Bezpieczeństwo pracy na wysokości
Bezpieczeństwo i higiena pracy

Wykonywanie pracy na wysokości może okazać się konieczne w różnych okolicznościach, np. podczas pracy w porcie lub dokach, na pokładzie statku, w porcie lotniczym lub pomieszczeniach przedsiębiorcy albo na innym nieznanym obszarze. W każdym z tych przypadków praca na wysokości wiąże się z tymi samymi zagrożeniami, dlatego też należy podjąć odpowiednie środki ostrożności. W przypadku braku pewności co do tego, czy możliwe będzie wykonywanie danej pracy w bezpieczny sposób, nie należy do niej przystępować do momentu upewnienia się, że zastosowany został odpowiedni sprzęt lub podjęte zostały odpowiednie środki ostrożności.

Praca na wysokości oznacza pracę w dowolnym miejscu, w którym w przypadku niezastosowania odpowiednich środków ostrożności funkcjonariuszowi groziłoby ryzyko upadku i doznania obrażeń.

W przypadku:

• prowadzenia prac nad powierzchnią ziemi,
• narażenia na ryzyko upadku z krawędzi wzniesionego obszaru (pojazdu, kontenera lub ładowni) lub
• narażenia na ryzyko upadku z poziomu powierzchni ziemi do wnętrza otworu w podłodze lub dziury w ziemi

uznaje się, że wykonywana praca stanowi pracę na wysokości w każdej sytuacji, w której funkcjonariusz jest narażony na ryzyko upadku z jednego poziomu na inny.

Przykłady pracy na wysokości obejmują:

• uzyskiwanie dostępu do przestrzeni ładunkowej pojazdu lub kontenera poruszającego się po drodze lub torach;
• wykonywanie pracy na górnej powierzchni pojazdu-cysterny lub wagonu-cysterny, statku lub kontenera (w celu sprawdzenia włazów inspekcyjnych);
• korzystanie z drabin lub drabin składanych o płaskich szczeblach w celu uzyskania dostępu do pojemników, zbiorników, silosów oraz zasobników;
• korzystanie z pomostów roboczych takich jak rusztowania, rusztowania wieżowe, podnośniki koszowe, podnośniki nożycowe oraz drabiny pomostowe.

Pamiętaj: praca na wysokości może mieć charakter jednorazowego działania lub wchodzić w zakres codziennych obowiązków danego pracownika. Należy upewnić się, że zidentyfikowane zostały wszystkie zadania, które wiążą się z wykonywaniem pracy na wysokości, aby zapewnić możliwość ich wykonania w bezpieczny sposób. Przeprowadzenie oceny ryzyka pozwalającej zastosować właściwe środki ostrożności ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania obrażeniom, do których może dojść przy pracy na wysokości.

Oceny ryzyka i zasady bezpieczeństwa pracy należy stosować w odniesieniu do wszystkich działań wiążących się z pracą na wysokości.

W niektórych przypadkach uniknięcie pracy na wysokości będzie niemożliwe. Ładunek powinien jednak być zawsze kontrolowany, a odpowiednie próbki powinny być zawsze pobierane na odpowiednim obszarze. Oznacza to zazwyczaj, że towary powinny zostać usunięte z kontenera lub pojazdu transportu drogowego i umieszczone na ziemi na płaskim obszarze, pozwalając tym samym uniknąć konieczności prowadzenia pracy na wysokości.

W przypadku wykonywania pracy w nieznanym miejscu lub nieznanej sytuacji należy dokładnie przeanalizować ryzyko i wstrzymać się z przeprowadzeniem kontroli i poborem próbek do momentu nabrania pewności, że podjęcie takich działań jest bezpieczne.

Tak, można, dzięki:

• wykonywaniu pracy na istniejącym stanowisku, które zostało już odpowiednio zabezpieczone, np. poprzez zainstalowanie na stałe balustrad lub barier wokół jego krawędzi bądź poprzez wykorzystanie fragmentu instalacji lub sprzętu otoczonego zainstalowanymi na stałe balustradami;
• korzystaniu ze sprzętu roboczego. W przypadku braku możliwości skorzystania z istniejącego stanowiska pracy, należy rozważyć możliwość wykorzystania sprzętu roboczego służącego zapobieganiu upadkom pracowników. Typowymi przykładami sprzętu wykorzystywanego w tym celu są rusztowania wieżowe, drabiny pomostowe, podnośniki koszowe lub podnośniki nożycowe, ponieważ instalowane na nich platformy robocze są wyposażone w balustrady.

Nie należy stosować zaimprowizowanych metod w celu uzyskania dostępu do odpowiednich obszarów – takich jak wykorzystanie palety podnoszonej na wózku widłowym.

• W przypadku konieczności uzyskiwania regularnego dostępu do danego obszaru, na przykład w celu dokonania oględzin włazów umieszczonych na górze pojazdów-cystern lub wagonów-cystern, należy rozważyć możliwość zainstalowania specjalnych platform.

W trakcie pracy na górnej powierzchni pojazdu-cysterny lub wagonu-cysterny, korzystając z urządzeń dostępowych zamontowanych na pojeździe, należy zawsze upewnić się, czy:

• drabina jest zabezpieczona i wszelkie składane części zostały unieruchomione;
• balustrady na górnej powierzchni zostały postawione i są zabezpieczone;
• pracownicy posiadają odpowiednie obuwie. Należy pamiętać, że jeżeli jest mokro, panują przymrozki lub nastąpił wyciek, metalowe powierzchnie mogą być szczególnie śliskie.

W miarę możliwości należy unikać korzystania z nieprzytwierdzonych lub niepodpartych drabin lub drabin składanych o płaskich szczeblach.

• Prowizoryczne drabiny powinny być w miarę możliwości zabezpieczane na górnej powierzchni lub przytrzymywane na dole przez innego pracownika.
• Drabina musi spełniać profesjonalne normy, aby utrzymać ciężar osoby, która z niej korzysta, i wnoszonego sprzętu.
• Drabinę należy ustawić bezpiecznie i pod prawidłowym kątem (odpowiednia instrukcja jest często podana z boku drabiny).
• W razie braku możliwości zastosowania środków eliminujących ryzyko upadku należy ograniczyć to ryzyko poprzez ograniczenie wysokości lub skutków upadku do minimum.

Należy dokładnie zaplanować sposób wnoszenia wyposażenia do pobierania próbek i sposób pobierania takich próbek.

• Przy korzystaniu z drabiny należy zawsze mieć trzy punkty kontaktu z drabiną. Przy wchodzeniu i schodzeniu po drabinie obie ręce należy mieć wolne.
• W razie dostępu za pomocą drabiny należy znaleźć bezpieczny sposób niesienia narzędzi i pojemników do pobierania próbek. Można korzystać z plecaka lub po dotarciu na bezpieczną platformę można wciągnąć narzędzia i pojemniki na górę za pomocą liny.
• W razie konieczności pobrania próbki, stojąc na drabinie, a nie na platformie, można zaprzeć się kolanem lub oprzeć się o drabinę, ale lepiej jest korzystać z szelek bezpieczeństwa przypiętych do drabiny.

W pierwszej kolejności należy starać się uniknąć upadku i zapobiegać jego wystąpieniu, zanim zastosuje się środki, które tylko zminimalizują lub ograniczą jego skutki.

• Jednym z przykładów takich środków są siatki bezpieczeństwa, ponieważ minimalizują one ryzyko urazów osoby upadającej.
• Szelki bezpieczeństwa lub sprzęt powstrzymujący upadek również minimalizują urazy, lecz wymagają specjalnego montażu i szkolenia.

Przy korzystaniu z jakiegokolwiek wyposażenia do pracy na wysokości należy również upewnić się również, że:

• spełnia ono normy międzynarodowe lub europejskie;
• jest poddawane regularnym kontrolom i utrzymywane w dobrym stanie;
• osoby, które z niego korzystają, przeszły odpowiednie szkolenie w zakresie jego bezpiecznego stosowania; oraz
• prowadzone prace są nadzorowane w celu zagwarantowania, że pracownicy stosują się do zasad bezpieczeństwa.

Normalne wykorzystywanie drabin lub drabin składanych o płaskich szczeblach nie obejmuje zastosowania środków służących zapobieganiu upadkom lub minimalizowaniu ich skutków. Dlatego też przy ich zastosowaniu należy wykazać, że dobór innego typu wyposażenia nie był uzasadniony w danym przypadku z uwagi na fakt, że poziom ryzyka związany z danym zadaniem był niski lub zadanie to mogło zostać wykonane w krótkim czasie.

Należy zwrócić szczególną uwagę na wszelkiego rodzaju kruche materiały na obszarze lub w pobliżu obszaru, na którym prowadzone są prace na wysokości, ponieważ ich obecność przyczynia się do zwiększenia poziomu ryzyka. Krucha powierzchnia byłaby podatna na pęknięcie, jeżeli jakakolwiek osoba wykonywałaby na niej prace lub upadłaby na nią. Typowe przykłady takich powierzchni obejmują arkusze dachowe wykonane z płyty pilśniowej lub cementu azbestowego oraz wiele rodzajów świetlików, ale także zawisy materiałów w silosach.

Należy pamiętać o tym, aby:

• unikać wykonywania pracy na kruchych powierzchniach lub w ich pobliżu oraz przechodzenia przez takie powierzchnie, np. poprzez wykonywanie pracy spod takiej powierzchni, korzystając z rusztowania wieżowego, lub znad niej, przy pomocy podnośnika koszowego;
• zapobiegać upadkom poprzez korzystanie ze stałych przejść wyposażonych w balustrady w celu przejścia po kruchej powierzchni składającej się z arkuszy dachowych wykonanych z cementu azbestowego lub poprzez wykorzystywanie odpowiednich platform roboczych wyposażonych w balustrady przy prowadzeniu prac na kruchych powierzchniach lub w ich pobliżu;
• minimalizować skutki upadku, korzystając z sieci, poduszek powietrznych lub wyposażenia chroniącego przed upadkiem z wysokości.

Pamiętaj, że praca na wysokości może również przyczynić się do zwiększenia ryzyka wystąpienia innych zagrożeń:

• korzystanie ze sprzętu zapewniającego dostęp może spowodować, że funkcjonariusz znajdzie się w pobliżu niskich stropów lub innego rodzaju konstrukcji. Przed skorzystaniem z takiego sprzętu należy zawsze zbadać otoczenie i zastosować środki ochrony głowy;
• ryzyko poślizgnięcia się: praca na wspomnianych powierzchniach może wiązać się z dodatkowymi zagrożeniami, jeżeli są one pokryte wodą, lodem lub rozlanymi substancjami;
• ryzyko potknięcia się: sprzęt zapewniający dostęp może być wyposażony w kable, liny lub inne elementy zwiększające ryzyka potknięcia się;
• porażenie prądem: korzystanie ze sprzętu zapewniającego dostęp może spowodować, że funkcjonariusz znajdzie się w pobliżu kabli napowietrznych. Metalowe wieże lub inne elementy wyposażenia powinny być trzymane z dala od kabli napowietrznych, niezależnie od napięcia prądu płynącego w tych kablach lub ich zastosowania.