Transformacja regionu północno-środkowej Szwecji dzięki innowacjom

Bogactwo zasobów naturalnych odegrało dużą rolę w procesie przekształcania regionu północno-środkowej Szwecji, położonego na północnych krańcach Unii Europejskiej, w obszar przemysłowy o silnej pozycji. Niemniej położenie geograficzne jest jednym z wyzwań, które sprawiają, że europejska polityka spójności jest niezbędna — zarówno teraz, jak i w przyszłości. 

Region północno-środkowej Szwecji zajmuje powierzchnię niemal 64 000 km², czyli 16% terytorium kraju, przy czym mieszka w nim jedynie 11% całej populacji. W skład tego centralnego regionu wchodzą trzy jednostki administracyjne: Gävleborg, Dalarna oraz Värmland. Największym jego ośrodkiem miejskim jest Gävle, miasto z populacją wynoszącą 100 tys. mieszkańców.

Region ten jest bogaty w zasoby naturalne, lasy i złoża rud metali, co sprzyjało rozwojowi tradycyjnych branż wytwórczych, takich jak przemysł stalowy czy papierowy, które przy obrotach wynoszących miliardy euro stanowią ogromną część krajowego eksportu. Znaczenie gospodarcze tych sektorów jednak maleje, a w siłę rosną nowe branże, jak ICT czy turystyka. Innowacyjność to klucz do zapewnienia dobrobytu tej części Szwecji w przyszłości.

Będąc w grupie bogatszych krajów UE, Szwecja jest liderem innowacji. Mimo to region północno-środkowej Szwecji jest pod tym względem słabiej rozwinięty niż sąsiednie obszary — posiada mniej centrów doskonałości w dziedzinie badań i rozwoju, a poza tym gospodarczo również stoi na niższym poziomie. Uniwersytet w Karlstad jest jednak wyjątkiem. Blisko współpracuje z lokalnymi przedsiębiorstwami i aktywnie uczestniczy w projektach z dziedziny badań i rozwoju, realizowanych w ramach inicjatywy Komisji Europejskiej „Horyzont 2020”.

Inteligentna specjalizacja, bazująca na najważniejszych atutach regionu, zakładająca współpracę między wszystkimi zainteresowanymi stronami, w tym przedsiębiorcami, naukowcami i instytucjami publicznymi, okazała się głównym motorem inwestycji, rozwoju nowych strategii i tworzenia nowych platform współpracy. Przykładowo, Dalarna jest członkiem z powodzeniem realizowanej Inicjatywy Vanguard, którą uruchomiono w 2014 r. z myślą o wspieraniu modernizacji przemysłu i rozwijaniu współpracy. Inteligentna specjalizacja wpływa korzystnie nie tylko na sektory zaawansowanych technologii, ale także na sektory usług, jak np. turystyka i opieka społeczna.

„Region północno-środkowej Szwecji jest bardzo zaangażowany w strategię inteligentnej specjalizacji i proces ten uznaje się tutaj za niezwykle istotny, gdyż pomaga w jak najkorzystniejszy sposób zidentyfikować priorytety regionu”, przyznaje Sune Ekbåge, przewodniczący Partnerstwa Funduszy Strukturalnych w regionie północno-środkowej Szwecji (zob. wywiad).

Budując społeczeństwo oparte na wiedzy

Jednym z wyzwań jest niższy niż średnia krajowa odsetek osób w wieku produkcyjnym, które posiadają dyplom szkół wyższych, przy czym wysokie jest także bezrobocie, szczególnie wśród młodych osób. Dlatego tak pilne jest rozwijanie nowych umiejętności i tworzenie systemu edukacji, który buduje społeczeństwo wiedzy i wspiera gospodarkę o obiegu zamkniętym. Europejski Fundusz Społeczny (EFS) był bardzo ważnym narzędziem w podnoszeniu kwalifikacji oraz zwalczaniu bezrobocia wśród młodzieży.

Zapewnienie miejsc pracy dla młodych ludzi pomoże powstrzymać powolne zmniejszanie się populacji, która już teraz starzeje się i nie jest tak liczna. Duże odległości między ośrodkami miejskimi sprawiają, że transport jest kosztowny i utrudnia budowanie współpracy. W przeszłości ponadto dostęp do internetu był ograniczony, utrudniając rozwój istotnych usług dla przemysłu opartych na ICT i wpływając na większą izolację gospodarstw domowych.

Zatem jednym z najwyższych priorytetów inwestycji w ramach unijnych funduszy strukturalnych do 2020 r. będzie rozszerzanie dostępu do sieci internetowej w całym regionie. Skuteczniejsza komunikacja wpłynie ożywczo na lokalną konkurencję, a ponadto mieszkańcy regionu północno-środkowej Szwecji zobaczą, że wsparcie UE naprawdę zmienia ich życie.

Szczegółowe cele programu operacyjnego 2014–2020 dla regionu północno-środkowej Szwecji uwzględniają większe nakłady na badania naukowe i innowacje, głównie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), a ponadto udostępnianie szybkich łączy internetowych, rozwój cyfryzacji i handlu elektronicznego, wspieranie start-upów i przedsiębiorczości oraz wdrażanie nowych technologii z myślą o przechodzeniu na gospodarkę niskoemisyjną. 

Mierzenie się z problemem dyskryminacji

Podstawą gospodarki regionu północno-środkowej Szwecji jest tradycyjnie przemysł, co wpływa na strukturę rynku pracy charakteryzującego się segregacją ze względu na płeć. Aby temu zaradzić, te trzy regiony podkreślają wagę zasad równości i niedyskryminacji w unijnej polityce w zakresie badań naukowych i innowacji. Värmland był pierwszym regionem w Europie, który podjął się przeglądu strategii inteligentnej specjalizacji z punktu widzenia równości płci, a Dalarna i Gävleborg podjęły starania w celu włączenia zasad równouprawnienia i społecznej tolerancji do programów dotyczących innowacji.

Odsetek mieszkańców regionu urodzonych za granicą jest niższy niż średnia krajowa, a wyłączenie społeczne stanowi problem dla imigrantów pochodzących spoza kręgu krajów nordyckich. W związku z dużą liczbą uchodźców, osiedlonych w ostatnim czasie w miastach na terenie całego kraju, środki z EFS są wykorzystywane przez region północno-środkowej Szwecji na wsparcie integracji — przykładowo w zakresie edukacji i nauki języka, co ma pomóc nowo przybyłym kobietom i mężczyznom w znalezieniu zatrudnienia. W Gävleborg z EFS dofinansowano projekt KIVO, w ramach którego opracowano model szybszej integracji nowego personelu w służbie zdrowia i sektorze opieki społecznej.

Region północno-środkowej Szwecji jest czynny także na arenie działań transgranicznych w obrębie UE i poza jej granicami, uczestnicząc między innymi w programach Interreg Szwecja-Norwegia oraz Interreg dla regionu Morza Bałtyckiego. W ramach tego drugiego programu dofinansowano na przykład projekt, który wspiera współpracę między parkami naukowo-technologicznymi w rejonie Morza Bałtyckiego.

Unijna polityka spójności oraz inwestycje — do roku 2020 i później — odegrają istotną rolę, wspierając region północno-środkowej Szwecji w budowaniu społeczeństwa opartego na wiedzy i inteligentnej technologii oraz zapewnianiu dobrobytu swoim obywatelom. 

WIĘCEJ INFORMACJI

Program operacyjny 2014–2020 dla regionu północno-środkowej Szwecji

Panorama 62: Boosting innovation across the regions