Środki odurzające i substancje nielegalne –
Bezpieczeństwo i higiena pracy

Państwa administracja powinna posiadać procedury bezpiecznego obchodzenia się z lekami i środkami odurzającymi (zarówno legalnymi, jak i nielegalnymi) Dlatego też niniejsze wskazówki należy traktować jako przegląd środków ostrożności, które należy powziąć w tym zakresie – nie mają one nadrzędnego charakteru wobec przeprowadzanych ocen ryzyka i opracowanych przewodników dotyczących zasad bezpieczeństwa pracy. Zob. również rozdział Pobieranie próbek towarów niebezpiecznych, nielegalnych i nieznanych.

Pod żadnym pozorem nie należy wąchać ani próbować substancji, w tym cieczy, co do których wiadomo lub podejrzewa się, że są środkami odurzającymi. Należy starać się ograniczyć do minimum kontakt z podejrzanymi środkami odurzającymi, aby uniknąć ryzyka zanieczyszczenia.

Toksyczność niektórych środków odurzających oznacza, że mogą one stanowić poważne zagrożenie dla osób, które z nimi mają kontakt. Narażenie w czasie pracy może wystąpić w przypadku braku odpowiednich środków kontroli. Narażenie może nastąpić przez:

• kontakt ze skórą,
• wchłanianie przez skórę,
• wdychanie aerozoli i cząsteczek środków odurzających,
• połknięcie lub ukłucie igłą.

Należy zakazać obecności pożywienia i napojów w pobliżu towarów i w miejscu pobierania próbek.
Nie należy jeść ani pić do czasu zakończenia pobierania próbek, zdjęcia wszystkich środków ochrony indywidualnej i umycia rąk.

NIE. Nawet najmniejsze narażenie na działanie środków odurzających może mieć ogromny wpływ fizyczny lub psychiczny. Należy unikać kontaktu z substancjami, o których wiadomo lub podejrzewa się, że są środkami odurzającymi. Tego rodzaju środki mogą wywierać szkodliwe działanie po ich spożyciu, wchłonięciu, wciągnięciu do dróg oddechowych lub strawieniu. Pamiętaj: przemycane lub nielegalne środki odurzające mogą być czystsze (bardziej stężone) niż środki sprzedawane ostatecznie na ulicy.

Należy nosić odpowiednie wyposażenie ochrony osobistej, np. rękawice nitrylowe, jednorazowe nakrycia itp. W przypadku niektórych wyjątkowo niebezpiecznych substancji, np. fentanylu, należy stosować ochronę dróg oddechowych. Przy zdejmowaniu środków ochrony indywidualnej po ich użyciu należy zachować ostrożność i należy je prawidłowo unieszkodliwić.

• Należy niezwłocznie zwrócić się o pomoc medyczną.
• Jeżeli dostępna jest odtrutka, taka jak Nyxoid, należy ją zażyć. Nyxoid jest preparatem zawierającym nalokson przeznaczonym do natychmiastowego podania jako terapia ratunkowa w przypadku pewnego lub podejrzewanego przedawkowania opioidów, przejawiającego się depresją oddechową lub depresją ośrodkowego układu nerwowego, zarówno w warunkach medycznych, jak i pozamedycznych. Nyxoid jest przeznaczony dla dorosłych i nastolatków w wieku co najmniej 14 lat. Nyxoid nie zastępuje opieki medycznej w nagłych wypadkach.

Przemieszczanie środków odurzających, w szczególności dużych skonfiskowanych ilości, z jednego miejsca do drugiego, np. do magazynu celnego lub pomieszczeń sądowych, stanowi zagrożenie. Należy wyeliminować lub w jak największym stopniu ograniczyć ryzyko przechwycenia przewożonych środków lub ataku na przewożących je funkcjonariuszy. Nie należy udostępniać żadnych informacji dotyczących przewożenia środków odurzających, a osoby biorące udział w operacji przewozu muszą zachować szczególną czujność.

Opakowania należy owinąć podwójnie i odpowiednio zabezpieczyć. Należy je przewozić w bezpiecznym pojeździe (lub, w przypadku transportu przy pomocy samochodu, w bagażniku).

Duże ilości środków odurzających należy przewozić przy pomocy pojazdu służbowego lub odpowiednio zabezpieczonej furgonetki, w zależności od mających zastosowanie procedur krajowych.

Zajęte i zatrzymane środki odurzające należy przechowywać w specjalnie zabezpieczonych magazynach służbowych.

Uwaga: przechowywanie dużych ilości konopi indyjskich może wiązać się z ryzykiem wywołania ich samozapłonu, szczególnie jeżeli są one wilgotne. Aby ograniczyć to ryzyko do minimum, należy podzielić duże opakowania na mniejsze partie, nieprzekraczające 15 kg.

Istnieje również ryzyko, że organizacje przestępcze podejmą próbę kradzieży (lub odzyskania) zajętych środków odurzających z uwagi na ich dużą wartość. Dlatego też należy przeprowadzić odpowiednie oceny ryzyka i opracować przewodniki dotyczące zasad bezpieczeństwa pracy. W pierwszej kolejności należy zawsze dążyć do zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonariuszy celnych.

W poszczególnych administracjach krajowych obowiązują określone procedury w zakresie odpowiedniego niszczenia zajętych środków odurzających, które nie są już potrzebne do celów dowodowych. Stosowanie takich procedur powinno zagwarantować, że:

• przedmiotowe towary zostaną całkowicie zniszczone (niektóre środki odurzające są odporne na stosunkowo wysokie temperatury);
• skutki toksyczne nie zostaną uwolnione do środowiska w trakcie procesu niszczenia.

Prekursory chemiczne mogą być niekiedy zgłaszane jako legalny ładunek i mogą być opatrzone poprawną kartą charakterystyki oraz innymi odpowiednimi informacjami dotyczącymi bezpieczeństwa i etykietami. Istnieje jednak większe prawdopodobieństwo ich nieprawidłowego zgłoszenia, w którym to przypadku, nawet jeżeli towarzyszą im dokumenty lub etykiety, mogą one być mylące lub całkowicie nieprawdziwe. Więcej informacji można znaleźć w rozdziale Substancje stwarzające zagrożenie, a także w rozdziale Pobieranie próbek towarów niebezpiecznych, nielegalnych i nieznanych.

Niektóre administracje zaopatrują funkcjonariuszy w specjalistyczne zestawy umożliwiające przeprowadzenie w terenie badania substancji, co do których zachodzi podejrzenie, że mogą stanowić środki odurzające. Taki zestaw zawiera z reguły odczynniki do przeprowadzania badań na obecność najbardziej rozpowszechnionych środków odurzających. Zgromadzony w ten sposób materiał dowodowy ma jednak wyłącznie wartość poszlakową, dlatego też aby móc przedstawić dowody w postępowaniu sądowym, należy przeprowadzić pełną analizę laboratoryjną.

Funkcjonariusze nie powinni korzystać z zestawu do badań na obecność środków odurzających w terenie, jeżeli nie przeszli odpowiedniego szkolenia w tym zakresie. Poza zagrożeniami związanymi z substancjami, co do których zachodzi podejrzenie, że są środkami odurzającymi, również sama zawartość zestawu może być niebezpieczna w przypadku jej nieprawidłowego zastosowania.

• Z uwagi na ryzyko ich wchłonięcia, wciągnięcia do dróg oddechowych lub zanieczyszczenia krzyżowego należy w miarę możliwości unikać kontaktu z próbkami.
• Jeżeli kontakt z substancją jest konieczny należy nosić jednorazowe rękawice, osłonę i maskę lub środek ochrony dróg oddechowych, jeżeli materiał jest pylisty.
• Należy korzystać z pincety lub sączka karbowanego.
• Należy zachować ostrożność przy zdejmowaniu i usuwaniu środków ochrony indywidualnej.
• Po zakończeniu badań należy zawsze dokładnie umyć ręce.

• Próbki włókniste należy rozdzielać przy pomocy pincety lub igły preparacyjnej.
• Przy rozdzielaniu tabletek i grudek substancji żywicznych należy korzystać z mikroszpatułki lub rozgniatać je pomiędzy dwoma kawałkami bibuły filtracyjnej przy pomocy tępego narzędzia.

Należy pamiętać o ryzyku wybuchu: nieznane substancje mogą mieć właściwości wybuchowe, jeżeli wejdą w reakcję z określonym odczynnikiem. Wszystkie substancje powinny być traktowane z wyjątkową ostrożnością. Badania należy prowadzić na bardzo małych próbkach, pamiętając o założeniu okularów ochronnych.

• Odczynniki wchodzące w skład zestawu do badań w terenie mają z reguły właściwości żrące. Zazwyczaj są one dostarczane w małych, jednorazowych, szklanych ampułkach, dlatego też przy ich wykorzystywaniu należy zachować szczególną ostrożność.
• Należy nosić rękawice ochronne i korzystać z aparatów do obcinania do ampułek przy ich otwieraniu.
• W przypadku rozlania się zawartości ampułki należy wymieszać ją z substancją neutralizującą do momentu uzyskania pasty, którą należy następnie wyrzucić. Nie należy podejmować próby zmycia zawartości ampułki wodą przed jej zneutralizowaniem, ponieważ dany odczynnik może reagować gwałtownie z wodą.

• Na obszarze prowadzenia badań nie wolno palić, jeść ani pić.
• Po zakończeniu badania należy dokładnie umyć każdy element wyposażenia wielokrotnego użytku (np. pincetę), aby zapobiec zanieczyszczeniu krzyżowemu.
• Skażoną odzież należy poddać działaniu środka neutralizującego wchodzącego w skład zestawu do badań lub zastosować sodę oczyszczoną – należy dobrze wetrzeć ją w odzież, pozwolić jej wyschnąć, a następnie wyszczotkować dane miejsce.
• Należy zachować ostrożność przy usuwaniu przedmiotów jednorazowego użytku. Pamiętaj: odczynniki powinny zostać zneutralizowane, a wszystkie rękawice, fragmenty bibuły filtracyjnej oraz pozostałe przedmioty należy umieścić w oznakowanych torbach na odpady.
• Po zakończeniu badań należy pamiętać o dokładnym umyciu rąk.

• Większość odczynników do analizy chemicznej ma właściwości żrące. W przypadku kontaktu substancji z okiem należy natychmiast przemyć oko i zwrócić się o pilną pomoc medyczną.
• W przypadku wystąpienia jakiegokolwiek kontaktu ze skórą należy natychmiast przemyć dany obszar i w razie potrzeby zwrócić się o pomoc lekarską. Odczynnik neutralizujący może nieznacznie zabarwić skórę, ale jest nieszkodliwy.

W przypadku gdy inna osoba bada substancję w obecności funkcjonariusza, powinien on upewnić się, że zastosowane zostały wszystkie odpowiednie środki bezpieczeństwa.