autor: dr Colin R. Janssen przewodniczący Komitetu Naukowego ds. Zagrożeń dla Zdrowia i Środowiska

Zaczynając od koła, a kończąc na internecie, wynalazki czynią nasze życie łatwiejszym i przyjemniejszym, ale czasem ma to swoją cenę.  Przekonaliśmy się o tym na własnej skórze na przykładzie perfluorowęglowodorów, styropianu, azbestu i farb z ołowiem. Jednak pomysłowość człowieka i jego pragnienie tworzenia i ulepszania są bezgraniczne, dlatego nowe wynalazki wciąż będą się pojawiać.   I chociaż oczekujemy postępu i bijemy brawo wspaniałym pomysłom, to potrzebujemy strażników do pilnowania naszych największych skarbów - zdrowia i środowiska naturalnego.

Aby realizować cele strategii Europa 2020 w zakresie inteligentnego i zrównoważonego rozwoju obejmującego wszystkich, musimy umiejętnie łączyć naukę i zdrowie. Musimy także zagwarantować współpracę w tym obszarze, aby razem stworzyć przyszłość, której naprawdę pragniemy. 

Komisja Europejska z pełnym zaufaniem i pewnością powierza swoim niezależnym Komitetom Naukowym dokładną analizę i ocenę pojawiających się nowych obaw związanych z kwestiami zdrowotnymi.  Są to obawy związane z bezpieczeństwem plomb z rtęcią, nanosrebrem, fluorkami, polem elektromagnetycznym, rtęcią w żarówkach, ftalanami w zabawkach dla dzieci i wyrobach medycznych, metalami w protezach bioder, implantami piersi firmy PIP czy też filtrami przeciwsłonecznymi.

Trzy różne Komitety Naukowe składające się z wybitnych naukowców z całego świata, po wielu godzinach badań i pracy naukowej przedstawiają swoją opinię na konkretny temat i pomagają opracować oficjalne stanowisko UE. Robią to z zaangażowaniem i pasją. Ci wiodący naukowcy wybierani są w sposób, który gwarantuje ich doskonałość naukową i pozwala uniknąć konfliktu interesów. Informacje, które członkowie Komitetu uzyskują w trakcie pracy są objęte obowiązkiem zachowania poufności.

Zgodnie z zasadą przejrzystości opinie przedstawione Komisji są publikowane na stronie internetowej Komitetu Naukowego i w ten sposób docierają do szerokiego grona odbiorców. Odpowiednie prawodawstwo może zostać wprowadzone, aby chronić konsumentów i środowisko naturalne.

Jednym z Komitetów jest Komitet Naukowy ds. Zagrożeń dla Zdrowia i Środowiska (SCHER)

Komitet przedstawia opinie na temat zagrożeń dla zdrowia i środowiska związanych z zanieczyszczeniami, innymi biologicznymi i fizycznymi czynnikami lub zmieniającymi sie warunkami fizycznymi, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie poprzez pogarszanie jakości powietrza, wody i gleby.

Komitet może także zostać poproszony o zajęcie się kwestią toksyczności i ekotoksyczności chemicznych, biochemicznych i biologicznych związków chemicznych, których stosowanie może mieć szkodliwe następstwa dla zdrowia człowieka i środowiska. Poza tym Komitet zajmuje się kwestiami związanymi z metodologią oceny zagrożeń dla zdrowia i środowiska stwarzanych przez chemikalia (włączając w to mieszaniny), aby udzielać trafnych i spójnych rad w sprawach będących w jego kompetencji i w ten sposób mieć swój wkład w różne kwestie we współpracy z innymi agencjami europejskimi.

Niedawno Komitet przygotował ostateczną wersję opinii na temat zagrożenia środowiskowego i pośrednich skutków zdrowotnych związanych ze stosowaniem rtęci w amalgamacie stomatologicznym. Obecnie Komitet pracuje nad opinią na temat bezpieczeństwa zabawek zawierających chrom IV, cyjanamidu wapnia jako nawozu oraz kadmu używanego w nawozach (Komitet bada konsekwencje i przyszłe trendy akumulacji kadmu w gruntach ornych).

http://ec.europa.eu/health/scientific_committees/environmental_risks/index_en.htm

Komitet Naukowy ds. Pojawiających się i Nowo Rozpoznanych Zagrożeń dla Zdrowia (SCENIHR).

13 czerwca 2014 r. Komisja Europejska oraz jej Komitet Naukowy ds. Pojawiających się i Nowo Rozpoznanych Zagrożeń dla Zdrowia (SCENIHR) opublikowały ostateczną opinię o nanosrebrze: bezpieczeństwo, zdrowie i skutki środowiskowe oraz rola w kontekście problemu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Opinia dotyczy oceny ryzyka, tj. oceny jakościowej i ilościowej wartości ryzyka związanego z konkretną sytuacją i rozpoznanym zagrożeniem (zwanym także niebezpieczeństwem dla zdrowia). Opinia nie obejmuje kwestii związanych z zarządzaniem ryzykiem. Osoby zarządzające ryzykiem wykorzystają tę opinię do kształtowania polityki.

SCENIHR został po raz pierwszy poproszony o wydanie opinii na ten temat w 2012 r. w związku z rosnącymi obawami związanymi z zagrożeniami dla zdrowia wynikającymi z użycia nanosrebra. Celem analizy była ocena, czy użycie nanosrebra, w szczególności w przypadku opieki zdrowotnej i produktów konsumpcyjnych, może stwarzać dodatkowe ryzyko w porównaniu do tradycyjnego wykorzystania srebra. Ocenie podlegała także kwestia czy stosowanie nanosrebra do ograniczenia rozwoju bakterii może prowadzić do oporności mikroorganizmów.

Publiczne konsultacje w sprawie wstępnej opinii trwały od 13 grudnia 2013 r. do 2 lutego 2014 r. Uwagi otrzymane w trakcie konsultacji zostały uważnie przeanalizowane przez SCENIHR, a te, które były istotne, zostały uwzględnione w ostatecznej opinii.

SCENIHR uznał, że szerokie (i wciąż rosnące) wykorzystanie produktów zawierających srebro oznacza, że zarówno konsumenci, jak i środowisko są wystawieni na działanie nowych źródeł srebra. Wystawienie ludzi jest bezpośrednie (poprzez jedzenie, kontakt ręka-usta, poprzez skórę) i może trwać całe życie. W środowisku natomiast nanocząsteczki srebra mogą stanowić szczególnie efektywny system dostarczający srebro do organizmów w glebie, wodzie i osadach i mogą stanowić źródła srebra jonowego przez długi czas. Dlatego też nie można wykluczyć istnienia dodatkowych konsekwencji wywołanych długotrwałym stosowaniem nanocząsteczek srebra.

Obecnie nie istnieją żadne badania dotyczące rozprzestrzeniania się mechanizmu oporności w następstwie użycia nanocząsteczek srebra, co stanowi poważną lukę w naszej wiedzy. Ponieważ wykazano, że inne nanocząsteczki w znacznym stopniu zwiększają poziomy transfer genów między bakteriami, co jest niezwykle istotne w procesie rozwoju oporności, szczególna uwaga powinna zostać poświęcona potencjalnie podobnym efektom nanocząsteczek srebra.

Potrzebne jest więcej danych, aby lepiej zrozumieć odpowiedź bakterii na działanie srebra jonowego i nanocząsteczek srebra. Jako że mechanizmy prowadzące do oporności na nanocząsteczki srebra nie są dobrze poznane, nie można zatem obecnie ocenić, czy oporność organizmów będzie się zwiększać i rozpowszechniać w związku z coraz szerszym zastosowaniem nanocząsteczek srebra w produktach.

Ostateczna opinia

Fakty „Czy nanocząsteczki srebra są bezpieczne?”

Komisja Europejska oraz jej Komitety Naukowe rozpoczęły publiczne konsultacje dotyczące wstępnej opinii na temat Syntetyczna Biologia - Definicja.

Celem opinii jest ustalenie, czym jest syntetyczna biologia, jaki jest jej związek z genetyczną modyfikacją organizmów oraz jakie są podstawowe wymagania naukowej, operacyjnej definicji „syntetycznej biologii”.

Zgodnie z Procedurami Dialogu ze Stronami Zainteresowanymi, Komitety Naukowe chcą poznać opinie społeczności naukowej oraz stron zainteresowanych na temat wstępnej opinii. Wszystkie zainteresowane strony mogą przesyłać pisemne komentarze na temat wstępnej opinii do dnia 21 lipca 2014 r. w celu zebrania konkretnych komentarzy, sugestii, wyjaśnień i innych uwag na temat naukowej podstawy opinii oraz wszelkich innych informacji w związku z tym tematem, aby pomóc Komitetom Naukowym skupić się na kwestiach wymagających dalszego zbadania.

Dalsze informacje na temat publicznych konsultacji oraz sposobu przesyłania komentarzy można znaleźć na stronie internetowej Komitetu; pod tym linkiem.

http://ec.europa.eu/health/scientific_committees/consultations/public_consultations/scenihr_consultation_21_en.htm