Science Flash For You

Αν και ο αριθμός των χαρτογραφημένων πυρκαγιών ήταν χαμηλότερος σε σχέση με τα προηγούμενα τρία έτη, το μέγεθος ορισμένων εξ αυτών ήταν εξαιρετικά μεγάλο, με αποτέλεσμα οι συνολικές καμένες εκτάσεις να ανέρχονται σε 175.759 εκτάρια, η μεγαλύτερη έκταση που έχει καταγραφεί από το 2007, έτος ακραίων φαινομένων. Η Ελλάδα ήταν η βαρύτερα πληγείσα ευρωπαϊκή χώρα όσον αφορά τις καμένες εκτάσεις το 2023.

Σχεδόν όλες οι καταστροφές προκλήθηκαν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης πυρκαγιάς που έχει χαρτογραφηθεί ποτέ στο EFFIS με πάνω από 96 000 εκτάρια στην περιοχή της Θράκης. Καταγράφηκαν άλλες δύο πυρκαγιές, σε έκταση άνω των 10.000 εκταρίων, καθώς και άλλες 18 πυρκαγιές εκτάσεων που υπερέβαιναν τα 5 000 εκτάρια.

Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες του 2023 καταγράφηκε απότομη αύξηση των καμένων εκτάσεων, κυρίως στην περιοχή της Μεσογείου. Με βάση τη συνολική καμένη επιφάνεια, το 2023 ήταν η τέταρτη χειρότερη χρονιά από το 2000 και μετά. Το 2024, μέχρι τον Απρίλιο έχει ήδη εκδηλωθεί σχεδόν διπλάσιος αριθμός πυρκαγιών από τον μέσο όρο για αυτή την εποχή του έτους. Το EFFIS καταγράφει τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη και τις γειτονικές περιοχές από το 2000.

Οι διασυνοριακές πηγές ρύπανσης από αιωρούμενα σωματίδια ΑΣ2,5 επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την περιοχή της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τα στοιχεία του προσφάτως δημοσιευθέντος Άτλαντα του JRC για τα σωματίδια ΑΣ2,5 στις πόλεις. Ο οικιακός τομέας και η βιομηχανία είναι οι δύο κύριοι τομείς που παράγουν εκπομπές σωματιδίων στην πόλη. Ο τομέας της ναυτιλίας προκαλεί μεγαλύτερη ρύπανση στην Αθήνα.

Η τελευταία έκδοση του Άτλαντα του JRC για τα σωματίδια ΑΣ2,5 στις πόλεις εντοπίζει τους τομείς και την έκταση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε 150 ευρωπαϊκές πόλεις χάρη σε επικαιροποιημένα σύνολα δεδομένων και επικαιροποιημένη μεθοδολογία. Σύμφωνα με τον Άτλαντα, για τις περισσότερες από τις πόλεις που αναλύθηκαν, η αντιμετώπιση των πηγών εκπομπών — όπως η οικιακή θέρμανση ή οι οδικές μεταφορές στις πόλεις — σε τοπικό επίπεδο μπορεί να βελτιώσει αποτελεσματικά την ποιότητα του αέρα. Ταυτόχρονα, η ανάληψη δράσης σε επίπεδο χώρας ή σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τις γεωργικές εκπομπές θα ήταν επίσης πολύ αποτελεσματική.

Ο Άτλαντας βασίζεται σε δεδομένα από το SHERPA (Screscreening for High Emission Reduction Potential on Air), ένα εργαλείο αξιολόγησης ανοικτής πρόσβασης που αναπτύχθηκε από το JRC και μπορεί να δοκιμάσει ένα ευρύ σύνολο σεναρίων για οποιαδήποτε ευρωπαϊκή πόλη.

Εργάζεται επίσης σε μια καινοτόμο εφαρμογή των φωτοβολταϊκών, τα λεγόμενα αγροβολταϊκά, τα οποία είναι ηλιακοί συλλέκτες που εγκαθίστανται σε γεωργικές εκτάσεις. Η Ανατολή βοηθά στην αξιολόγηση της τοποθεσίας όπου θα μπορούσαν να εγκατασταθούν τα αγροβολταϊκά και του ρεαλιστικού δυναμικού παραγωγής ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η τοποθεσία, η υφιστάμενη χρήση γης καθώς και οι προτεραιότητες προστασίας της φύσης. Το έργο αυτό στηρίζει τη στρατηγική της ΕΕ για την ηλιακή ενέργεια και βοηθά την ΕΕ να επιτύχει τους στόχους της για την ηλιακή ενέργεια. Υποστηρίζει επίσης την πολιτική αγροτικής ανάπτυξης της ΕΕ .

 «Στην εργασία μου, βασίζομαι σε τεχνικές αναλύσεις για την παροχή πληροφοριών που συμβάλλουν σε κανονισμούς και αξιολογήσεις της αγοράς», λέει η Ανατολή. «Μου αρέσει διότι αυτό που κάνω έχει συγκεκριμένο και θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και την κοινωνία μας». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της προώθησης της ισότητας των φύλων. Στο JRC, οι γυναίκες σε επιστημονικούς ρόλους αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 40 % του συνόλου των εργαζομένων. Ο αριθμός των γυναικών επιστημόνων αυξάνεται σταθερά τα τελευταία 4 χρόνια.

Αυτό είναι το πόρισμα σύμφωνα με ένα δυσμενές σενάριο κλιματικής αλλαγής για αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3°C έως το 2100. Αυτό θα συμβεί 15 έτη νωρίτερα, σύμφωνα με ένα μετριοπαθές σενάριο.

Το συνολικό κόστος επισκευής για την Ελλάδα θα μπορούσε να ανέλθει σε περίπου 11 δισεκατομμύρια EUR σύμφωνα με το μετριοπαθές κλιματικό σενάριο, γεγονός που καταδεικνύει την πιθανή κλίμακα του προβλήματος της χώρας (απώλεια 0,08 % του ΑΕΠ). Σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, το κόστος θα μπορούσε να είναι ακόμη υψηλότερο, ανερχόμενο σε 19 δισεκατομμύρια ευρώ. Διάβρωση αναμένεται στο 38% των κτιρίων από οπλισμένο σκυρόδεμα με βάση το σενάριο μέτριας κλιματικής αλλαγής και σε σχεδόν διπλάσιο ποσοστό (75%) σε δυσμενές σενάριο κλιματικής αλλαγής. Κατά συνέπεια, το ετήσιο κόστος επισκευής που προβλέπεται για το 2100 σύμφωνα με αυτό το δυσμενές σενάριο θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια 0,22 % του ΑΕΠ της χώρας.

Η μελέτη του JRC είναι η πρώτη αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα ευρωπαϊκά κτίρια από σκυρόδεμα, ιδίως όσον αφορά μια χημική διαδικασία που ονομάζεται ενανθράκωση και η οποία μπορεί να αποδυναμώσει τη δομή με την πάροδο του χρόνου. Η μελέτη εκτιμά τον χρόνο που ξεκινά η διάβρωση λόγω εξασθένισης της ενισχυτικής επικάλυψης χάλυβα και αξιολογεί το σχετικό κόστος της αποκατάστασης και την ετήσια απώλεια ευημερίας. Η προληπτική προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διαχείριση των κλιματικών κινδύνων υπογραμμίζει πόσο σημαντικό είναι να συνεκτιμώνται στα οικοδομικά πρότυπα τα ζητήματα προσαρμογής και ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή.

Η έκθεση, με βάση εμπειρικές αναλύσεις, διερευνά τις δυνατότητες αξιοποίησης των βασικών χαρακτηριστικών της μετασχηματιστικής καινοτομίας προκειμένου να βελτιωθεί ο σχεδιασμός και η εφαρμογή των στρατηγικών για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (CCA). Περιλαμβάνονται συνολικά 14 εκθέσεις περιπτωσιολογικών μελετών που καλύπτουν 16 διαφορετικά εδάφη σε όλη την ΕΕ και πέραν αυτής, διάφορα θεσμικά πλαίσια, μια ποικιλία κλιματικών κινδύνων σε διαφορετικές βιογεωγραφικές περιοχές, διαφορετικά πληθυσμιακά μεγέθη και αντιπροσωπεύουν μεγάλη ποικιλομορφία προσεγγίσεων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τη μετασχηματιστική καινοτομία.

Η περιφέρεια Αττικής παρουσιάζει αξιόλογες πρωτοβουλίες για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, ιδίως μέσω προσπαθειών όπως η CLIMATTICA. Η περιοχή έχει δρομολογήσει στρατηγικές για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και έχει επίσης αναπτύξει πολιτικές και προσεγγίσεις που χρησιμεύουν ως πιθανό πρότυπο για άλλες περιοχές. Ωστόσο, το χαρτοφυλάκιο πολιτικής έχει περιθώρια βελτίωσης.

Ο καθένας μπορεί να εντοπίσει λύσεις σχετικά με μέτρα ενεργειακής απόδοσης, παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (φωτοβολταϊκά πάνελ) και αποθήκευση ενέργειας, αντίστοιχα προϊόντα για την παραγωγή και χρήση ενέργειας, περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη.

Το RECxploration προσφέρει μια δωρεάν και προσβάσιμη πλατφόρμα για την ενίσχυση τουενεργειακού γραμματισμού και αποτελεί μια νέα δημιουργία του «ζωντανού εργαστηρίου» (Living Lab) για δοκιμές ψηφιακών ενεργειακών λύσεων του JRC. Αποσκοπεί στην εκπαίδευση του κοινού σχετικά με τις κοινότητες ανανεώσιμης ενέργειας (REC) και στην προώθηση της συμμετοχής των πολιτών στη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας.

Η επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 απαιτεί τη συμμετοχή όλων των πολιτών. Το RECxploration προσφέρει μια εποικοδομητική και ενεργή εμπειρία που έχει σχεδιαστεί για να ενθαρρύνει τη συμμετοχή των πολιτών στην ενεργειακή μετάβαση. Το RECxploration είναι ελεύθερα προσβάσιμο στον κόμβο ψηφιακών μέσων του JRC και δεν απαιτείται εγγραφή ή σύνδεση.