40. rocznica powstania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

18 marca 1975 r., czyli 40 lat temu, zostało przyjęte rozporządzenie o utworzeniu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego — instrumentu, który stanowi fundament unijnej polityki regionalnej.  W grudniu 1974 r. Komisja Europejska ogłosiła, że składająca się z dziewięciu państw członkowskich Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) utworzy Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, którego zadaniem będzie „udzielanie finansowego wsparcia na rzecz wzrostu gospo

18 marca 1975 r., czyli 40 lat temu, zostało przyjęte rozporządzenie o utworzeniu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego — instrumentu, który stanowi fundament unijnej polityki regionalnej. 

W grudniu 1974 r. Komisja Europejska ogłosiła, że składająca się z dziewięciu państw członkowskich Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) utworzy Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, którego zadaniem będzie „udzielanie finansowego wsparcia na rzecz wzrostu gospodarczego obszarów o najniższym poziomie rozwoju”.

WSPÓLNOTA EUROPEJSKA UTWORZY FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Wspólnota Europejska zamierza wesprzeć finansowo regiony o najniższym poziomie rozwoju. Ma jej w tym pomóc fundusz rozwoju regionalnego, który zostanie utworzony specjalnie do tego celu. To postanowienie jest najważniejszą decyzją podjętą przez głowy państw i szefów rządów podczas szczytu Wspólnoty Europejskiej, który odbył się 9–10 grudnia 1974 r. w Paryżu.

Początkowo fundusz został powołany na okres próbny. Przez trzy lata miał do dyspozycji 1,3 miliarda ECU (jednostka rozliczeniowa obowiązująca przed przyjęciem Euro).

Najwięcej środków zostało przeznaczonych dla najbardziej potrzebujących krajów — Irlandii, Włoch i Zjednoczonego Królestwa.

W 1975 r. najbiedniejszymi obszarami EWG były południowe regiony Włoch, większość terytorium Irlandii, regiony zachodniej i południowo-zachodniej Francji, regiony północnej Holandii, landy Republiki Federalnej Niemiec leżące przy wschodniej granicy kraju, spora część terytorium Zjednoczonego Królestwa, a także część Walii oraz Szkocji.

Celem funduszu było udzielanie wsparcia dla najsłabiej rozwiniętych państw członkowskich. Zgodnie z tym założeniem środki finansowe otrzymały: Belgia (1,5%); Dania (1,3%); Francja (15%); Holandia (1,7%); Irlandia (6%); Luksemburg (0,1%); Niemcy (6,4%); Włochy (40%) i Zjednoczone Królestwo (28%).

Zgodnie z oświadczeniem wygłoszonym po szczycie w 1974 r. polityka regionalna ma za zadanie niwelować różnice w rozwoju regionów wynikające z silnej pozycji sektora rolniczego, przemian w przemyśle oraz bezrobocia strukturalnego.

W tamtych latach komisarzem odpowiedzialnym za politykę regionalną był George Thomson z Wielkiej Brytanii.

Ocenił on utworzenie EFRR jako istotny krok w kierunku rozwoju dla całej Wspólnoty: „Chociaż fundusz jest stosunkowo niewielki, może przynieść realne korzyści najsłabiej rozwiniętym regionom Europy już w 1975 r.”.

Traktat założycielski — podstawa prawna funduszu

Celem Traktatu Rzymskiego z 1957 r. było stymulowanie zrównoważonego rozwoju regionów. W ten sposób dążono do osiągnięcia integracji i ograniczenia różnić pomiędzy licznymi regionami Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.

Pierwsze kompleksowe wytyczne dla polityki regionalnej zostały przedstawione przez Komisję w 1973 r. Porozumienie w tym zakresie zostało jednak osiągnięte dopiero w roku 1974, ponieważ początkowe działania ukierunkowane na utworzenie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego zostały zahamowane przez kryzys paliwowy oraz zawirowania na międzynarodowym rynku finansowym.

Wspólnotowa polityka regionalna ma, jak podkreślała Komisja, koordynować i uzupełniać (nie zaś zastępować) działania państw członkowskich w zakresie polityki regionalnej; koordynować działania w ramach wspólnej polityki WE; przeciwdziałać przeludnieniu oraz wspierać regiony o najniższym poziomie rozwoju.

Zgodnie z zasadami projekty wspierane przez nowy fundusz rozwoju regionalnego musiały być w 50% współfinansowane ze środków publicznych i mogły one dotyczyć:

inwestycji tworzących co najmniej 10 nowych miejsc pracy w małym przedsiębiorstwie;

inwestycji infrastrukturalnych związanych z punktem 1.;

inwestycji strukturalnych w regionach górskich, które jednak musiały być uprawnione do pomocy z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej.

Państwa członkowskie mogły ubiegać się o wsparcie EFRR, składając wnioski o współfinansowanie konkretnych projektów. Podział środków był następnie ustalany przez państwa członkowskie na podstawie propozycji Komisji..

Komisja Europejska pod przewodnictwem François-Xaviera Ortoliego, 1974 r.

Celem nowo powstałej polityki regionalnej było zniwelowanie różnic w rozwoju regionów wynikających z silnej pozycji sektora rolniczego, przemian w przemyśle oraz bezrobocia strukturalnego.

Komisarz ds. polityki regionalnej, George Thomson, podkreślał, że „nowy fundusz odbuduje zaufanie milionów obywateli, którzy od dawna czekali na spełnienie obietnicy dotyczącej utworzenia regionalnego funduszu rozwoju”.

W czasach, gdy Zjednoczone Królestwo renegocjowało warunki swojego członkostwa we Wspólnocie, Thomson zaznaczał także, że jego kraj otrzyma 28% środków z funduszu, podczas gdy jego wkład finansowy wynosi niecałe 17%. Zwracał on także uwagę, że działania w ramach nowej polityki zostaną skupione na problemach starzejącego się sektora przemysłowego — jednej z ważniejszych kwestii dla Zjednoczonego Królestwa — oraz problemach wspólnotowego rolnictwa.

Decyzja podjęta w Paryżu to dowód solidarności, jaka panowała wśród państw Wspólnoty pomimo trudnych warunków gospodarczych. Skuteczna polityka regionalna to efekt wspólnych działań państw Europy, które dążyły do ściślejszego powiązania swoich gospodarek.  

Więcej informacji na ten temat można znaleźć w następujących witrynach:

Historia unijnej polityki regionalnej