Binnen het project "Stimulating Enterprising Environments for Development and Sustailability" (SEEDS) met partners uit België, Denemarken, Duitsland, Nederland, Zweden en het VK, werd een handvest opgesteld om het hergebruik van verlaten gebouwen en ruimten te promoten als een manier om stedelijke gebieden nieuw leven in te blazen.
- 06 September 2018
Projecten op het gebied van tijdelijk gebruik en hergebruik bieden een belangrijke kans voor positieve verandering, omdat ze nieuw leven inblazen in en economische mogelijkheden creëren voor verlaten en lege gebouwen en ruimten. Voor deze plekken vormde het SEEDS-project een geweldige kans om beter begrepen te worden, zich ondersteund te voelen door het werk en om op de lange termijn zelfs behouden te blijven. Omdat ik zelf werk en woon in Sheffield, zijn de voordelen die het SEEDS-project aan de stad bieden nog altijd zichtbaar via de Sheffield Showcase and Re-new Sheffield-projecten, waarvan enkele nog altijd een waardevolle bijdrage leveren aan het stadsleven en de lokale economie.
In het hele Noordzeegebied vormen lege en afgedankte locaties een toenemend urgent probleem voor de territoriale cohesie en het economische concurrentievermogen. Dit vermindert de investeringen in teruglopende gebieden, wat de eenheid bedreigt en economische gelijkheid ondermijnt in de regio's rond de Noordzee. Redenen hiervoor zijn onder andere marktfalen, inflexibel planningsbeleid, krimpende bevolking of de gevestigde belangen van speculatieve investeerders die land-banken beheren vol lege ruimte en wachten tot de waarde van het land stijgt.
Het door de EU gefinancierde project is een netwerk van projectpartners, beoefenaars van tijdelijk gebruik en jonge bedrijven. Samen bepleiten ze nieuwe perspectieven op hergebruik, voeren onderzoek uit en stellen rapporten samen om te laten zien waar beleids- en mentaliteitsveranderingen nodig zijn.
Het netwerk brak de discussie open over hergebruik, met onderwerpen variërend van ruimtelijke ordening tot sectoren als economie, financiën en vastgoed. De daaruit voortvloeiende ideeën werden gepubliceerd in acht brochures, één voor elk onderwerp, en een overkoepelend definitief rapport.
SEEDS bestudeerde verschillende beleidsstukken op tijdelijk gebruik en hergebruik van land en gebouwen om de tekortkomingen daarin vast te stellen en te bedenken hoe beleid zou moeten worden aangepast voor de vernieuwings- en planningsstrategieën. Dit gaf de partners een duidelijk inzicht in de moeilijkheden en de mogelijke oplossingen.
Proefprojecten omvatten het hergebruik van verlaten ruimten, waaronder kleine bedrijven werd toegestaan delen van ongebruikte winkels te huren en de etalages te gebruiken om jonge ondernemers te leren hoe ze zich kunnen presenteren en bedrijfsontwikkeling kunnen stimuleren. Er werd ook een training in detailhandel gegeven aan de nieuwe bedrijven. In een brochure werden de ervaringen van de 20 proefprojecten in tijdelijk gebruik opgenomen. De brochure heeft als titel: ‘Steden en landschap transformeren via tijdelijk gebruik’.
Katalysatoren voor verandering
Het project pakte economische stagnatie aan, sociale uitsluiting en gebrek aan werkgelegenheid, maar ook het beleid van ruimtelijke ordening dat vaak restrictief en ongecoördineerd was. Dit alles om te laten zien hoe afgedankte gebouwen en lege ruimten katalysatoren voor verandering kunnen worden. De behoefte aan beleid dat de ontwikkeling van vaardigheden en dat de economische groei waarschijnlijk laat groeien, werd benadrukt. SEEDS zocht ook naar innovatieve kortetermijnstrategieën voor landgebruik, zodat de voordelen van tijdelijk gebruik duidelijk gemaakt kunnen worden aan landeigenaren en ontwikkelaars.
Tevens werd een conceptueel kader voor toegang tot beleid met betrekking tot lege en verlaten stedelijke locaties ontwikkeld. Dit was gebaseerd op de gebonden informatie uit een tweeledig onderzoek, diverse casestudies en een SWOT-analyse, wat leidde tot een visie om het breed gedragen standpunt over tijdelijk gebruik als stoplapmaatregel te veranderen. In plaats daarvan moet het potentieel voor fysieke, sociale en economische transformatie worden bevorderd, terwijl tegelijkertijd een consistente beleidsbenadering op alle geografische niveaus moet worden gestimuleerd, aldus een conclusie uit het rapport.
Werkgroepen werden opgericht in elk deelnemend land om partnerschappen, mentaliteits-, innovatie- en transformatieproblemen te onderzoeken. Daarnaast werd werk verricht om te laten zien hoe tijdelijk gebruik en hergebruik kan bijdragen aan het ontwikkelen van vaardigheden. Dit hielp de behoefte te benadrukken voor een geschikt grensoverschrijdend beleid inzake landhergebruik.
Innovatie, transformatie en samenwerking
De rol van de kortetermijninnovatie naar langetermijninnovatie was een ander onderwerp. De proefprojecten, die werden gesteund door casestudies, workshops, seminars, kennisuitwisseling en bezoek aan locaties, waren gericht op het demonstreren van hoe tijdelijk gebruik steden nieuw leven kan inblazen door mensen samen te brengen, en op het ondersteunen van de ontwikkeling van vaardigheden en bedrijven en lokaal eigendom. Daarnaast werden zes workshops met een specifiek onderwerp gehouden om de samenwerking tussen diverse actoren te bevorderen, zodat partnerschappen kunnen worden opgericht op basis van vertrouwen.
Dit leidde tot de samenstelling en ondertekening van het SEEDS-handvest voor hergebruik. Hierin staan aanbevelingen en uit te voeren taken, maar ook te promoten standpunten, zodat er een prominentere rol voor tijdelijk gebruik en hergebruik in plannings- en ontwikkelingsstrategieën wordt gegarandeerd. Het Handvest wordt ondersteund door het forum dat partnerschappen tussen voorvechters van gecoördineerd beleid inzake ruimtelijke ordening bevordert. Het doel is een goede praktijk te promoten, systeemadaptatie en nieuwe perspectieven te bieden om zo het kortetermijnhergebruik als een geaccepteerd aspect van de langetermijnplanning en -ontwikkeling te maken.
Totale investering en EU-financiering
De totale investering voor het project “SEEDS - Stimulating Enterprising Environments for Development and Sustainability” bedraagt EUR 4 669 318, waarvan EUR 2 334 659 is bijgedragen door het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling via het operationele programma "Regio Noordzee" voor de programmeringsperiode 2007-2013.