (11η θέση). Στο άλλο άκρο της κατάταξης, στην περιφέρεια με το χαμηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ το 2010 το, Severozapaden της Βουλγαρίας•καταγράφεται το δεύτερο χαμηλότερο επίπεδο κατά κεφαλή ΑΕγχΠ το 2011, ενώ την χαμηλότερη θέση κατέλαβε η βορειοανατολική περιφέρεια της Ρουμανίας.

Οι κύριοι δικαιούχοι του Ταμείου Συνοχής είναι οι περιοχές με μέσο όρο κατά κεφαλή ΑΕΠ κάτω του 75,00 % του μέσου όρου της ΕΕ

Οι περιφέρειες που επωφελούνται περισσότερο από το Ταμείο Συνοχής έχουν μέσο όρο κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ μικρότερο από 75,00 %,% του μέσου όρου της ΕΕ-28. Υπάρχουν συνολικά 76 περιφέρειες NUTS 2 που ενέπιπταν στην κατηγορία αυτή το 2011• Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η βάση της χρηματοδότησης για την περίοδο προγραμματισμού 2014-20 έχει καθοριστεί σε σχέση με τον μέσο όρο του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ κατά την τριετή περίοδο από το 2007 έως το 2009. Μεταξύ αυτών των 76 περιφερειών, λίγο περισσότερο από το ένα τέταρτο (20 περιφέρειες) κατέγραψαν μέσο όρο του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ μικρότερο από 50,00 % του μέσου όρου της ΕΕ-28 το 2011. Βρίσκονταν στην ανατολική Ευρώπη, κατανεμημένες σε τέσσερα κράτη μέλη της ΕΕ, με έξι περιφέρειες στη Ρουμανία, πέντε περιφέρειες σε καθεμία των χωρών Βουλγαρίας και Πολωνίας και τέσσερις περιφέρειες στην Ουγγαρία.

Στις χώρες ΕΖΕΣ (μόνο εθνικά στοιχεία για την Ελβετία και καμία πληροφορία για το Λιχτενστάιν), το περιφερειακό κατά κεφαλή ΑΕγχΠ ήταν συστηματικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ-28, κυμαινόμενο από 103 % του μέσου όρου της ΕΕ-28 στην περιφέρεια Hedmark og Oppland έως 189&nbsp•% στην περιφέρεια Oslo og Akershus (αμφότερες στηΝορβηγία). Υπήρχαν δύο ακόμη νορβηγικές περιφέρειες με κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ άνω των 25,00  % πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ-28 (Agder Og Rogaland και Vestlandet), ενώ ο εθνικός μέσος όρος του ελβετικού κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ αντιστοιχούσε στο 155 % του μέσου όρου της ΕΕ-28. Το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ ήταν γενικά πολύ χαμηλότερο στις υποψήφιες χώρες (δεν υπάρχουν πληροφορίες για το Μαυροβούνιο ή την Σερβία) στο 36 % του μέσου όρου της ΕΕ-28 στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, ενώ στην Τουρκία κυμαινόταν από 20 % στη νοτιοανατολική περιφέρεια Van, Muş, Βitlis, Hakkari έως 80 % στην Κωνσταντινούπολη.

Εστίαση στις περιφέρειες: Luxembourg (LU 00), Λουξεμβούργο Πόλη του Λουξεμβούργου, Λουξεμβούργο Η περιφέρεια της πρωτεύουσας του Λουξεμβούργου είναι μια ενιαία περιφέρεια NUTS 2. Παρουσίαζε ένα από τα υψηλότερα επίπεδα του κατά κεφαλή ΑΕγχΠ, περίπου 266 % του μέσου όρου της ΕΕ-28 το 2011. Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να εξεταστούν με προσοχή, δεδομένου ότι, μολονότι το Λουξεμβούργο θεωρείται γενικά ως μία από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο (ανά κάτοικο), μεγάλο μέρος της εισροής εργασίας του παρέχεται από εργαζομένους από τις γειτονικές χώρες του Βελγίου, της Γερμανίας και της Γαλλίας. Ως εκ τούτου, μέρος του πλούτου που παράγεται στο Λουξεμβούργο επαναπατρίζεται στις χώρες αυτές, όπου οι διασυνοριακοί εργαζόμενοι είναι πιθανόν να δαπανούν ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματός τους. © Φωτογραφίες: Marcin Szala

Η γερμανική περιφέρεια του Βερολίνου ήταν η μόνη περιφέρεια πρωτεύουσας που κατέγραψε επίπεδο του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ χαμηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο

Το σχήμα 1 παρουσιάζει την κατανομή του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ το 2011. Δείχνει ότι στην πλειονότητα των κρατών μελών της ΕΕ με περισσότερες της μιας περιφέρειες, οι περιφέρειες της πρωτεύουσας ήταν, σε γενικές γραμμές, εκείνες με τον υψηλότερο μέσο όρο του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ• οι μόνες εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα ήταν η Γερμανία, η Ισπανία, η Ιταλία και οι Κάτω Χώρες. Από αυτές, μόνο στην περιφέρεια πρωτεύουσας του Βερολίνου το επίπεδο του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ ήταν κατώτερο από τον εθνικό μέσο όρο. Στην Ισπανία, μόνο η περιφέρεια País Vasco είχε υψηλότερο επίπεδο του μέσου όρου του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ από την Comunidad de Madrid. Στην Ιταλία, η περιφέρεια της πρωτεύουσας του Lazio είχε το 7ο υψηλότερο επίπεδο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ των ιταλικών περιφερειών NUTS 2. Στις Κάτω Χώρες, τόσο το Groningen όσο και η Utrecht κατέγραψαν μέσο όρο κατά κεφαλή ΑΕΠ υψηλότερο από ό,τι για την περιφέρεια Noord-Holland.

Σχήμα 1: Οι περιφερειακές ανισότητες στο κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν
(ΑΕγχΠ), σε μονάδες αγοραστικής δύναμης
(ΜΑΔ), κατά περιφέρειες NUTS 2, 2011 (1)
(% του μέσου όρου της ΕΕ-28, ΕΕ-28 = 100) - Πηγή: Εurostat (nama_r_e2gdp)

Αντίθετα, οι περιφέρειες της πρωτεύουσας στην Τσεχική Δημοκρατία, την Ιρλανδία, την Ελλάδα, την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία και τη Σλοβακία ήταν οι μόνες περιφέρειες από τα κράτη μέλη της ΕΕ, όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξήθηκε πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ-28 το 2011• στη Βουλγαρία κάθε περιφέρεια, συμπεριλαμβανομένης της περιφέρειας της πρωτεύουσας, κατέγραψε μέσο όρο κατά κεφαλή ΑΕγχΠ κατώτερο από τον μέσο όρο της ΕΕ-28.

Η Σουηδία ήταν το μόνο κράτος μέλος με περισσότερες της μιας περιφέρειες που ανέφερε ότι το σύνολο των περιφερειών της είχε κατά κεφαλήν ΑΕΠ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ των 28

Η Σουηδία ήταν το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ με περισσότερες της μιας περιφέρειες που ανέφερε ότι κάθε μία από τις NUTS 2 περιφέρειές της εμφάνιζε μέσο όρο του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ ανώτερο από το μέσο όρο της ΕΕ-28 το 2011•το ίδιο ίσχυε για περιφέρειες επιπέδου 2 στη Νορβηγία. Στη Δανία, την Ιρλανδία (όπου υπάρχουν μόνον δύο περιφέρειες σε επίπεδο NUTS ), την Αυστρία και την Φινλανδία, υπήρχε μόνο μια περιφέρεια όπου ο μέσος όρος του κατά κεφαλήν ΑΕΠ μειώθηκε κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ-28.

Στην πλειονότητα των περιφερειών τόσο στη Γαλλία όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο σημειώθηκαν μέσοι όροι των επιπέδων του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ-28 το 2011, αν και οι εθνικοί μέσοι όροι είχαν ωθηθεί προς τα άνω από τις σχετικά υψηλές τιμές σε κάθε περιφέρεια πρωτεύουσας. Για παράδειγμα, ο μέσος όρος του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στην περιφέρεια Inner London ήταν 2,2 φορές υψηλότερος από ό,τι στις περιοχές Berkshire, Buckinghamshire, Oxfordshire (η περιφέρεια με το δεύτερο υψηλότερο επίπεδο του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στο Ηνωμένο Βασίλειο). Οι διαφορές αυτές μεταξύ της περιφέρεια της πρωτεύουσας και της περιφέρειας με το δεύτερο υψηλότερο επίπεδο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν ακόμη μεγαλύτερες (σε σχετικούς όρους) στη Σλοβακία και την Τσεχική Δημοκρατία, καθώς στην περιφέρεια Bratislavský kraj, κατά μέσο όρο, ήταν 2,6 φορές υψηλότερο από ό,τι στην περιφέρεια Západné Slovensko, ενώ στην Praha ήταν 2,3 φορές υψηλότερο από ό, τι στη Jihovýchod.

Πιο λεπτομερής περιφερειακή ανάλυση: κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ για τις περιφέρειες NUTS 3

Ο πλούτος των περιφερειών των πρωτευουσών είναι ακόμη πιο έντονος σε μεγαλύτερο επίπεδο λεπτομέρειας

Χάρτης 2: Κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν
(ΑΕγχΠ), σε μονάδες αγοραστικής δύναμης
(ΜΑΔ), κατά περιφέρειες NUTS 3, 2011 (1)
(% του μέσου όρου της ΕΕ-28, ΕΕ-28 = 100) - Πηγή: Eurostat (nama_r_e3gdp) και (nama_r_e3popgdp)

Ο χάρτης  2 παρουσιάζει στοιχεία για το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ για το 2011 στο αναλυτικότερο επίπεδο NUTS 3 εύλογα τα γενικά πρότυπα είναι παρόμοια με εκείνα των περιφερειών•NUTS 2 στον χάρτη  1. Ωστόσο, υπήρχαν ορισμένες περιφέρειες NUTS 3 όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ εμφανίζεται με έναν άτυπο τρόπο σε σχέση με το υψηλότερο επίπεδο (NUTS 2) των περιφερειών στις οποίες ανήκουν. Αυτές οι διαφορές συχνά προέρχονται από τις εισροές μετακινούμενων εργαζομένων από γειτονικές περιοχές σε κεντρικές περιφέρειες NUTS&nbs;3, που χαρακτηρίζονται από συγκέντρωση της οικονομικής δραστηριότητας στις πλέον δομημένες περιοχές. Για παράδειγμα, στην πολωνική περιφέρεια NUTS 2 της πρωτεύουσας Mazowieckie, στον δήμο της Βαρσοβίας (Miasto Warszawa, NUTS 3) κατεγράφη μέσος όρος κατά κεφαλή ΑΕγχΠ (σε ΜΑΔ) που ήταν σχεδόν διπλάσιος από τον μέσο όρο της ΕΕ-28 ενώ καμία από τις υπόλοιπες περιφέρειες NUTS 3 εντός της εν λόγω περιφέρειας NUTS 2 δεν υπερέβη τον μέσο όρο της ΕΕ-28.

Στις περιφέρειες NUTS 3, το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ κυμάνθηκε από 612 % του μέσου όρου της ΕΕ-28 στο Inner London - West (Ηνωμένο Βασίλειο) έως 21 % του μέσου όρου της ΕΕ-28 στο Vaslui (Ρουμανία)• ως εκ τούτου, ανάμεσα στα δύο άκρα του φάσματος αυτού υπήρχε συντελεστής περίπου 30 προς 1 το 2011 (που ήταν ελαφρώς υψηλότερος από ό,τι ένα χρόνο πριν το 2010, καθώς το κατά κεφαλή ΑΕΠ αυξήθηκε με ταχύτερο ρυθμό στο Inner London - West).

Οι γερμανικές περιφέρειες κυριαρχούν στην κατάταξη του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στο επίπεδο NUTS 3

Υπήρχαν 28 περιφέρειες NUTS 3 που κατέγραψαν μέσο όρο κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ τουλάχιστον διπλάσιο από το μέσο όρο της ΕΕ-28 το 2011. Επικεφαλής ήταν η περιφέρεια Inner London - West (η οποία είχε μέσο όρο του κατά κεφαλή ΑΕγχΠ 3,5 φορές υψηλότερο από το Inner London - East), ακολουθούμενη από το Wolfsburg, Kreisfreie Stadt (έδρα του ομίλου Volkswagen), όπου ο μέσος όρος του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ ήταν περισσότερο από τέσσερις φορές υψηλότερος από το μέσο όρο της ΕΕ-28. Οι 28 περιφέρειες όπου το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ ήταν τουλάχιστον διπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ-28 ήταν κυρίως στη Γερμανία, 21 από τις 28 περιφέρειες, ενώ ο κατάλογος περιελάμβανε επίσης τις περιφέρειες της πρωτεύουσας του Βελγίου, της Γαλλίας, του Λουξεμβούργου (μια ενιαία περιφέρεια σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης), των Κάτω Χωρών και του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και τη γαλλική περιφέρεια Hauts-de-Seine (που συνορεύει με το Παρίσι) και την περιφέρεια Overig Groningen των Κάτω Χωρών.

Στο άλλο άκρο, το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ ήταν μικρότερο από 30 % του μέσου όρου της ΕΕ-28 σε 24 NUTS 3. Εκτός από την περιφέρεια Nógrád της Βόρειας Ουγγαρίας, όλες βρίσκονταν στη Βουλγαρία (15 περιφέρειες) ή στη Ρουμανία (8 περιφέρειες).

Οι μεταβολές στο κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ, 2008–11

Κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ στην ΕΕ-28 μειώθηκε από 25 000 ΜΑΔ•το 2008 σε 23 500&nbs;ΜΑΔ το 2009, πριν ανακάμψει εν μέρει σε 24 400 ΜΑΔ το 2010 και, στη συνέχεια, να μετακινηθεί σε επίπεδο ελαφρώς πάνω από το υψηλότερο προ της κρίσης επίπεδό του, με μέσο όρο 25 100 ΜΑΔ το 2011. Οι εν λόγω περιφέρειες που επεκτάθηκαν σχετικά γρήγορα, των οποίων το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ αυξήθηκε κατά περισσότερο από 5,0 εκατοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ-28, εμφαίνονται στην πιο σκουρόχρωμη σκίαση στον χάρτη 3, όπου εμφαίνεται ο βαθμός μεταβολής του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ μεταξύ 2008 και 2011 (εκφρασμένος σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ-28).

Χάρτης 3: Μεταβολή του κατά κεφαλήν ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος
(ΑΕγχΠ), σε μονάδες αγοραστικής δύναμης
(ΜΑΔ), κατά περιφέρειες NUTS 2, 2008–11 (1)
(διαφορά σε ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ του 2011 και του 2008• σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ-28) - Πηγή: Eurostat (nama_r_e2gdp)

Οι εθνικές οικονομικές εξελίξεις φαίνεται να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό των περιφερειακών οικονομικών επιδόσεων

Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι, παρά τις μεγάλες διαφορές στον μέσο όρο του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ μεταξύ των περιφερειών ορισμένων κρατών μελών της ΕΕ, υπήρξε μια σχετικά ομοιόμορφη τάση στις μεταβολές της οικονομικής δραστηριότητας κατά την περίοδο από το 2008 έως το 2011. Μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ που διαθέτουν περισσότερες της μιας περιφέρειες, το κατά κεφαλή ΑΕγχΠ αυξήθηκε με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι ο μέσος όρος της ΕΕ-28 σε όλες τις περιφέρειες του Βελγίου, της Βουλγαρίας, της Γερμανίας, της Ουγγαρίας, της Αυστρίας, της Πολωνίας και της Σλοβακίας (εκτός από μία περιφέρεια όπου το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ αυξήθηκε με τον ίδιο ρυθμό όπως στην ΕΕ). Στην πλειονότητα των περιφερειών στη Γαλλία, το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ αυξήθηκε (σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ-28). Αντίθετα, υπήρχε συστηματική μείωση του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ (σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ-28) σε όλες τις περιφέρειες της Ιρλανδίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Κροατίας, των Κάτω Χωρών, της Πορτογαλίας, της Σλοβενίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Εκτός των περιφερειών Abruzzo και Provincia autonoma di Bolzano/Bozen, όλες οι ιταλικές περιφέρειες κατέγραψαν επίσης μείωση στο επίπεδο του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ (σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ-28).

Η ταχύτερη περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη σημειώθηκε στις πρωτεύουσας της Σλοβακίας και της Πολωνίας και στη νοτιοδυτική Γερμανία

Τα υψηλότερα ποσοστά αύξησης του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ μεταξύ 2008 και 2011, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ-28, καταγράφηκαν στις περιφέρειες της πρωτεύουσας της Σλοβακίας και της Πολωνίας, καθώς στην Bratislavský kraj καιMazowieckie σημειώθηκαν αυξήσεις 18,9 και 17,3 εκατοστιαίων μονάδων. Υπήρχαν εννέα άλλες περιφέρειες όπου το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ αυξήθηκε κατά τουλάχιστον 10,0 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ-28: Οκτώ εξ αυτών βρίσκονται στη Γερμανία (κυρίως από τη νότια περιφέρεια Bayern), ενώ η άλλη περιφέρεια ήταν επίσης από την Πολωνία, η Dolnośląskie, η οποία βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της χώρας η μεγαλύτερη πόλη της οποίας είναι το Wroclaw.

Στο άλλο άκρο του φάσματος, σε ένα σύνολο 69 περιφερειών καταγράφηκε μείωση τουλάχιστον κατά 5,0 εκατοστιαίες μονάδες του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ μεταξύ 2008 και 2011 (σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ-28). Μεταξύ αυτών, υπήρχαν 20 περιφέρειες που εμφάνισαν μείωση τουλάχιστον κατά 10,0 εκατοστιαίες μονάδες: Ήταν κατά κύριο λόγο στην Ελλάδα (10 περιφέρειες) και στο Ηνωμένο Βασίλειο (8 περιφέρειες), παρά το γεγονός ότι υπήρξε επίσης σημαντική συρρίκνωση της δραστηριότητας στις Βαλεαρίδες Νήσους (Ισπανία) και στο Groningen (Κάτω Χώρες).

Η παραγωγικότητα της εργασίας

Στο πλαίσιο των περιφερειακών λογαριασμών, η παραγωγικότητα της εργασίας ορίζεται ως η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία σε βασικές τιμές σε ευρώ ανά απασχολούμενο άτομο• ο χάρτης  4 παρουσιάζει τον εν λόγω δείκτη για περιφέρειες NUTS 2 κατά το 2011 με τα αποτελέσματα σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ-28. Εάν υπάρχουν σημαντικές ροές εργαζομένων μεταξύ περιφερειών, είναι πιθανό ότι οι εν λόγω περιφέρειες που χαρακτηρίζονται ως εμφανίζουσες καθαρές εισροές μετακινούμενων εργαζομένων θα εμφανίσουν χαμηλότερα επίπεδα ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας ανά απασχολούμενο από τους αντίστοιχους δείκτες για το κατά κεφαλή ΑΕγχΠ — με άλλα λόγια, το χάσμα μεταξύ των περιφερειών είναι πιθανό να μειωθεί κατά την ανάλυση της παραγωγικότητας της εργασίας. Τα μέτρα σχετικά με την περιφερειακή παραγωγικότητα της εργασίας ιδανικά θα έπρεπε να λαμβάνουν υπόψη τον συνολικό αριθμό των ωρών εργασίας (και όχι την απλή καταμέτρηση των απασχολούμενων ατόμων), ωστόσο, το μέτρο αυτό είναι επί του παρόντος ατελές σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ.

Χάρτης 4: Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία
(ΑΠΑ) σε βασικές τιμές, ανά απασχολούμενο, κατά περιφέρειες NUTS 2, 2011 (1)
(% του μέσου όρου της ΕΕ-28, ΕΕ-28 = 100) - Πηγή: Eurostat (nama_r_e3vab95r2), (nama_gdp_c) και (nama_r_e2em95hr2)

Οι οικονομικοί πόλοι καταγράφουν ορισμένα από τα υψηλότερα επίπεδα παραγωγικότητας της εργασίας

Το υψηλότερο επίπεδο ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας ανά εργαζόμενο το 2011 καταγράφηκε στην περιφέρεια Inner London (η ίδια που είχε το υψηλότερο επίπεδο κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ). Τα σχετικά υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας της εργασίας μπορεί να συνδέονται με την αποτελεσματική χρήση του εργατικού δυναμικού (χωρίς χρήση περισσότερων εισροών) ή μπορεί να προκύπτουν από τον συνδυασμό των δραστηριοτήτων που διαμορφώνουν μια συγκεκριμένη οικονομία (καθώς ορισμένες δραστηριότητες έχουν υψηλότερα επίπεδα παραγωγικότητας από άλλες). Για παράδειγμα, ο τομέας των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην οικονομία του Λονδίνου και η δραστηριότητα χαρακτηρίζεται ως έχουσα ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας. Το Λουξεμβούργο (μία ενιαία περιφέρεια σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης) και η νότια και ανατολική Ιρλανδία (που περιλαμβάνει το Δουβλίνο) — οι οποίες ειδικεύονται αμφότερες στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες — επίσης συγκαταλέγονταν μεταξύ των κορυφαίων 10 περιφερειών ως προς την παραγωγικότητα της εργασίας. Οι υπόλοιπες από τις 10 κορυφαίες περιλάμβαναν τέσσερις περιφέρειες των Κάτω Χωρών (συμπεριλαμβανόμενης της περιφέρειας της πρωτεύουσας Noord-Holland και της πλέον ανταγωνιστικής περιφέρειας στην ΕΕ — της Ουτρέχτης — μαζί με τις Groningen και Zeeland), καθώς και τις περιφέρειες της πρωτεύουσας Île de France, Région de Bruxelles-Capitale/Brussels Hoofdstedelijk Gewest και τη Στοκχόλμη.

Η παραγωγικότητα της εργασίας είναι χαμηλότερη σε εκείνα τα κράτη μέλη που προσχώρησαν στην ΕΕ το 2004 ή αργότερα

Δεν υπήρχε ούτε μια περιφέρεια από τα κράτη μέλη που εντάχθηκαν στην ΕΕ το 2004 ή μεταγενέστερα που να είχε επίπεδο ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας ανά απασχολούμενο άτομο πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ-28. Στην Κύπρο (μία ενιαία περιφέρεια σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης) και στις δύο περιφέρειες της πρωτεύουσας Bratislavský kraj και Praha καταγράφονται τα υψηλότερα επίπεδα ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας ανά απασχολούμενο άτομο μεταξύ των περιφερειών NUTS 2 από αυτά τα 13 κράτη μέλη, σε περίπου 80 % του μέσου όρου της ΕΕ-28 το 2011.

Υπήρχαν 45 περιφέρειες NUTS 2, όπου η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ανά εργαζόμενο ήταν χαμηλότερη από το ήμισυ του μέσου όρου της ΕΕ-28 το 2011. Αυτές βρισκόταν κυρίως σε όλη την ανατολική και βόρεια Ευρώπη, με εξαίρεση την περιφέρεια Centro της Πορτογαλίας. Όλες οι βουλγαρικές και ουγγρικές περιφέρειες, τα τρία κράτη μέλη της Βαλτικής (κάθε ένα αποτελεί ενιαία περιφέρεια σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης), όλες οι περιφέρειες της Πολωνίας και της Ρουμανίας, εκτός από τις περιφέρειες της πρωτεύουσας Mazowieckie και Βucureşti - Ilfov, τέσσερις περιφέρειες στην Τσεχική Δημοκρατία και δύο περιφέρειες στη Σλοβακία καταγράφουν παραγωγικότητα της εργασίας χαμηλότερη από το 50 % του μέσου όρου της ΕΕ-28 (όπως εμφαίνεται από την πιο ανοικτή σκίαση στον χάρτη 4).

Πρωτογενές εισόδημα των νοικοκυριών

Κατά τα πρόσφατα έτη υπήρξε αυξανόμενη συζήτηση σχετικά με την ποιότητα της ζωής στην Ευρώπη, με πολλούς ανθρώπους να εκφράζουν την άποψη ότι το συνολικό βιοτικό τους επίπεδο έχει επιδεινωθεί μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, ιδίως λόγω της μείωσης των πραγματικών μισθών, της αύξησης της ανεργίας, των πρόσθετων επιβαρύνσεων από φόρους ή εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, της μείωσης των επιπέδων των παροχών ή της ταχείας αύξησης των τιμών (για παράδειγμα, όσον αφορά τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα).

Ο χάρτης 5 παρέχει επισκόπηση του κατά κεφαλήν πρωτογενούς εισοδήματος στις περιφέρειες, NUTS 2 για 26 από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την Κροατία ή τη Μάλτα. Το 2011 το πρωτογενές εισόδημα κυμάνθηκε από ένα μέγιστο 32 600 ΜΑΔΚ ανά κάτοικο στην περιοχή Inner London (Ηνωμένο Βασίλειο) έως ένα ελάχιστο 3 200 ΜΑΔΚ στη βορειοανατολική περιφέρεια της Ρουμανίας, αναλογία 10,2 προς 1. Ως εκ τούτου, οι υψηλότερες και χαμηλότερες τιμές καταγράφηκαν στις ίδιες περιφέρειες που ανέφεραν τα υψηλότερα και χαμηλότερα επίπεδα κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ.

Χάρτης 5: Πρωτογενές εισόδημα ιδιωτικών νοικοκυριών σε μονάδα αγοραστικής δύναμης όσον αφορά την κατανάλωση
(ΜΑΔΚ), κατά περιφέρειες NUTS 2, 2011 (1)
(κατά κεφαλήν ΜΑΔΚ) - Πηγή:Εurostat (nama_r_ehh2inc) και (nama_inc_c)

Υψηλά επίπεδα πρωτογενούς εισοδήματος στη νότια Γερμανία και γενικότερα εντός και πέριξ των πρωτευουσών

Υπήρχαν 13 περιφέρειες όπου έχει καταγραφεί κατά κεφαλήν πρωτογενές εισόδημα τουλάχιστον 25 000 ΜΑΔΚ το 2011. Η πλειονότητα (οκτώ) αυτών των 13 περιφερειών βρίσκονταν στη Γερμανία, συμπεριλαμβανομένου του δεύτερου υψηλότερου που καταγράφηκε στην Oberbayern (η μοναδική άλλη περιφέρεια που παρουσίαζε κατά κεφαλήν πρωτογενές εισόδημα άνω των 30 000 ΜΑΔΚ). Οι επτά άλλες γερμανικές περιφέρειες είναι κυρίως στο νότιο τμήμα της χώρας, με εξαίρεση το Αμβούργο. Εκτός από το Inner London, οι υπόλοιπες τέσσερις μη γερμανικές περιφέρειες με κατά κεφαλήν πρωτογενές εισόδημα τουλάχιστον 25 000 ΜΑΔΚ ήταν οι δύο περιοχές γύρω από τη βελγική πρωτεύουσα (Prov. Vlaams-Brabant και Prov. Brabant Wallon), και οι περιφέρειες της πρωτεύουσας Île de France (η οποία είχε τον τρίτο υψηλότερο επίπεδο του κατά κεφαλήν πρωτογενούς εισοδήματος) και το Λουξεμβούργο (μία ενιαία περιφέρεια σε αυτό το επίπεδο λεπτομέρειας). Όπως και με τις πληροφορίες που έχουν ήδη αναφερθεί για το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ, ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του χάρτη  5 είναι το σχετικά υψηλού επιπέδου κατά κεφαλήν πρωτογενές εισόδημα το οποίο καταγράφηκε στις περιφέρειες που είτε περιέχουν τις πρωτεύουσες είτε είναι γύρω από αυτές.

Στο άλλο άκρο του φάσματος, υπήρχαν 40 περιφέρειες NUTS 2 που ανέφεραν πρωτογενές κατά κεφαλήν εισόδημα κάτω των 10 000 ΜΑΔΚ (τα τελευταία στοιχεία για την γαλλική υπερπόντια περιφέρεια της Γουιάνας είναι για το 2009). Περιφέρειες της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας αποτελούσαν τις 9 από τις 10 περιφέρειες με τα χαμηλότερα επίπεδα του κατά κεφαλήν πρωτογενούς εισοδήματος στην ΕΕ το 2011• η άλλη περιφέρεια ήταν η Λετονία (μία ενιαία περιφέρεια σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης). Οι υπόλοιπες 30 περιφέρειες με κατά κεφαλήν πρωτογενές εισόδημα κάτω των 10 000 ΜΑΔΚ περιλαμβάνουν τα άλλα δύο βαλτικά κράτη μέλη (επίσης ενιαία περιφέρεια το καθένα), αλλά και άλλες περιφέρειες από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, καθώς και πολλές περιφέρειες από την Ουγγαρία και την Πολωνία και μία μόνο περιφέρεια από τη Σλοβακία. Υπήρχαν επίσης ανά δύο περιφέρειες από την Ελλάδα και την Πορτογαλία, δεδομένου ότι οι επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης στις χώρες αυτές μείωσαν τα εισοδήματα κατά σημαντικό ποσό.

Διαθέσιμο εισόδημα

Το σχήμα 2 παρουσιάζει πληροφορίες σχετικά με το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, με άλλα λόγια, το εισόδημα «στην τσέπη» που μπορούν να δαπανήσουν ή να αποταμιεύσουν (αφού έχουν καταβάλει τους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και, εφόσον έχουν λάβει τις κοινωνικές παροχές). Το ανώτατο διαθέσιμο κατά κεφαλήν εισόδημα το 2011 καταγράφηκε στο Λουξεμβούργο (μία ενιαία περιφέρεια σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης), 23 800 ΜΑΔΚ. Αυτό ήταν ελάχιστα πάνω από τα επίπεδα που καταγράφονται στη Oberbayern (Γερμανία) και το Inner London (Ηνωμένο Βασίλειο)• οι τρεις αυτές περιφέρειες ήταν οι μόνες σε ολόκληρη την ΕΕ που κατέγραψαν διαθέσιμο κατά κεφαλήν εισόδημα άνω των 23 000 ΜΑΔΚ το 2011.

Το Λουξεμβούργο κατέγραψε το υψηλότερο επίπεδο διαθέσιμου εισοδήματος το 2011

Το υψηλότερο επίπεδο κατά κεφαλήν διαθέσιμου εισοδήματος στο Λουξεμβούργο ήταν 5.5 φορές υψηλότερο από ότι στη βορειοανατολική περιφέρεια της Ρουμανίας (4 300 ΜΑΔΚ). Ως εκ τούτου, συγκρινόμενο με την ίδια αναλογία για το πρωτογενές εισόδημα, οι ανισότητες μειώνονται περίπου στο μισό, καθώς η διαφορά μεταξύ των υψηλότερων και των χαμηλότερων περιφερειών ως προς το πρωτογενές κατά κεφαλήν εισόδημα ήταν σε μια αναλογία 10,2 προς 1. Πράγματι, το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα για τις περισσότερες περιφέρειες είναι, γενικά, χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό για το πρωτογενές κατά κεφαλήν εισόδημα, ως αποτέλεσμα της κρατικής παρέμβασης (αναδιανομή). Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε περιφέρειες που χαρακτηρίζονται ως διαθέτουσες τα υψηλότερα εισοδήματα (συχνά περιφέρειες των πρωτευουσών), καθώς οι καταβαλλόμενοι φόροι και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης αυξάνονται συνήθως ως συνάρτηση του εισοδήματος.

Σχήμα 2: Διαθέσιμο εισόδημα ιδιωτικών νοικοκυριών σε μονάδες αγοραστικής δύναμης αναφορικά με την κατανάλωση
(ΜΑΔΚ), κατά περιφέρειες NUTS 2, 2011 (1)
(κατά κεφαλήν ΜΑΔΚ) - Πηγή: Eurostat (nama_r_ehh2inc)

Το σχήμα 2 δείχνει ότι οι περιφέρειες των πρωτευουσών συχνά αντιπροσώπευαν το υψηλότερο επίπεδο διαθέσιμου εισοδήματος, αν και αυτή η τάση ήταν λιγότερο εμφανής μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ με το υψηλότερο επίπεδο διαθέσιμου εισοδήματος. Στο Βέλγιο και τη Γερμανία, το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα για την περιφέρεια της πρωτεύουσας ήταν χαμηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο, ενώ στην Αυστρία ήταν σε παρόμοιο επίπεδο με τον εθνικό μέσο όρο. Οι περιφέρειες της πρωτεύουσας, στην Ισπανία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες και την Φινλανδία κατέγραψαν κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα πάνω από τους αντίστοιχους εθνικούς μέσους όρους, παρά το γεγονός ότι υπήρχε τουλάχιστον μία άλλη περιφέρεια σε καθεμία από τις χώρες αυτές, η οποία κατέγραψε υψηλότερο κατά κεφαλήν επίπεδο διαθέσιμου εισοδήματος.

Εκτός από τις περιφέρειες των πρωτευουσών, υπήρξε μια σχετικά ομοιόμορφη κατανομή του διαθέσιμου εισοδήματος μεταξύ των περιφερειών των περισσότερων κρατών μελών της ΕΕ

Εκτός από τις περιφέρειες των πρωτευουσών, η κατανομή του κατά κεφαλήν διαθέσιμου εισοδήματος ήταν συχνά στα όρια ενός σχετικά στενού φάσματος σε όλες τις περιφέρειες του αυτού κράτους μέλους της ΕΕ. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην Αυστρία και στα σκανδιναβικά κράτη μέλη, όπου εμφανίζεται αρκετά ομοιόμορφη κατανομή. Αντίθετα, και πάλι με εξαίρεση τις περιφέρειες των πρωτευουσών, οι μεγαλύτερες διακυμάνσεις στο κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα μεταξύ των περιφερειών του ίδιου κράτους μέλους της ΕΕ καταγράφηκαν στη Γαλλία και την Ιταλία• στην πρώτη τουλάχιστον εν μέρει, λόγω των σχετικά χαμηλών τιμών στις υπερπόντιες περιφέρειες και στη δεύτερη λόγω των σημαντικών διαφορών στα εισοδήματα μεταξύ του βορρά και του νότου της χώρας.

Από τη σύγκριση μεταξύ του πρωτογενούς και του διαθέσιμου εισοδήματος προκύπτει η εξισορροπητική επίδραση που η κρατική παρέμβαση μπορεί να ασκήσει, με τη σύγκλιση του κατά κεφαλήν διαθέσιμου εισοδήματος μεταξύ «πλούσιων» και «φτωχών» περιφερειών. Για παράδειγμα, στο Βέλγιο, οι κάτοικοι της σχετικά πλούσιας περιφέρειας Vlaams-Brabant είδαν το κατά κεφαλήν πρωτογενές εισόδημά τους να μειώνεται κατά  7 100 ΜΑΔΚ ενώ οι κάτοικοι του Hainaut (πρώην σημαντικός βιομηχανικός πόλος που ειδικεύονταν στην εξόρυξη άνθρακα και στην παραγωγή σιδήρου και χάλυβα), είδαν το κατά κεφαλήν πρωτογενές εισόδημά τους να μειώνεται, κατά μέσο όρο, κατά  1 900 ΜΑΔΚ. Κατά παρόμοιο τρόπο, υπήρξε μεταφορά εισοδήματος από τις βόρειες στις νότιες περιφέρειες της Ιταλίας, ενώ η μεταφορά αυτή είναι επίσης εμφανής σε κατ’ εξοχήν αγροτικές περιφέρειες της κεντρικής και δυτικής Ισπανίας, προς πρώην βιομηχανικά κέντρα και απομακρυσμένες δυτικές περιφέρειες του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και προς τις ανατολικές περιφέρειες της Γερμανίας, στην Ουγγαρία και στην Πολωνία.

Αν και οι περισσότερες περιφέρειες NUTS 2 ανέφεραν ότι το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα ήταν χαμηλότερο από το πρωτογενές κατά κεφαλήν εισόδημα, υπήρχαν 51 περιφέρειες που επωφελήθηκαν από κοινωνικές παροχές και λοιπές μεταβιβάσεις σε τέτοιο βαθμό, ώστε το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα να είναι υψηλότερο από ό, τι τα πρωτογενή εισοδήματα. Η κατάσταση αυτή εμφανίστηκε σε όλες πλην μιας από τις 13 περιφέρειες της Ελλάδας (το Νότιο Αιγαίο ήταν η εξαίρεση), σε επτά περιφέρειες στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε έξι στην Πολωνία, από πέντε στη Βουλγαρία, στην Πορτογαλία και στη Ρουμανία, σε 4 στην Ουγγαρία, σε δύο στη Γερμανία και ανά μία αντιστοίχως στην Ιρλανδία, στην Ισπανία, στη Γαλλία, στην Ιταλία και στη Σλοβακία.

Εστίαση στις περιφέρειες: Mazowieckie (PL12), Πολωνία Royal Castle Square, Βαρσοβία Η περιφέρεια της πρωτεύουσας της Πολωνίας είχε την υψηλότερη αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος στις περιφέρειες NUTS 2 της ΕΕ-28 κατά την περίοδο 2008 έως 2011. Το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα στην περιφέρεια αυτή αυξήθηκε, κατά μέσο όρο, κατά &nbs;2 600 ΜΑΔΚ. Μια άλλη πολωνική περιφέρεια, η Śląskie, συγκαταλέγονταν επίσης, μεταξύ των τριών περιφερειών της ΕΕ με τις υψηλότερες αυξήσεις του διαθέσιμου εισοδήματος, ενώ το εισόδημα αυξήθηκε κατά τουλάχιστον 1 000 ΜΑΔΚ σε όλες, εκτός από δύο, από τις 16 πολωνικές περιφέρειες επιπέδου NUTS 2. © Φωτογραφίες: Alechem Shalom

Τα υψηλότερα κέρδη διαθέσιμου εισοδήματος καταγράφηκαν στη Γερμανία και στην Πολωνία

Ο χάρτης  6 παρουσιάζει την μεταβολή στο κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα σε όλες τις περιφέρειες NUTS 2 μεταξύ 2008 και 2011. Να σημειωθεί ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες για την Κροατία, την Κύπρο, τη Μάλτα και τις γαλλικές υπερπόντιες περιφέρειες. Η πιο ορατή τάση στον χάρτη είναι τα σχετικά υψηλά κέρδη στο διαθέσιμο εισόδημα σε ολόκληρη τη Γερμανία και την Πολωνία, δύο από τα κράτη μέλη της ΕΕ που έχουν πληγεί λιγότερο από την χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. Η υψηλότερη αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος ανά τις περιφέρειες NUTS 2 για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία σημειώθηκε στην πολωνική περιφέρεια Mazowieckie.

Χάρτης 6: Μεταβολή του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, σε μονάδες αγοραστικής δύναμης αναφορικά με την κατανάλωση
(ΜΑΔΚ), κατά περιφέρειες NUTS 2, 2008–11 (1)
(διαφορά μεταξύ 2011 και 2008 σε κατά κεφαλήν ΜΑΔΚ) - Πηγή: Eurostat (nama_r_ehh2inc)

Εκτός από τις γερμανικές και πολωνικές περιφέρειες, οι μόνες άλλες περιφέρειες με αυξήσεις στο διαθέσιμο εισόδημα τουλάχιστον κατά  1 500 ΜΑΔΚ μεταξύ 2008 και το 2011 (όπως φαίνεται από την πιο σκουρόχρωμη σκίαση) ήταν η βουλγαρική περιφέρεια Yugoiztochen και οι περιφέρειες της πρωτεύουσας σε Ουγγαρία, Σλοβακία και Φινλανδία.

Το διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκε κατά περισσότερο από 1 000 ΜΑΔΚ σε όλες, πλην μιας, ελληνικές περιφέρειες

Υπήρχαν 29 περιφέρειες της ΕΕ-28 όπου το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκε κατά περισσότερο από 1 000 ΜΑΔΚ μεταξύ 2008 και το 2011 (όπως φαίνεται από την πιο ανοικτή σκίαση στον χάρτη  6). Η μεγαλύτερη συρρίκνωση στο διαθέσιμο εισόδημα ήταν αισθητή σε ορισμένα από τα κράτη μέλη της ΕΕ που θίγονται περισσότερο από τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση: σχεδόν όλες οι περιφέρειες της Ελλάδας (το νότιο Αιγαίο ήταν και πάλι η μόνη εξαίρεση). Διαφορετικά, οι μεγαλύτερες μειώσεις σημειώθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο (οκτώ περιφέρειες, συμπεριλαμβανομένων των Inner και Outer London), στην Ισπανία (τέσσερις περιφέρειες) και στις περιφέρειες της πρωτεύουσας, στην Ιρλανδία και στη Ρουμανία.

Πηγές και διαθεσιμότητα δεδομένων

Το ευρωπαϊκό σύστημα εθνικών και περιφερειακών λογαριασμών (ΕΣΟΛ) παρέχει τη μεθοδολογία για τους περιφερειακούς λογαριασμούς στην ΕΕ. Το ΕΣΟΛ 95 είναι πλήρως συμβατό με τις παγκόσμιες κατευθυντήριες γραμμές για τους εθνικούς λογαριασμούς, το σύστημα εθνικών λογαριασμών 1993 (ΣΕΛ 1993). Μετά από διεθνή συμφωνία για μια επικαιροποιημένη έκδοση του ΣΕΛ, το 2008, το ΕΣΟΛ τροποποιήθηκε επίσης. Οι αναθεωρήσεις αυτές αντικατοπτρίζονται στον κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό σύστημα εθνικών και περιφερειακών λογαριασμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (αριθ.  549/2013). Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη μετάβαση από το ΕΣΟΛ 95 στο ΕΣΟΛ 2010 παρουσιάζονται στον ιστοχώρο της Eurostat στη διεύθυνση Eurostat’s website.

Ορισμούς Δείκτης

Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ο κεντρικός δείκτης των εθνικών λογαριασμών, ο οποίος συνοψίζει την οικονομική θέση μιας χώρας ή μιας περιφέρειας. Μπορεί να υπολογιστεί μέσω διαφορετικών προσεγγίσεων: με την προσέγγιση με βάση τις εκροές, με την προσέγγιση με βάση τις δαπάνες και με την•προσέγγιση με βάση το εισόδημα. Ωστόσο, σε περιφερειακό επίπεδο, η προσέγγιση με βάση τις δαπάνες δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, διότι θα απαιτεί τη μέτρηση των περιφερειακών εξαγωγών και εισαγωγών• Αυτό δεν είναι δυνατό στα κράτη μέλη της ΕΕ.

Το πρωτογενές εισόδημα των νοικοκυριών είναι εκείνο που παράγεται απευθείας από συναλλαγές στην αγορά. Σε γενικές γραμμές, η φάση αυτή περιλαμβάνει το εισόδημα από αμειβόμενη εργασία και αυτοαπασχόληση, καθώς και τα εισπραχθέντα εισοδήματα υπό μορφή τόκων, μερισμάτων και ενοικίων. Τόκοι και καταβαλλόμενα μισθώματα καταγράφονται ως αρνητικά στοιχεία.

Το διαθέσιμο εισόδημα προκύπτει από το πρωτογενές εισόδημα με την προσθήκη όλων των κοινωνικών παροχών και νομισματικών μεταβιβάσεων (από την κρατική αναδιανομή) και την αφαίρεση των φόρων εισοδήματος και περιουσίας, καθώς και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και παρόμοιων μεταφορών• ως εκ τούτου, αντικατοπτρίζει το εισόδημα «στην τσέπη».

Ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης

Το περιφερειακό ΑΕγχΠ υπολογίζεται στο τοπικό νόμισμα της περιοχής (και συνεπώς της χώρας). Το ΑΕγχΠ μπορεί να μετατραπεί σε κοινό νόμισμα, ώστε να καταστεί πιο εύκολα συγκρίσιμο — για παράδειγμα, να μετατραπεί σε ευρώ ή δολάρια.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες αντικατοπτρίζουν πολλούς παράγοντες που αφορούν την προσφορά και τη ζήτηση στις αγορές συναλλάγματος, όπως το διεθνές εμπόριο, προβλέψεις για τον πληθωρισμό και διαφορικά επιτόκια. Οι ισοτιμίες, όμως, δεν αντικατοπτρίζουν όλες τις διαφορές στα επίπεδα τιμών μεταξύ των χωρών. Για να αντισταθμιστεί αυτό, το ΑΕγχΠ μετατρέπεται με τη βοήθεια συντελεστών μετατροπής, που είναι γνωστοί ως ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης (ΙΑΔ), σε τεχνητή κοινή νομισματική μονάδα, που καλείται μονάδα αγοραστικής δύναμης (ΜΑΔ). Με τον τρόπο αυτόν, καθίσταται δυνατή η σύγκριση της αγοραστικής δύναμης διαφόρων εθνικών νομισμάτων. Ακόμη και σε μια νομισματική ένωση, όπως είναι η ζώνη του ευρώ, ένα νόμισμα εξακολουθεί να εμφανίζει διαφορετική αγοραστική δύναμη μεταξύ των χωρών, ανάλογα με το εθνικό επίπεδο τιμών.

Γενικότερα, η χρήση σειρών ΜΑΔ μάλλον παρά σειρών με βάση το ευρώ τείνει να έχει εξισωτικό αποτέλεσμα, καθώς οι περιφέρειες με πολύ υψηλό κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ σε ευρώ τείνουν επίσης να έχουν σχετικά υψηλά επίπεδα τιμών (για παράδειγμα, το κόστος διαβίωσης στο κεντρικό Παρίσι ή Λονδίνο είναι γενικά υψηλότερο από το κόστος διαβίωσης σε αγροτικές περιοχές της ΕΕ). Οι υπολογισμοί του κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ που βασίζονται σε σειρές ΜΑΔ αντί σε σειρές ευρώ μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα σημαντικές διαφορές στην κατάταξη των περιφερειών.

Πλαίσιο

Μέτρηση της οικονομικής ανάπτυξης

Η οικονομική ανάπτυξη εκφράζεται συνήθως σε όρους ΑΕγχΠ, το οποίο σε περιφερειακό επίπεδο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση της μακροοικονομικής δραστηριότητας και ανάπτυξης, καθώς και για την παροχή της βάσης για συγκρίσεις μεταξύ των περιφερειών. Το ΑΕγχΠ είναι επίσης σημαντικός δείκτης από τη σκοπιά της πολιτικής, επειδή είναι καίριας σημασίας για τον προσδιορισμό του βαθμού στον οποίο κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να συμβάλει στον προϋπολογισμό της ΕΕ και χρησιμοποιούνται μέσοι όροι του ΑΕγχΠ τριετίας για να αποφασισθεί ποιες περιφέρειες θα είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ.

Το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ συχνά θεωρείται ως αντιπροσωπευτικός δείκτης του συνολικού βιοτικού επιπέδου. Ωστόσο, καθώς μια μόνη πηγή πληροφοριών δεν θα πρέπει να αποτελέσει την βάση συζητήσεων χάραξης πολιτικής, δεδομένου ότι το ΑΕγχΠ δεν λαμβάνει υπόψη εξωτερικούς παράγοντες όπως η περιβαλλοντική αειφορία ή η κοινωνική ένταξη, που θεωρούνται ολοένα και περισσότερο σημαντικές κινητήριες δυνάμεις για την ποιότητα ζωής.

Ορισμένες διεθνείς πρωτοβουλίες επικεντρώθηκαν στο ζήτημα αυτό και τον Αύγουστο του 2009, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο ΑΕγχΠ και πέρα από αυτό — η μέτρηση της προόδου σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο (COM(2009) 433 τελικό), που παρουσιάζει μια σειρά δράσεων για τη βελτίωση και συμπλήρωση των μέτρων ΑΕΠ. Αυτή σημειώνει ότι υπάρχει προφανής ανάγκη για τη συμπλήρωση του ΑΕγχΠ με στατιστικές που καλύπτουν άλλες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους, από τις οποίες εξαρτάται καθοριστικά η ευημερία των ατόμων. Οι πρόσφατες εξελίξεις στους εν λόγω συμπληρωματικούς δείκτες παρουσιάζονται αναλυτικά στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο πρόοδος των δράσεων «ΑΕγχΠ και πέρα από αυτό» (SWD(2013) 303 τελικό), όπου επιβεβαιώνεται το δημόσιο συμφέρον σε ευρύτερα μέτρα ΑΕΠ, μεταξύ άλλων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Οικονομικές πολιτικές

Όπως επισημαίνεται στο εισαγωγικό άρθρο, η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ έχει σχεδιαστεί για την προαγωγή της αλληλεγγύης και της συνοχής, έτσι ώστε κάθε περιφέρεια να αναπτύξει πλήρως τις δυνατότητές της βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση και επιφέροντας βελτίωση του βιοτικού επιπέδου στις «φτωχότερες» περιφέρειες ώστε να φθάσουν τον μέσο όρο της ΕΕ το συντομότερο δυνατό.

Οι περιφερειακές ανισότητες μπορεί να οφείλονται σε πολλούς παράγοντες, όπως: απομακρυσμένη γεωγραφική θέση ή χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές ή κληρονομιά προγενέστερων οικονομικών συστημάτων. Αυτές οι ανισότητες μπορούν να εκδηλωθούν, μεταξύ άλλων, υπό τη μορφή κοινωνικής στέρησης, κακής ποιότητας υγειονομικής περίθαλψης ή εκπαίδευσης, υψηλότερων επιπέδων ανεργίας ή ανεπαρκών υποδομών.

Η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ αποσκοπεί στην υποστήριξη της ευρύτερης στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Πράγματι, η περιφερειακή χρηματοδότηση σημαίνει επένδυση σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ, σύμφωνα με τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη στήριξη των διαφόρων πρωτοβουλιών που έχουν σχεδιαστεί για να προωθήσουν τις οικονομικές επιδόσεις, για παράδειγμα: έρευνα και καινοτομία, διατηρήσιμη ανάπτυξη και διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών για τις μικρές επιχειρήσεις στη φάση έναρξης λειτουργίας.

Περισσότερο από το ένα τρίτο του προϋπολογισμού της ΕΕ διατίθεται για την πολιτική συνοχής, η οποία έχει ως στόχο την εξάλειψη των οικονομικών, κοινωνικών και τοπικών ανισοτήτων σε ολόκληρη την ΕΕ, για παράδειγμα, με την υποβοήθηση της αναδιάρθρωσης βιομηχανικών περιοχών σε παρακμή ή τη διαφοροποίηση αγροτικών περιοχών. Στο πλαίσιο αυτό, η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ έχει ως στόχο να καταστούν πιο ανταγωνιστικές οι περιφέρειες, να προωθηθεί η οικονομική ανάπτυξη και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ αποτελεί μια επενδυτική πολιτική που θα στηρίζει τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ανταγωνιστικότητα, την οικονομική ανάπτυξη, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι επενδύσεις αυτές υποστηρίζουν την υλοποίηση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», ενώ η περιφερειακή πολιτική αποτελεί, επίσης, έκφραση της αλληλεγγύης της ΕΕ προς λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και περιφέρειες, καθώς τα ταμεία επικεντρώνονται σε χώρες, περιφέρειες και οικονομικούς τομείς όπου θα επιτύχουν τη μεγαλύτερη διαφορά.

Για την περίοδο 2014–20, η πολιτική συνοχής της ΕΕ έχει επανεστιαστεί με στόχο τον μέγιστο δυνατό αντίκτυπο στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Κατά την περίοδο 2014–20 η ΕΕ θα επενδύσει συνολικά  351 δισεκατομμύρια ευρώ• στις περιφέρειες της Ευρώπης. Οι επενδύσεις θα συνεχιστούν σε όλες τις περιφέρειες, αλλά οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις είχαν εγκριθεί αλλάζοντας τα επίπεδα στήριξης σύμφωνα με πρόσφατα καθορισθείσες περιφερειακές ταξινομήσεις:

• λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες (ΑΕΠ < 75 % του μέσου όρου της ΕΕ-27)•
• περιφέρειες σε μετάβαση (ΑΕΠ 75 % – 90 % του μέσου όρου της ΕΕ-27)• και,
• περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες (ΑΕΠ > 90 % του μέσου όρου της ΕΕ-27).

Η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ έχει ως στόχο να βοηθήσει κάθε περιφέρεια να πετύχει το μέγιστο των δυνατοτήτων της, μέσω της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της αναβάθμισης του βιοτικού επιπέδου των φτωχότερων περιφερειών προς τον μέσο όρο της ΕΕ (σύγκλιση). Η περιφερειακή οικονομική πολιτική επιδιώκει να τονώσει τις επενδύσεις στις περιφέρειες μέσω της βελτίωσης της προσβασιμότητάς τους, της παροχής ποιοτικών υπηρεσιών και της διαφύλαξης του περιβάλλοντος, ενθαρρύνοντας την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, ενώ θα επιδιώκεται η αντιμετώπιση των ανισοτήτων που μπορεί να εμφανιστούν σε θέματα κοινωνικής εξαθλίωσης, κακών συνθηκών στέγασης, στην εκπαίδευση και στην υγειονομική περίθαλψη, υψηλή ανεργία και ανεπαρκή παροχή υποδομών.

Βλέπε επίσης

• Εθνικοί λογαριασμοί και ΑΕΠ
• Economy and finance introduced (στα αγγλικά)
• European sector accounts - backgrounds (background article) (στα αγγλικά)
• GDP per capita, consumption per capita and price level indices (στα αγγλικά)
• Update of the SNA 1993 and revision of ESA95 (background article) (στα αγγλικά)

Περισσότερες πληροφορίες από την Eurostat

Εκδόσεις

• Περιφερειακή επετηρίδα Eurostat 2013 — Κεφάλαιο 1 (στα αγγλικά)
• Περιφερειακή επετηρίδα Eurostat 2012 — Κεφάλαιο 1 (στα αγγλικά)
• Περιφερειακή επετηρίδα Eurostat 2011 — Κεφάλαιο 7 (στα αγγλικά)
• Σύγκλιση και ανισότητες στο περιφερειακό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν — Εστιασμένες στατιστικές 46/2011 (στα αγγλικά)

Βασικοί πίνακες

• Περιφερειακές στατιστικές (t_reg), βλέπε (στα αγγλικά):

Περιφερειακοί οικονομικοί λογαριασμοί — ΕΣΛ 95 (t_reg_eco)

• Ετήσιοι εθνικοί λογαριασμοί (t_nama), βλέπε (στα αγγλικά):

Περιφερειακοί οικονομικοί λογαριασμοί — ΕΣΛ95 (t_nama_reg)

Βάση δεδομένων

• Περιφερειακές στατιστικές (reg), βλέπε (στα αγγλικά):

Περιφερειακοί οικονομικοί λογαριασμοί — ΕΣΛ95 (reg_eco)

• Ετήσιοι εθνικοί λογαριασμοί (nama), βλέπε (στα αγγλικά):

Περιφερειακοί οικονομικοί λογαριασμοί — ΕΣΛ95 (nama_reg)

Ειδική ενότητα

• Εθνικοί λογαριασμοί (στα αγγλικά)
• Περιφερειακές στατιστικές (στα αγγλικά)

Μεθοδολογία / Μεταδεδομένα

• ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) σε τρέχουσες τιμές αγοράς (ESMS αρχείο μεταδεδομένων — nama_r_e2gdp_esms) (στα αγγλικά)

Πηγή δεδομένων για πίνακες και χάρτες (MS Excel)

• Η οικονομία σε περιφερειακό επίπεδο (στα αγγλικά)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ευρωπαϊκή Επιτροπή — Περιφερειακή πολιτική — Inforegio: ΑΕγχΠ και άλλα μέτρα της περιφερειακής οικονομίας (αρχείο) (στα αγγλικά)