Met ontwikkeling van Park Spoor Noord is een van de populairste recreatieve groengebieden in de gemeente Antwerpen ontstaan, waardoor een sociale en economische verandering van de omliggende wijk in gang werd gezet.
- 25 October 2012
Het project Park Spoor Noord is een goed voorbeeld van een geïntegreerde en globale visie op stedelijke ontwikkeling, waarbij fysieke investeringen in de openbare ruimte hand in hand gaan met maatschappelijke verbetering. De ontwikkeling van woningbouwprojecten, kantoorruimte, de nieuwe campussen van de Artesis Hogeschool en de Plantijn Hogeschool en een nieuw ziekenhuis zorgt ervoor dat het gebied rond het park zich blijft ontwikkelen als een aantrekkelijke buurt om te wonen, te studeren, te werken en te bezoeken. Met het project Park Spoor Noord hebben we een tuin gecreëerd voor de buurt en een park voor de stad.
In de jaren 1990 was het gebied van het huidige Park Spoor Noord in Antwerpen een oud en verwaarloosd rangeerterrein. De herontwikkeling ervan sinds het jaar 2000 was een van de belangrijkste projecten in het Antwerpse stadvernieuwingsproces en vertegenwoordigt een opvallend voorbeeld van geïntegreerde planning in een omvangrijk ontwikkelingsproject, waarin ruimtelijke, sociale, culturele en organisatorische elementen werden meegenomen.
In 2000 verliet de Belgische spoorwegmaatschappij NMBS het 24 hectare grote terrein in het noorden van de stad. Na een reeks onderzoeken, vergaderingen en onderhandelingen, werd in december 2001 het plan aangenomen om het grootste deel van het gebied om te vormen tot een ‘stedelijk landschapspark’.
De metamorfose van het voormalige spoorwegemplacement is onderdeel van een publiek-private partnerschap die vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) wordt ondersteund door het programma Objective 2.
Het commerciële aspect was absoluut essentieel voor het succes van het project. Belangrijk voor de ontwikkeling van het park was de uit 2001 stammende overeenkomst tussen de gemeente, NMBS, AG ANN en Euro-Immo-Star (de vastgoedtak van de spoorwegen), waarbij de gemeente 18 hectare van het gebied zou inrichten als park, terwijl NMBS en Euro-Immo-Star de rechten kregen voor de commerciële ontwikkeling van een terrein van 6 hectare (192 000 m²) ten westen van het park.
Verbetering van de stedelijke omgeving
De gedaanteverandering van Park Spoor Noord heeft geleid tot een groene, recreatieve ruimte en de ontwikkeling van woningen, zodanig dat er meer dan 30 000 mensen wonen binnen een straal van 800 meter rond het park - dat in hoog tempo bezig is een favoriete plek in de stad worden voor zowel Antwerpenaren als talloze bezoekers.
Het park vormt nu de schakel tussen drie wijken – Dam, Stuivenberg en Seefhoek – die voorheen van elkaar waren gescheiden door het spoorwegemplacement. De gemeente houdt toezicht op het algehele positieve effect dat dit project heeft bij het terugdringen van armoede en de hoge mate van achterstand waarmee deze wijken in Antwerpen-Noord te kampen hebben.
Naarmate de status van het gebied toenam is het aantal renovatievergunningen in de buurten rond het park dan ook gestegen van slechts 11 in 2000 naar 47 in 2009. Particuliere ontwikkeling rond het park zit in de lift, in de vorm van woningbouwprojecten (waaronder studentenhuisvesting in de omgeving van de nieuwe universiteitsterreinen) en ontwikkeling van bedrijfsruimte.
De gemeente Antwerpen speelt nog steeds een actieve rol en heeft een parkmanager annex programmeur aangesteld die verantwoordelijk is voor recreatieve activiteiten in het park, waarbij ook buurtbewoners en verenigingen, netwerken en dienstverlening in de omgeving actief betrokken zijn. Hierdoor wordt de rol van het park als sociaal ontmoetingspunt en netwerkplek gestimuleerd.
De lokale gemeenschap erbij betrekken
Het succes van Park Spoor Noord op de lange termijn is gebaseerd op de steun van de lokale gemeenschap. Het genereren van een sterk gevoel van eigenaarschap is belangrijk voor duurzaamheid. Gebleken is dat het organiseren van evenementen (culturele manifestaties, festiviteiten, sportwedstrijden, wandelingen, enz.) zeer doeltreffend werkt bij het enthousiasmeren van buurtbewoners, die daardoor het gevoel krijgen dat ze deel uitmaken van een multiculturele gemeenschap.
Een andere investering in Park Spoor Noord is de renovatie van oude spoorwegloodsen, die tussen 2009 en 2011 werden verbouwd tot een sporthal, medegefinancierd door de Artesis Hogeschool.
Een van de loodsen heeft een oppervlak van meer dan 5 500 m² en is daarmee nu een van de grootse overdekte ruimtes in de stad. In februari 2012 besloot de gemeente om de Antwerpse film- en multimediasector op de nieuwe locatie onder te brengen, met de ambitie om de creatieve economie van de stad te stimuleren en van Antwerpen op den duur een creatieve hotspot te maken.