Entrepreneurship and Blue Growth
Global Entrepreneurship Week
Athens, 16 November 2012
Commissioner Maria Damanaki addressed with a closing speech the participants of the Global Entrepreneurship Week, speaking about Europe's need for young entrepreneurs with innovative and successful ideas.
Κυρίες και Κύριοι,
Πρώτα απ' όλα θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πολύ για την πρόσκληση. Νιώθω ιδιαίτερη χαρά που μου δίνεται η ευκαιρία να απευθυνθώ σε ένα κοινό που αποτελείται από νέους επιχειρηματίες με καινοτόμες και επιτυχημένες ιδέες. Αυτές είναι ακριβώς οι ιδέες που χρειάζεται σήμερα η Ευρώπη.
Αλλά ας ξεκινήσω με κάποιες ερωτήσεις.
Πόσοι από εσάς έχετε επωφεληθεί από Ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις ή από επιδοτήσεις από τα Ευρωπαϊκά ταμεία; Και πόσοι είσαστε ενήμεροι για τις ευκαιρίες που προσφέρονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Η απάντηση νομίζω δε θα είναι ποτέ ικανοποιητική.
Κύρια πηγή για ανάπτυξη στην Ευρώπη, βέβαια δεν είναι οι επιδοτήσεις, αλλά η ικανότητά μας να παράγουμε νέα γνώση και να μετατρέπουμε τις ιδέες σε εμπορεύσιμα προϊόντα. Ο Δαρβίνος το έχει διατυπώσει καλύτερα από όλους μας: Δεν επιβιώνει πάντα ο ισχυρότερος η ο ευφυέστερος. Επιβιώνει αυτός που έχει τη μεγαλύτερη ικανότητα προσαρμογής. Για αυτό η στήριξη των επιχειρήσεων στη διαδικασία της έρευνας και της καινοτομίας είναι δεδομένη και απαραίτητη. Αλλιώς δεν υπάρχει περίπτωση να μπορέσουμε να κερδίσουμε τις μάχες που δίνουν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Η περίοδος του προστατευτισμού έχει παρέλθει. Τα εμπορικά σύνορα έχουν πέσει. Πρέπει να επιλέξουμε τι θέλουμε και τι μπορούμε να παράγουμε για να επιβιώσουμε. Το μέλλον βρίσκεται στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, της παραγωγικότητας και κυρίως στον εντοπισμό του συγκριτικού μας πλεονεκτήματος που θα μας κάνει ξεχωριστούς στην παγκοσμιοποιημένη αγορά. Αυτό είναι το μυστικό, τόσο για την Ευρώπη, όσο και – κυρίως –για την Ελλάδα. Σίγουρα η καινοτομία και εφευρετικότητα είναι συστατικά της επιτυχίας.
Θα ήθελα να αναφέρω ενδεικτικά κάποια χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ για την στήριξη της καινοτομίας. Καταρχήν, το Πρόγραμμα για την Ανάπτυξη και την Καινοτομία στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (High-Growth & Innovative SMEs Facility) – μέρος του προγράμματος για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία (Competitiveness & Innovation Programme, or CIP) – διέθεσε μεταξύ των ετών 2007 και 2011 περίπου 2 δισ. ευρώ για την άντληση επιχειρηματικών κεφαλαίων (Venture Capital).
Κατά την ίδια περίοδο, σε σχέση πάλι με τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις, το ίδιο πρόγραμμα παρείχε εγγυήσεις δανείων ύψους € 9,5 δισεκατομμυρίων σε πάνω από 315.000 επιχειρήσεις.
Πέρα από τα κονδύλια, πάμε στο ρυθμιστικό/κανονιστικό κομμάτι. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταθέσει τέσσερις νομοθετικές προτάσεις για την στήριξη της καινοτομίας, ιδίως για λογαριασμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
1. Πρώτον, η κατοχύρωση της νέας ιδέας. Το υπερβολικό κόστος των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε ολόκληρη την ΕΕ αποτελεί βάρος για τις ΜΜΕ. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ενιαία προστασία των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας θα μειώσει το κόστος έως και 80%.
2. Δεύτερον, η τυποποίηση. Η δέσμη μέτρων για την τυποποίηση που έχουμε υποβάλει έχει σκοπό τον εκσυγχρονισμό του συστήματος έτσι ώστε η θέσπιση προτύπων να γίνει κατά 50% πιο ταχεία μέχρι το 2020.
3. Τρίτον, το ζήτημα των επιχειρηματικών κεφαλαίων. Τον περασμένο Δεκέμβριο η Επιτροπή πρότεινε αναθεώρηση του καθεστώτος που διέπει τα επιχειρηματικά κεφάλαια με σκοπό να γίνει πιο εύκολη η άντλησή τους ανά την ΕΕ.
4. Τέλος, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για τον εκσυγχρονισμό της κοινοτικής νομοθεσίας για τις δημόσιες συμβάσεις, που περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα για τη προώθηση της καινοτομίας. Η καινοτομία του προϊόντος μπορεί πλέον να αποτελέσει κριτήριο επιλογής.
Όλες αυτές οι ενέργειες, καθώς φυσικά και πολλές άλλες, έχουν στόχο να δημιουργήσουν ένα οικοσύστημα φιλικό προς την καινοτομία, όπου η βασική έρευνα βρίσκεται κοντά στην αγορά και στην δραστηριότητα των επιχειρήσεων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσδίδει μεγάλη σημασία στον ρόλο που παίζει η έρευνα και η καινοτομία στην οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση. Για τον λόγο αυτό έχουμε προτείνει αύξηση της χρηματοδότησης στα 80 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του νέου προγράμματος έρευνας Ορίζοντας 2020. Θέλουμε να μπορούμε να μιλούμε για την "Ένωση Καινοτομίας" - Ιnnovation Union.
Ναι, μπορεί να ακούγεται κάπως φιλόδοξο, αλλά είναι μια αναγκαία επένδυση.
Το Πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 θα αντικαταστήσει τα Προγράμματα Πλαίσιο που μέχρι σήμερα αποτέλεσαν την βασική πηγή χρηματοδότησης της έρευνας στην ΕΕ. Ελπίζω κατά την διαπραγμάτευση για το επόμενο δημοσιονομικό πλαίσιο 2014-2020 που θα κορυφωθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της επόμενης εβδομάδας να μην υπάρξει σημαντική μείωση του προϋπολογισμού του Προγράμματος αυτού.
Πέρα από την χρηματοδότηση, η στήριξη της καινοτομίας προϋποθέτει την άρση εμποδίων και άλλων παραγόντων που υπονομεύουν την δυνατότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, και ιδιαίτερα των ελληνικών, να αρχίσουν να αναπτύσσονται και πάλι.
Και αυτό είναι ακριβώς που επιδιώκω να κάνω στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου στον τομέα της Θαλάσσιας Πολιτικής. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, σε ειδική Υπουργική σύνοδο στην Λεμεσό, παρουσίασα την Γαλάζια Στρατηγική για την Ανάπτυξη. Η υποδοχή του κειμένου ήταν θετική και ομόφωνη και συνοψίζεται στην Διακήρυξη της Λεμεσού.
Στους τομείς της θαλάσσιας οικονομίας και της ναυτιλίας απασχολούνται ήδη πάνω από 5 εκατομμύρια εργαζόμενοι και αντιπροσωπεύουν ένα ακαθάριστο προϊόν ύψους πεντακοσίων δισεκατομμυρίων ευρώ. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, οι αριθμοί αυτοί αναμένεται να αυξηθούν στα € 600 δισεκατομμύρια και σε 7 εκατομμύρια εργαζομένους το 2020.
Η στρατηγική μας εντοπίζει πέντε τομείς που διαθέτουν το δυναμικό για περεταίρω ανάπτυξη και μπορούν να δημιουργήσουν spill-over σε άλλους συναφείς κλάδους της οικονομίας. Επίσης εξετάζει ποια κίνητρα μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή και ποια εμπόδια πρέπει να αρθούν.
Η παραγωγή ενέργειας από τη θάλασσα, δηλαδή η εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που προέρχονται από τη θάλασσα, είναι ένας από τους βασικούς κλάδους – ιδιαίτερα σημαντικός για την ελληνική οικονομία, όπως αντιλαμβάνεστε.
Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών και η κατασκευή δικτύων μεταφοράς και άλλων λιμενικών και παράκτιων εγκαταστάσεων είναι απαραίτητες επενδύσεις για την εκμετάλλευση της θαλάσσιας ενέργειας από τα κύματα, τα θαλάσσια ρεύματα και τις παλίρροιες. Αυτή η μορφή ανανεώσιμης ενέργειας έχει, φυσικά, οικονομικά αλλά και περιβαλλοντικά οφέλη – τα οποία ούτως ή άλλως η ΕΕ αλλά και η χώρα μας πρέπει να πετύχει στο πλαίσιο των υποχρεώσεων που απορρέουν από την κλιματική νομοθεσία. Το σημαντικότερο ωστόσο όφελος είναι κατά τη γνώμη μου ότι αυτή η μορφή ΑΠΕ σταθεροποιεί το ενεργειακό μίγμα μιας χώρας αφού συμπληρώνει τα κενά που δημιουργεί η μεταβλητή παροχή της αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Έτσι το μίγμα γίνεται πιο προβλέψιμο και κυρίως πιο αξιόπιστο για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών.
Ο δεύτερος κλάδος είναι η υδατοκαλλιέργεια.
Το πρόβλημα εδώ είναι ότι ενώ η παγκόσμια ζήτηση αυξάνεται, η Ευρωπαϊκή παραγωγή παραμένει στάσιμη. Έχουμε δηλαδή μπροστά μας μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία απασχόλησης. Και πάλι η Ελλάδα είναι στο επίκεντρο του οφέλους που διαγράφεται στον ορίζοντα.
Μια πρόσφατη έκθεση της McKinsey με τίτλο "Η Ελλάδα σε 10 χρόνια", εξετάζει την υδατοκαλλιέργεια ως έναν από τους κλάδους που μπορούν να συμβάλουν στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.
Η ελληνική υδατοκαλλιέργεια έχει τα τελευταία χρόνια από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι που οφείλεται, μεταξύ άλλων, και στην κοινοτική χρηματοδοτική στήριξη.
Αλλά σήμερα, ο κλάδος αντιμετωπίζει δυσκολίες χρηματοδότησης καθώς και προβλήματα χωροθέτησης.
Στις αρχές του επόμενου έτους, η Επιτροπή θα προτείνει Στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές για την υδατοκαλλιέργεια. Είμαστε σε συνεργασία με τον κλάδο και ευελπιστούμε ότι θα βοηθήσουμε στην καλύτερη χρηματοδότησή του από τα κοινοτικά ταμεία μας και στην περεταίρω ανάπτυξή του.
Ο τρίτος τομέας είναι η γαλάζια βιοτεχνολογία. Αυτή τη στιγμή μελετούμε τις μεγάλες δυνατότητές που διαθέτει αυτή η βιομηχανία, σε διάφορους τομείς όπως ο τομέας των τροφίμων, της υγείας, των καλλυντικών, των βιομηχανικών χημικών, των βιο-υλικών και των βιο-καύσιμων. Μέχρι το 2014, θα εκδώσουμε Ανακοίνωση στην οποία θα καταγράφονται οι τρόποι με τους οποίους μπορεί η ΕΕ να βοηθήσει αυτή την αναδυόμενη βιομηχανία και να συμβάλλει στην χρηματοδότησή της.
Ο τέταρτος τομέας είναι η υποθαλλάσια εξόρυξη.
Με τις τιμές των βασικών προϊόντων να παραμένουν στα ύψη, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τα πλούσια ορυκτά κοιτάσματα του θαλάσσιου βυθού. Η Ευρώπη διαθέτει την τεχνολογία. Εάν υπάρχει ανάπτυξη στον τομέα αυτόν ανά τον πλανήτη, τότε σίγουρα θέλουμε να είμαστε κι εμείς μέρος της. Αν μη τι άλλο, επειδή μπορούμε λόγω εμπειρίας και ιδεολογίας να διασφαλίσουμε ότι η δραστηριότητα αυτή δεν θα καταστρέψει τα ευάλωτα οικοσυστήματα των βαθέων υδάτων. Έχουμε ήδη προτείνει μέτρα για την προστασία αυτών των οικοσυστημάτων από την αλιεία σε βαθιά ύδατα και πρέπει να εφαρμόσουμε το ίδιο και με τις αναπτυσσόμενες δραστηριότητες. Θέλουμε υποθαλλάσια εξόρυξη αλλά την θέλουμε αειφόρο και βιώσιμη.
Τελευταίο, αλλά ιδιαίτερα σημαντικό: ο θαλάσσιος, παράκτιος τουρισμός και η κρουαζιέρα.
Και πάλι ένας κλάδος ιδιαίτερα σημαντικός για την Ελλάδα. Η Ελλάδα ήταν η 4η χώρα σε επισκεψιμότητα τουριστών από την Ευρώπη το 2011 και ο τομέας του τουρισμού αποτελεί το 15% της οικονομίας. Ταξίδια και Τουρισμός παρέχουν 332.000 θέσεις απασχόλησης ή 8% της συνολικής απασχόλησης της χώρας, και 768.000 θέσεις εργασίας ή 18,4% της συνολικής απασχόλησης, εάν προσθέσουμε τον ευρύτερο σχετικό κλάδο.
Υπάρχει έντονο ενδιαφέρον σε αυτόν τον τομέα δράσης, λόγω και του μεγάλου αναπτυξιακού δυναμικού: ο θαλάσσιος τουρισμός αναμένεται να αυξηθεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο κατά 2 με 3 τοις εκατό ετησίως μέχρι το 2020.
Αλλά ο τουρισμός έχει επίσης επίδραση στα παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα, και απαιτεί βιώσιμες πολιτικές που από την μία εξασφαλίζουν σταθερή ανάπτυξη και από την άλλη την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και της πλούσιας βιοποικιλότητας τους.
Το επόμενο έτος η Κομισιόν θα δημοσιεύσει ανακοίνωση που θα περιέχει νέες στρατηγικές οικονομικής διαφοροποίησης για τις μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις, και άλλα συναφή θέματα, όπως η δια-συνδεσιμότητα και η εποχικότητα του κλάδου.
Κυρίες και Κύριοι,
Οι επιχειρήσεις σας και η δραστηριότητά τους έχουν πληγεί σοβαρά από την κρίση. Η δημιουργία νέων ΜΜΕ, αλλά και κάθε βοήθεια προς αυτές για να αναπτυχθούν, έχει καταστεί επιβεβλημένη περισσότερο από ποτέ. Αυτό που χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή, ως αντίδοτο στην κρίση είναι η νέα επιχειρηματικότητα. Χρειαζόμαστε τις βάσεις για πιο βιώσιμη ενέργεια, για "καθαρές" μεταφορές, για νέες μεθόδους παραγωγής, για νέα υλικά και έξυπνα συστήματα επικοινωνίας.
Είναι καιρός να κοιτάξουμε με ελπίδα πέρα από τους ζοφερούς καιρούς που περνούμε σήμερα και να καθορίσουμε τους όρους με τους οποίους η Ευρώπη και ειδικά η δοκιμαζόμενη περιφέρειά της μπορεί να αναπτυχθεί ξανά.
