Włochy i Słowenia wspólnie walczą ze skutkami pandemii koronawirusa

W ciągu ostatnich kilku miesięcy pandemia koronawirusa zmieniła wiele obszarów naszego codziennego życia. Kierując się względami bezpieczeństwa zdrowotnego, duża liczba krajów UE wprowadziła ograniczenia na swoich granicach.

Ograniczenia te nigdzie nie są tak ewidentne, jak na granicy między Włochami a Słowenią. Po II wojnie światowej terytorium wokół miasta Gorycja zostało podzielone między Włochy i Jugosławię (obecnie: Republika Słowenii), przy czym stare miasto (Gorycja) pozostało we Włoszech, a nowe (Nova Gorica) rozwinęło się po drugiej stronie granicy. 

Te dwa miasta, oddzielone niegdyś „miękką” żelazną kurtyną (jako że Jugosławia była przez 57 lat krajem socjalistycznym, choć nie należała do Układu Warszawskiego), wraz z sąsiednią gminą Šempeter-Vrtojba, przygotowały wspólną strategię dotyczącą stworzenia jednolitego obszaru miejskiego. Ze względu na brak odpowiednich narzędzi prawnych umożliwiających opracowanie wspólnej strategii transgranicznej, a także z uwagi na potrzebę stworzenia wspólnej infrastruktury i usług w 2011 roku Gorycja, Nova Gorica i Šempeter-Vrtojba utworzyły europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej (EUWT-GO).

Celem tej inicjatywy było opracowanie planu jednego miasta transgranicznego i promowanie koncepcji współpracy, która daje realne szanse rozwoju. Dzięki decydentom i wykwalifikowanym praktykom ugrupowanie EUWT-GO stało się organem pośredniczącym i beneficjentem pierwszego, i jak na razie jedynego, projektu zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT), wspieranego w ramach programu Interreg.

W dniu 29 lutego 2020 roku burmistrzowie Gorycji (Włochy) i Novej Goricy (Słowenia) – Rodolfo Ziberna i Klemen Miklavič – świętowali razem w słoweńskiej stolicy Lublanie wejście Novej Goricy i Gorycji do drugiego etapu rywalizacji o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2025 (ESK 2025).

Przełamywanie barier

Nova Gorica została odgrodzona w pośpiechu wzniesionym płotem od swojej włoskiej siostry, co stanowiło gest, który na pierwszy rzut oka wydawał się symbolem powrotu do gorzkich czasów podziału. Obecnie, w szczycie pandemii koronawirusa, dwóch burmistrzów spotyka się codziennie – ale utrzymując dystans.

Zespół GO!2025 umożliwił im spotkanie podczas inauguracji jednej z inicjatyw zrealizowanej przez EUWT-GO na potrzeby konkursu ESK 2025: „Virtual Cafe with GO! 2025 Nova Gorica – Gorizia”, transmitowanej na żywo za pośrednictwem oficjalnej strony projektu „GO!2025 Nova Gorica – Gorizia” na Facebooku. Pomimo tego, że kontrole graniczne zostały tymczasowo przywrócone, wywołując w mieszkańcach poczucie smutku i frustracji, oba miasta nadal ściśle ze sobą współpracują, żeby razem stawić czoła wspólnemu zagrożeniu.

Jak poinformował burmistrz Miklavič: „Liczba zarażonych osób w Novej Goricy jest niska w porównaniu z resztą Słowenii, przy czym Nova Gorica była w stanie reagować szybciej niż inne miasta dzięki aktualnym danym na temat sytuacji we Włoszech, dostarczanym niemal codziennie przez mojego kolegę, burmistrza Zibernę. Życie obu miast jest ze sobą ściśle powiązane, a ta sytuacja nadzwyczajna uświadomiła nam, że konieczne jest opracowanie wspólnego systemu zarządzania, aby skutecznie radzić sobie z tego typu kryzysami”.

Ziberna podkreślił, że rola odegrana przez EUWT-GO (europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej utworzone przez Gorycję, Novą Goricę i sąsiednią gminę Šempeter-Vrtojba) na tym obszarze przygranicznym może być wyraźnym sygnałem dla całej Europy. „EUWT-GO to Europa”, zaznacza Ziberna. „Promujemy takie ideały jak Europa możliwości, czyli model współpracy, który powinny przyjąć także inne kraje”. Obaj burmistrzowie zgodzili się uznać EUWT-GO za kluczowy czynnik wspierający odbudowę gospodarczą i proces rozwoju transgranicznego po zakończeniu stanu wyjątkowego.

Jednocząc miasta i ich mieszkańców

Od wybuchu pandemii transgraniczne zespoły lekarzy pracują w sposób zdalny, a za pośrednictwem Facebooka organizowane są liczne wydarzenia, jak na przykład kursy języka słoweńskiego i włoskiego, które przyciągają setki osób. Dwaj burmistrzowie pozostają w stałym kontakcie, jednocześnie wzywając rządy swoich krajów do jak najszybszego ponownego otwarcia granicy oraz koordynując wspólne projekty wsparcia w kwestiach związanych z kryzysem. W tym samym czasie część mieszkańców dwóch miast wykorzystuje nowo zbudowany płot do gry w badmintona lub siatkówkę, inni gromadzą się po obu stronach, by świętować czyjeś urodziny, a rozdzielone pary umawiają się na randki.

Członkowie EUWT-GO zdają sobie sprawę z tego, że z powodu pandemii region będzie musiał zrobić dwa kroki w tył, ale wierzą też, że wcześniej zasiane ziarno współpracy zapuściło już głębokie korzenie w sercach i umysłach większości ludzi po obu stronach granicy, i dla tych mieszkańców oczywiste jest, że stanowią oni część tego wyjątkowego, zjednoczonego miasta.

Kandydaturę w konkursie ESK 2025 należy postrzegać jako szansę rozwoju dla tych obszarów przygranicznych, nie tylko w sektorze kultury. „Nasz region przygraniczny posiada bardzo ważne i skuteczne narzędzie, jakim jest EUWT, które powinno się teraz koncentrować na problemach gospodarczych naszego obszaru. Jego zadaniem jest wykorzystanie funduszy unijnych na projekty w dziedzinie gospodarki i rozwoju, co przyspieszy proces odbudowy”, podsumowuje Miklavič.

Filmy (zrealizowane na potrzeby ESK 2025):

Wersja skrócona: https://youtu.be/ZfsOrRuGvhE

Wersja pełna: https://youtu.be/Z0K-VoXmM_0

Panorama Magazine 73