30 lat Interreg: współpraca i troska ponad granicami

W tym roku świętujemy 30-lecie Interreg – przewodniego programu współpracy transgranicznej UE, realizowanego na szczeblu krajowym i regionalnym. Nie zapominamy przy tym, że w przyszłości możemy wspólnie osiągnąć o wiele więcej. W 2020 roku będziemy się koncentrować na trzech głównych tematach, które definiują program Interreg, a zarazem odpowiadają na główne potrzeby obywateli.

Już od 1990 roku w ramach programu Interreg wspierane są programy współpracy transgranicznej między regionami, władzami lokalnymi i obywatelami. Dotychczas finansowanie otrzymały tysiące projektów i inicjatyw, których celem jest zmniejszanie barier i umożliwianie współpracy. Interreg, czyli Europejska współpraca terytorialna, doskonale wpisuje się w europejskie ideały – zachęca regiony i kraje do stawienia czoła wyzwaniom, które można rozwiązać jedynie poprzez współpracę.

Tegoroczne obchody będą okazją do zaprezentowania osiągnięć, których Interreg ma na swoim koncie bardzo wiele. Będą również poświęcone przyszłości tego programu, które to zagadnienie rozpocznie debatę na temat kształtu polityki współpracy po 2020 roku. Interreg obejmuje współpracę transgraniczną, transnarodową i międzyregionalną, ale zapewnia też solidniejsze podstawy polityczne, na przykład poprzez strategie makroregionalne i Punkt Koordynacyjny ds. Transgranicznych.

Interreg jest ucieleśnieniem jednej z podstawowych wartości UE: współpracy między ludźmi, regionami i krajami partnerskimi. W czasach, gdy wielu obywateli kwestionuje sens projektu europejskiego, a w politycznej debacie często ignoruje się osiągnięcia UE, programowi Interreg przyświeca cel przezwyciężenia tych przeszkód i zapewnienia pomocy w budowie silniejszej i spójniejszej Europy realizującej ideał współpracy.

Już teraz wiele projektów Interreg poświęconych jest zmianie klimatu, czyniąc Europę kontynentem bardziej przyjaznym dla środowiska. Ponadto Interreg zachęca młodych ludzi do pracy lub nauki za granicą bądź nauki języka sąsiedniego kraju, a także do skorzystania z możliwości wolontariatu. Finansuje też projekty, których celem jest usprawnienie dojazdów do pracy przez granice, ułatwienie znalezienia pracy w regionach przygranicznych na terenie UE lub poza UE lub uzyskanie dostępu do najbliższych usług publicznych.

Wszyscy potrzebujemy sąsiadów

Wszyscy ich mamy – i są dla nas bardzo ważni! Wspólnie działamy, wspólnie podejmujemy decyzje i wspólnie stwarzamy nowe możliwości z myślą o lepszej przyszłości w naszej wspólnej europejskiej przestrzeni. Nigdy wcześniej współpraca nie była tak istotna, ponieważ nigdy wcześniej wyzwania nie przybierały tak globalnego charakteru. Pożary lasów nie znają granic – zajmując po kolei zbocza gór, a potem doliny, nigdy nie proszą o zezwolenie na przekroczenie granicy. Podobnie choroby, zanieczyszczenia czy niepokoje społeczne. Jeśli jedna strona granicy jest dotknięta problemem, druga też z pewnością ucierpi.

Wiemy jednak, że dzielenie wspólnej granicy oznacza coś więcej niż tylko rozwiązywanie wspólnych problemów. To również wspólne możliwości, wspólne interesy, wspólny styl życia i zwyczaje kulturowe. Wspólnie tworzymy silne społeczności i budujemy mosty łączące ludzi ponad granicami. Wspólnie zapewniamy obywatelom lepszy dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej i miejsc pracy. Wspólnie poprawiamy łączność i dostępność ponad granicami, jednocześnie dbając o nasze bezpieczeństwo oraz zapewniając ochronę naszego dziedzictwa i przyrody.

Mamy więcej wspólnego z naszymi sąsiadami, niż nam się wydaje. Łączy nas Europa. Dzięki programowi Interreg od 30 lat unijne programy współpracy pomagają sąsiadującym ze sobą regionom i krajom zacieśniać więzi, aby mogły budować silne społeczności wzdłuż granic wewnętrznych i zewnętrznych. Tysiące finansowanych przez UE projektów przynosi wymierne korzyści regionom przygranicznym UE, i nie tylko, budując zaufanie i szacunek wśród tych, którzy zajmują wspólną przestrzeń.

Podejście trzytorowe

Na realizację programu Interreg, będącego jednym z dwóch celów polityki spójności na lata 2014–2020, przeznaczono 10,1 mld EUR z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Środki te zostały zainwestowane w szereg programów współpracy, których celem jest zarządzanie finansowaniem poszczególnych projektów.

Istnieje 60 programów współpracy transgranicznej, 15 programów współpracy transnarodowej oraz 4 programy międzyregionalne:

• Programy współpracy transgranicznej wspierają współpracę między regionami NUTS III z co najmniej dwóch państw członkowskich, położonymi bezpośrednio na granicach lub w ich sąsiedztwie.
• Programy współpracy transnarodowej obejmują regiony z kilku krajów UE, tworzące większe obszary; ich celem jest zacieśnianie współpracy i wspieranie rozwoju regionalnego w UE poprzez szukanie wspólnych rozwiązań dla wspólnych problemów.
• Programy współpracy międzyregionalnej mają zasięg ogólnoeuropejski i obejmują większe obszary geograficzne.

Wsparcie dla młodzieży

Młodzi ludzie, między 15 a 29 rokiem życia, stanowią 17 % populacji Unii. Wszyscy oni stoją przed podobnymi wyzwaniami, które wiążą się ze słabymi rynkami pracy oraz brakiem dostępu do edukacji i szkoleń. Chociaż osoby młode nie są odporne na kryzysy, takie jak globalne ocieplenie, brak poczucia bezpieczeństwa i powszechny brak zaufania do instytucji publicznych, łączy je pragnienie lepszej przyszłości. Aby im pomóc, UE stwarza wiele możliwości, między innymi oferuje większą mobilność, co ma kluczowe znaczenie dla wzmocnienia pozycji UE jako gospodarki opartej na wiedzy.

Od 30 lat Interreg i polityka współpracy pozwalają na wprowadzanie różnych środków z myślą o młodych ludziach. Dzięki współpracy, budowaniu partnerstw i dzieleniu się wiedzą w celu poprawy poziomu kształcenia i umiejętności program Interreg pomógł zapewnić młodym ludziom większe możliwości zatrudnienia, ułatwiając mobilność młodzieży poprzez staże transgraniczne i współpracę między placówkami edukacyjnymi.

Konkretnym przykładem tych działań jest niemiecko-duński projekt transgraniczny „BELT”, który poprawia zdolność młodych ludzi do podjęcia pracy i nauki po obu stronach granicy, zwiększając w ten sposób ich szanse na zatrudnienie. Z kolei w innym regionie ponad 1 000 stażystów mogło wziąć udział w projekcie „euregio-Xperience”, w ramach którego mogli dokonać analizy swoich przyszłych możliwości zatrudnienia na rynku pracy w niemiecko-holenderskim regionie przygranicznym.

Interreg powstał po to, by promować sieci transnarodowe i dzięki nim pomagać młodym przedsiębiorcom w rozwijaniu umiejętności. Na przykład w regionie Dunaju zrealizowano projekt „NewGenerationSkills”, który koncentrował się na uwolnieniu niewykorzystanego potencjału młodych ludzi poprzez rozwijanie ich umiejętności i stworzenie sprzyjających warunków do przekuwania ich innowacyjnych pomysłów w rzeczywistość. Ponadto ważnym celem programu Interreg jest podnoszenie świadomości młodzieży na temat globalnego ocieplenia.

Węgiersko-serbski projekt „Youth-together” pomaga osobom młodym w przystosowaniu się do bardziej zrównoważonego stylu życia. Co ważne, Interreg przyczynia się do budowania zaufania ponad granicami przez wprowadzanie wspólnych usług publicznych, łatwo dostępnych dla młodych ludzi. Umożliwił na przykład młodzieży z Francji i Hiszpanii korzystanie z tych samych usług opieki medycznej w szpitalu w Cerdanya – pierwszej transgranicznej placówce opieki zdrowotnej w Europie.

Budowanie poczucia wspólnoty zaczyna się już w młodym wieku. Dzięki inicjatywie Interreg Volunteer Youth (IVY), uruchomionej w 2017 roku, około 400 wolontariuszy w wieku od 18 do 30 lat miało szansę uczestniczenia w programach i projektach współpracy. IVY jest również częścią Europejskiego Korpusu Solidarności, który oferuje liczne możliwości wolontariatu, stażu czy pracy w kraju lub za granicą.

Zielona i neutralna dla klimatu Europa

Mimo że granice dają poczucie przynależności i kreują poczucie wspólnej tożsamości, nie stanowią bariery ani dla fauny, ani dla flory. Zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby oraz nadmierna eksploatacja wspólnych zasobów także nie uznają granic między państwami. Program Interreg od ponad 30 lat wspiera współpracę w zakresie ochrony środowiska, umożliwiając ochronę naszych ekosystemów dla przyszłych pokoleń.

Jednym z takich projektów jest „LOS_DAMA!”, którego celem jest ochrona terenów zielonych poprzez stworzenie sieci miast w regionie alpejskim, obejmującej Austrię, Francję, Niemcy, Włochy i Słowenię. Zadaniem sieci Alpine City jest rewitalizacja istotnych obszarów zielonych. W tym kontekście Komisja Europejska niedawno przedstawiła założenia Europejskiego Zielonego Ładu jako nową europejską strategię wzrostu mającą na celu stworzenie Europy neutralnej pod względem emisji dwutlenku węgla do 2050 roku. Jedno jest jasne jak słońce: jesteśmy w stanie zbudować zieloną i neutralną dla klimatu Europę, ale tylko pod warunkiem, że będziemy ze sobą współpracować. Na takich wartościach wyrósł program Interreg, i z powodzeniem wprowadza je w życie już od 30 lat.

WIĘCEJ INFORMACJI

https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/factsheet/interreg30_en.pdfhttps://interreg.eu/about-interreg/

Panorama 72: Hungary looks to a brighter future