“Insularity: a new development model for growth and jobs”
Commissioner Damanaki delivered a keynote address today at the High Level Meeting on “Insularity: a new development model for growth and jobs” organised in Athens. She inaugurated the conference together with Mr Miltiadis Varvitsiotis, Greek Minister of Shipping, Maritime Affairs and the Aegean.
Read Commissioner's speech below.
Greek version of the speech below.
High-level meeting
Insularity: a new development model for growth and jobs
Athens, 4th of April
Key note speech by Maria Damanaki
Minister, ladies and gentlemen,
The issue of today's event is extremely important for the European Union and especially for Greece. Given the current economic context, there is an urgent need to find a new model for growth and employment that meets the particularities of islands. It is therefore a admirable initiative of the Greek Presidency and the Ministry of Marine and the Aegean to highlight this issue with the current event.
Insularity is a difficult issue with multiple aspects. The geographical distribution and distance of most islands from the centre create conditions of exclusion, isolation and dependence on various levels: transport, communication, energy supply, medical care, education and even culture.
The main aspect of the problem is economic. How can the islands, especially the more remote ones, cope with higher operating costs and achieve equal opportunities for growth and social convergence in comparison with continental and central regions.
The solution is not easy, especially given the current economic context we are facing. These actions should be developed at many levels, mostly local and national, but also European.
Which are the immediate problems the Greek islands are facing?
I would say that the biggest one is the problem of interconnection. Coastal or air connections are insufficient and unprofitable during the low touristic season in the so-called barren lines. The islanders experience the problem in an intense way. The state is trying to find solutions, while the subject is of a great concern also to the EU. The cause of the problem is the increased cost of ferry and air connections. So far, the most effective way of dealing with it is to subsidise ferry and air connections of the rough lines using the European Regulation on Public Service Obligations. Greece is one of the EU countries that use with the most optimal way the benefits of the regulation.
Unfortunately, under the regulations it is not possible to subsidise operating costs of ferry connections with European funds. The closest support that the EU can offer in this context is the use of Structural Funds for the improvement or the construction of port and other related infrastructure in the islands, which will help ferry connections somehow reduce their costs. Also, funds can be used for the purchase of passenger ships to cover routes not served, e.g, between small islands.
The seasonal nature of tourism is one of the factors that make coastal connections between many Greek islands unprofitable. The lengthening of the touristic season can contribute greatly to the problem of the interconnection of islands.
The Commission has set as a goal to help in this field. Recently, we introduced a proposal for Maritime Tourism under which we aim to extend the touristic season, through the diversification of the touristic product in alternative forms of tourism that do not depend solely on the summer season as for example diving tourism, organizing international sailing competitions that attract large number of viewers, the historic, cultural, gastronomic or fishing tourism, among others.
The European Union and the Commission in particular, takes into consideration the island dimension for the design of its policies. It recognizes that the islands are the "weak link" of regional and cohesion policy.
In the recent rules we adopted on State aid to airports we recognized a more favourable subsidization of airports in small and remote islands, something that can reduce the cost of airline connections.
Next week, the College will discuss the state aid rules in the energy and environment field. Our goal is again to take into account the particularities of the islands and establish more favourable aid scheme in respect of investments in the field of energy and of the environment on the islands.
Incidentally, the College of next week will consider an interesting proposal concerning the field of mobile electronic health - the m-Health or Mobile Health. This is an innovative initiative on health services with the use of mobile phones and the Internet, based on the next generation technology, known as 5G. This service will have obvious positive effects on the inhabitants of the islands and remote areas in general. And even if for people of my generation it is a bit difficult at the moment to fully grasp the magnitude of this innovation, I am sure that our children and grandchildren have already figured out what it is!
Something that brings me to the following conclusion: the adversity of insularity is not always dealt with the traditional ways that we tried so far. We must adapt our approach, to think 'outside the box'. Two points are noteworthy in this context. First, the next European Framework of Support and the concern it includes on islands. Secondly, the strategy for Blue Growth that we developed in the Commission that perfectly suits the special needs of the islands.
Before turning to the next National Strategic Reference Framework (NSRF), an observation for the current program. It is regrettable that the absorption for most small and remote islands of the priority axis for the South Aegean is only 50% - from the 50 million euros, only 23 million have been spent. This is the most important problem that we must solve before we start planning the strategic development of the islands.
I know that after Easter, the Prefect organises in Rhodes a European conference on small islands which will examine issues such as this one. I hope it will draw conclusions that will serve to better implementation to the next NSRF, which will be more demanding for the islands from the current one.
Why will it be more demanding?
Because, the targeted strategy has changed. The aim now is not the traditional infrastructure that should anyway have been implemented for years, but the thematic concentration of the actions which will involve innovation, technologies of informatics and communications, SMEs, and law-carbon economy.
The Greek islands may not be ready to follow this thematic target because there are still pending more basic needs. For this reason we have achieved in the Commission, to exempt the Greek islands from the rule stating that 80% of the funded activities will relate to the areas just mentioned. Our islands will continue to devote 50% of their actions in the financing of infrastructure which have not yet been implemented, such as ports, marinas, roads, airports, waste management, hotels and tourist facilities etc.
The exact amounts to be allocated to the islands, from the total of about € 15 billion of the Greek package is not yet known and is still a subject of negotiations between the Greek authorities and the Commission services, which should end in the coming days.
As a Commissioner that manages the European Maritime and Fisheries Fund I participate in this negotiation. This latest European funding opportunity should not be missed. The identification of key development needs of the country must be accurate- even more for the islands. Maritime and coastal areas in conjunction with the strategy of Blue Growth have opportunities for investments in tourism, renewable energy, agriculture and food products, blue biotechnology, technology for informatics and communications.
A few examples:
In Aquaculture there are new technologies that allow offshore aquaculture to increase and diversify production, while reducing the impact on the maritime environment. One of these technologies will be implemented very soon in south-western Crete. I know that this investment will create many jobs, and it will have a strong export orientation. That is exactly what the Greek economy needs right now.
Upgrading our knowledge of the seabed is one of the priorities of the Blue Growth. The aim by 2020 is the complete mapping of the seabed of the European seas. This, among other things, will reduce the cost of laying cables and pipelines, and will help to more effectively link the islands in telecommunications, broadband, and energy. The isolation of the islands must be fought by all means.
The energy interconnection between the islands and Greek mainland is one of the selected actions of NSRF. It will enhance energy independence during the summer months with high domestic demand. At the same time, we will allow the islands that produce energy to sell their surplus to the mainland network during the winter months.
The combination of comparative advantages is part of our strategy. High quality local foods, many of which have the status of a protected designation of origin (Naxos, Santorini, Simi) should be used for touristic reasons. The visitor of the islands is willing to pay more for something that is worth. It is a part of the strategy to diversify the tourist product of Greece and it should be supported.
Investment in Technologies for Informatics and Communications is also important to address the challenges of the isolation of the islands. There is valuable experience from actions implemented with the help of European funds in remote areas of Europe, such as in northern Finland and the smaller islands of Sweden and Scotland, where new technologies overcame the barriers of geographic isolation. The NSRF has sufficient resources for investments aiming to bridge the 'digital gap' between the centre and the islands (periphery) (the current program is 97.3 million and another 49 million from the Rural Development Fund). The SMEs, the local authorities, the tourist industry, the students and the schools are among the first greatly from the digital upgrade of the islands.
Ladies and Gentlemen,
In such a speech is not possible to analyse all the list of actions that we can develop to deal with problems, challenges, and opportunities of insularity. Many of these opportunities, we have not yet discovered, though are ahead. We must identify and exploit them. The financial support of the European Union is given. The capacity of the human resources of Greece is confirmed. The improvement in state structures and public administration is a prerequisite. And an entire economy, both within and outside its borders, is ready to assess investor interest.
Let's use the crisis as an opportunity to look beyond the traditional image of the economy that we have had as a unique way. Changes need courage and imagination to turn it into a more flexible, adaptable, creative and efficient production model.
I am very glad that today's event will contribute to this effort.
Thank you.
***
Συνάντηση Υψηλού Επιπέδου για τη Νησιωτικότητα
Insularity: A new development model for growth and jobs
Κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι,
Το θέμα της σημερινής εκδήλωσης είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Ευρωπαϊκή Ένωση και για την Ελλάδα ιδιαίτερα. Με δεδομένη τη σημερινή οικονομική συγκυρία, είναι επείγουσα η ανάγκη να βρεθεί ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης και απασχόλησης που ανταποκρίνεται στις ιδιαιτερότητες των νησιωτικών περιφερειών. Είναι αξιέπαινη λοιπόν η πρωτοβουλία της Ελληνικής Προεδρίας και του Υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου να αναδείξουν το θέμα αυτό με την σημερινή εκδήλωση.
Η νησιωτικότητα είναι ένα δύσκολο ζήτημα με πολλαπλές διαστάσεις. Η γεωγραφική κατανομή και απόσταση των περισσοτέρων νησιών από το κέντρο δημιουργεί συνθήκες αποκλεισμού, εξάρτησης και απομόνωσης σε διάφορα επίπεδα: μεταφορικό, επικοινωνίας, ενεργειακού ανεφοδιασμού, ιατρικής φροντίδας, εκπαίδευσης, ακόμη και πολιτισμού.
Η κύρια πτυχή του προβλήματος όμως είναι οικονομική. Πώς θα μπορέσουν τα νησιά, ιδιαίτερα τα πιο απομακρυσμένα, να ανταπεξέλθουν το υψηλότερο λειτουργικό τους κόστος και να επιτύχουν ισοδύναμες ευκαιρίες ανάπτυξης και κοινωνικής σύγκλισης σε σύγκριση με τις ηπειρωτικές και κεντρικές περιφέρειες.
Η λύση δεν είναι εύκολη, ιδιαίτερα με δεδομένη την οικονομική συγκυρία που διανύουμε. Οι σχετικές δράσεις πρέπει να αναπτυχθούν σε πολλά επίπεδα, κυρίως τοπικό και εθνικό, αλλά και ευρωπαϊκό.
Ποια είναι τα άμεσα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά νησιά;
Το μεγαλύτερο, θα έλεγα, είναι το πρόβλημα της διασυνδεσιμότητας. Οι ακτοπλοϊκές ή αεροπορικές συνδέσεις είναι ανεπαρκείς και οικονομικά ασύμφορες κατά τις περιόδους χαμηλής τουριστικής κίνησης και στις λεγόμενες άγονες γραμμές. Το πρόβλημα το βιώνουν με έντονο τρόπο οι κάτοικοι των νησιών. Η Πολιτεία προσπαθεί να βρει λύσεις, ενώ το θέμα απασχολεί πολύ και την ΕΕ. Η αιτία του προβλήματος είναι το αυξημένο κόστος των ακτοπλοϊκών και αεροπορικών συνδέσεων. Ως τώρα ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισής του είναι η επιδότηση των ακτοπλοϊκών και αεροπορικών συνδέσεων των άγονων γραμμών με βάση τον ευρωπαϊκό Κανονισμό για τις Υποχρεώσεις Δημόσιας Υπηρεσίας. Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες της ΕΕ που χρησιμοποιούν με τον πιο βέλτιστο τρόπο τα ευεργετήματα του Κανονισμού.
Δυστυχώς με βάση τους κανονισμούς δεν είναι δυνατή η επιδότηση με ευρωπαϊκούς πόρους των λειτουργικών δαπανών των ακτοπλοϊκών συνδέσεων. Το πλησιέστερο βοήθημα που μπορεί να προσφέρει η ΕΕ σε αυτό το πλαίσιο είναι η χρήση των διαρθρωτικών ταμείων για την βελτίωση ή την κατασκευή λιμενικών και άλλων σχετικών υποδομών στα νησιά, που θα βοηθήσουν τις ακτοπλοϊκές συνδέσεις μειώνοντας κάπως το κόστος τους. Επίσης, κονδύλια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αγορά επιβατικών πλοίων για την κάλυψη δρομολογίων που δεν εξυπηρετούνται, π.χ., ανάμεσα σε μικρά νησιά.
Η εποχικότητα της τουριστικής δραστηριότητας είναι ένας από τους παράγοντες που καθιστούν ασύμφορη την ακτοπλοϊκή σύνδεση πολλών ελληνικών νησιών. Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στο πρόβλημα της διασυνδεσιμότητας των νησιών.
Η Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο να βοηθήσει στον τομέα αυτό. Πρόσφατα θεσπίσαμε Ανακοίνωση για τον Θαλάσσιο Τουρισμό με την οποία στοχεύουμε στην επέκταση της τουριστικής περιόδου, μέσα από την διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού που δεν εξαρτώνται αποκλειστικά με την θερινή περίοδο, όπως ο καταδυτικός τουρισμός, η διοργάνωση διεθνών ιστιοπλοϊκών αγώνων που προσελκύουν μεγάλο αριθμό θεατών, ο ιστορικός, ο πολιτιστικός, ο γαστρονομικός ή ο αλιευτικός τουρισμός, μεταξύ άλλων.
Η ΕΕ, και η Επιτροπή ιδιαίτερα, λαμβάνει υπόψη τη νησιωτική διάσταση στον σχεδιασμό των πολιτικών της. Αναγνωρίζει ότι τα νησιά αποτελούν τον «αδύναμο κρίκο» της περιφερειακής πολιτικής και της πολιτικής συνοχής.
Στους πρόσφατες κανόνες που εγκρίναμε για τις κρατικές ενισχύσεις στα αεροδρόμια αναγνωρίσαμε ευνοϊκότερο καθεστώς επιδοτήσεων των αεροδρομίων στα μικρά και απομακρυσμένα νησιά, κάτι που μπορεί να μειώσει το κόστος των αεροπορικών συνδέσεων.
Την επόμενη εβδομάδα, το Κολλέγιο θα συζητήσει τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων στον τομέα της ενέργειας και του περιβάλλοντος. Στόχος μας είναι και πάλι να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες των νησιών και να θεσπιστεί πιο ευνοϊκό καθεστώς κρατικών ενισχύσεων σε ότι αφορά επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας και του περιβάλλοντος στα νησιά.
Παρεμπιπτόντως, το Κολλέγιο της επόμενης εβδομάδας θα εξετάσει μια ενδιαφέρουσα πρόταση που αφορά στον τομέα της ηλεκτρονικής κινητής υγείας – το m-Health ή Mobile Health. Πρόκειται για μια καινοτόμο πρωτοβουλία που αφορά την παροχή υπηρεσιών υγείας με την χρήση της κινητής τηλεφωνίας και του διαδικτύου, στηριζόμενη στην επόμενη τεχνολογική γενιά, τη λεγόμενη 5G. Η υπηρεσία αυτή θα έχει προφανή θετικά αποτελέσματα για τους κατοίκους των νησιών και γενικότερα των απομακρυσμένων περιοχών. Και ακόμη και αν για τους ανθρώπους της δικής μου γενιάς είναι λίγο δύσκολο αυτή τη στιγμή να συλλάβουμε πλήρως το μέγεθος της καινοτομίας, είμαι σίγουρη ότι τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας έχουν ήδη καταλάβει περί τίνος πρόκειται!
Κάτι που με φέρνει στο εξής συμπέρασμα: η αντιξοότητα της νησιωτικότητας δεν καταπολεμάται πάντοτε με τους παραδοσιακούς τρόπους που δοκιμάσαμε έως τώρα. Πρέπει να προσαρμόσουμε την προσέγγισή μας, να σκεφτούμε «έξω από το κουτί». Δύο σημεία είναι αξιοσημείωτα στο πλαίσιο αυτό. Πρώτον, το επόμενο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Στήριξης και η μέριμνα που περιέχει για τα νησιά. Δεύτερον, η στρατηγική για τη Γαλάζια Ανάπτυξη που αναπτύξαμε στην Επιτροπή και που ανταποκρίνεται ιδανικά στις ιδιαίτερες ανάγκες των νησιών.
Πριν αναφερθώ στο επόμενο ΕΣΠΑ, μία παρατήρηση για το τρέχον πρόγραμμα. Είναι λυπηρό ότι η απορρόφηση των κονδυλίων για τα πιο μικρά και απομακρυσμένα νησιά του Ειδικού Άξονα Προτεραιότητας για το Νότιο Αιγαίο είναι μόλις 50% - από τα 50 εκ ευρώ, έχουν δαπανηθεί μόλις τα 23 εκ. Αυτό είναι το πιο σημαντικό πρόβλημα που πρέπει να λύσουμε προτού αρχίσουμε να σχεδιάζουμε την στρατηγική ανάπτυξης των νησιών.
Γνωρίζω ότι μετά το Πάσχα, ο Περιφερειάρχης διοργανώνει στη Ρόδο ευρωπαϊκό συνέδριο για τα μικρά νησιά, όπου θα εξεταστούν και θέματα όπως αυτό. Ελπίζω να βγουν συμπεράσματα που θα χρησιμεύσουν στην καλύτερη υλοποίηση του επόμενου ΕΣΠΑ, το οποίο θα είναι και πιο απαιτητικό για τα νησιά από το τρέχον.
Γιατί θα είναι πιο απαιτητικό;
Διότι, η στρατηγική στόχευση έχει αλλάξει. Στόχος πλέον είναι, όχι οι παραδοσιακές υποδομές που έπρεπε έτσι κι αλλιώς να έχουμε υλοποιήσει εδώ και χρόνια, αλλά η θεματική συγκέντρωση των δράσεων που θα αφορά την καινοτομία, τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και την οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Τα ελληνικά νησιά ενδεχομένως δεν είναι έτοιμα να ακολουθήσουν αυτή τη θεματική στόχευση, γιατί βρίσκονται ακόμη σε εκκρεμότητα πιο βασικές τους ανάγκες. Για το λόγο αυτό πετύχαμε, στην Επιτροπή, εξαίρεση των ελληνικών νησιών από τον κανόνα ότι το 80% των χρηματοδοτούμενων δράσεων θα αφορούν τους τομείς που μόλις ανέφερα. Οι νησιωτικές μας περιοχές θα συνεχίσουν να αφιερώνουν το 50% των δράσεων στη χρηματοδότηση των υποδομών που δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί, όπως λιμάνια, μαρίνες, δρόμοι, αεροδρόμια, διαχείριση απορριμμάτων, μονάδες αφαλάτωσης, ξενοδοχεία και τουριστικές εγκαταστάσεις, κλπ.
Τα ακριβή ποσά που θα επιμεριστούν στα νησιά, από το σύνολο των περίπου 15 δις ευρώ του ελληνικού πακέτου, δεν είναι ακόμη γνωστά και αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης των ελληνικών αρχών με τις υπηρεσίες της Επιτροπής που θα τελειώσει τις επόμενες ημέρες.
Ως Επίτροπος που διαχειρίζομαι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας συμμετέχω στην διαπραγμάτευση αυτή. Αυτή η τελευταία ευκαιρία ευρωπαϊκής χρηματοδότησης δεν πρέπει να χαθεί. Ο προσδιορισμός των κύριων αναπτυξιακών αναγκών της χώρας πρέπει να είναι ακριβής – ακόμη περισσότερο για τα νησιά. Οι θαλάσσιες και οι παράκτιες περιοχές σε συνδυασμό με την στρατηγική για τη Γαλάζια Ανάπτυξη έχουν ευκαιρίες για επενδύσεις στον τουρισμό, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα αγρο-τροφικά προϊόντα, τη γαλάζια βιοτεχνολογία, τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών.
Λίγα παραδείγματα:
Στην ιχθυοκαλλιέργεια υπάρχουν νέες τεχνολογίες υπεράκτιας ιχθυοκαλλιέργειας που επιτρέπουν την αύξηση και διαφοροποίηση της παραγωγής, μειώνοντας ταυτόχρονα τις επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον. Μία από αυτές τις τεχνολογίες θα εφαρμοστεί πολύ σύντομα στην Νοτιοδυτική Κρήτη. Έχω πληροφορηθεί ότι η συγκεκριμένη επένδυση θα δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας, ενώ θα έχει έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό. Δηλαδή αυτό ακριβώς που χρειάζεται η ελληνική οικονομία αυτή τη στιγμή.
Η αναβάθμιση της γνώσης μας για τον υποθαλάσσιο βυθό είναι μία από τις προτεραιότητες της γαλάζιας ανάπτυξης. Στόχος μέχρι το 2020 είναι η πλήρης χαρτογράφηση του βυθού των ευρωπαϊκών θαλασσών. Αυτό, μεταξύ άλλων, θα μειώσει το κόστος πόντισης καλωδίων και αγωγών και θα βοηθήσει στην πιο αποτελεσματική σύνδεση των νησιών σε τηλεπικοινωνίες, ευρυζωνικότητα και ενέργεια. Η απομόνωση των νησιών πρέπει να καταπολεμηθεί με όλους τους δυνατούς τρόπους.
Η ενεργειακή διασύνδεση των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα είναι μια από τις επιλέξιμες δράσεις του ΕΣΠΑ. Θα ενισχύσει την ενεργειακή αυτοτέλεια κατά τους θερινούς μήνες με την υψηλή εγχώρια ζήτηση. Ταυτόχρονα όμως, θα επιτρέψει στα νησιά που παράγουν ενέργεια να πουλήσουν το πλεόνασμά τους στο ηπειρωτικό δίκτυο κατά τους χειμερινούς μήνες.
Ο συνδυασμός των συγκριτικών πλεονεκτημάτων είναι μέρος της στρατηγικής μας. Υψηλής ποιότητας τοπικά τρόφιμα, πολλά από τα οποία έχουν καθεστώς προστατευμένης ονομασίας προέλευσης (Νάξος, Σαντορίνη, Σύμη) πρέπει να αξιοποιούνται τουριστικά. Ο επισκέπτης των νησιών είναι διατεθειμένος να πληρώσει παραπάνω για κάτι που αξίζει. Είναι μέρος της στρατηγικής διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος της Ελλάδας και πρέπει να στηριχθεί.
Οι επενδύσεις σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών είναι επίσης σημαντικές για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του αποκλεισμού των νησιών. Υπάρχει πολύτιμη εμπειρία από δράσεις που έχουν υλοποιηθεί με τη βοήθεια ευρωπαϊκών πόρων σε απομακρυσμένες περιοχές της Ευρώπης, όπως στο βόρειο μέρος της Φινλανδίας και στα μικρά νησιά της Σουηδίας και της Σκωτίας, όπου οι νέες τεχνολογίες υπερκέρασαν τα εμπόδια της γεωγραφικής απομόνωσης. Το ΕΣΠΑ έχει επάρκεια πόρων για επενδύσεις που στοχεύουν να κλείσουν το λεγόμενο «ψηφιακό κενό» μεταξύ του κέντρου και της νησιωτικής περιφέρειας (το τρέχον πρόγραμμα έχει 97,3 εκ + άλλα 49 εκ από το ταμείο αγροτικής ανάπτυξης). Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι τοπικές αρχές, ο τουριστικός κλάδος, οι μαθητές και τα σχολεία είναι από τους πρώτους που θα επωφεληθούν σημαντικά από την ψηφιακή αναβάθμιση των νησιωτικών περιοχών.
Κυρίες και κύριοι,
Δεν εξαντλείται σε τόσο λίγο χρόνο ο κατάλογος των δράσεων που μπορούμε να αναπτύξουμε για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα, τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της νησιωτικότητας. Πολλές από τις ευκαιρίες αυτές δεν τις έχουμε ακόμη ανακαλύψει, αν και βρίσκονται μπροστά μας. Πρέπει να τις εντοπίσουμε και να τις αξιοποιήσουμε. Η χρηματοδοτική στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι δεδομένη. Η ικανότητα του ανθρώπινου δυναμικού της Ελλάδας είναι διαπιστωμένη. Η βελτίωση των κρατικών δομών και της δημόσιας διοίκησης είναι προαπαιτούμενο. Και μια ολόκληρη οικονομία, εντός και εκτός των συνόρων, είναι έτοιμη να αξιολογήσει το επενδυτικό ενδιαφέρον.
Ας χρησιμοποιήσουμε την κρίση σαν ευκαιρία για να δούμε πέρα από την παραδοσιακή εικόνα της οικονομίας που είχαμε ως τώρα σαν μοναδική διέξοδο. Χρειάζονται αλλαγές, τόλμη και φαντασία για να την μετατρέψουμε σε ένα πιο ευέλικτο, προσαρμόσιμο, δημιουργικό και αποτελεσματικό παραγωγικό μοντέλο. Χαίρομαι πολύ που η σημερινή εκδήλωση θα συμβάλει στην προσπάθεια αυτή.
Σας ευχαριστώ.
