Science Flash For You

Het Startup Village Forum maakt deel uit van een bredere visie op plattelandsgebieden in de EU. In 2021 heeft de Europese Commissie de langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden van de EU vastgesteld. Daarin worden verschillende actieterreinen genoemd om tussen nu en 2040 sterkere, verbonden, veerkrachtige en welvarende plattelandsgebieden en -gemeenschappen te bewerkstelligen. Ze erkent de faciliterende rol van innovatie om burgers en ondernemers in staat te stellen de kansen te grijpen die de huidige maatschappelijke, ecologische en digitale veranderingen bieden.

Tijdens de editie van 2023 worden de belangrijkste elementen en voorwaarden van het “Startup Village”-concept besproken via een echte “wetenschap voor beleid”-interactie, ter ondersteuning van de identificatie en analyse van stimulerende factoren voor innovatie en de oprichting van startups in plattelandsgebieden. Het Forum wordt ondersteund door het JRC via wetenschappelijke analyse en kennisuitwisseling, in samenhang met de activiteiten van de EU-waarnemingspost voor het platteland.

Verschillende deskundigen van de plaatselijke universiteit begeleidden het proces, waarbij de burgers actief werden betrokken – wat belangrijk was omdat dit thema gevoelig ligt en zeer zichtbaar is. De gemeente streeft ernaar de lokale buurten bij het beleid te blijven betrekken om de kennis en het draagvlak te vergroten en om input te genereren voor de te formuleren opties.

Het “Science meets Regions”-initiatief is gericht op het vooraf verzamelen van gegevens voor beleid op lokaal en regionaal niveau. Het wordt ondersteund door het Europees Parlement en uitgevoerd door het JRC in nauw overleg met het Comité van de Regio’s. Tijdens de participatieve evenementen komen beleidsmakers en wetenschappers op regionaal en lokaal niveau bijeen om een cultuur van empirisch onderbouwde beleidsvorming te bevorderen en oplossingen te bedenken voor de uitdagingen van deze tijd, in overeenstemming met de beleidsprioriteiten van de Europese Commissie.

Verwacht wordt dat het aantal jongeren onder de 25 jaar overal zal afnemen, met uitzondering van slechts drie gebieden: Verviers (+10,7 %), Brussel (+4,2 %) en Antwerpen (+1,7 %). Dit zijn dezelfde gebieden waar de totale bevolking tussen nu en 2050 naar verwachting het sterkst zal groeien (+14,4 % in Brussel, +9,1 % in Antwerpen en 8,7 % in Verviers).

Ontvolking en vergrijzing zijn twee met elkaar verweven factoren die van invloed zijn op de toekomst van Europa en met name de plattelandsgebieden, waar 30 % van de totale EU-bevolking woont. Maar niet in alle plaatsen in de EU is er sprake van dezelfde mate van vergrijzing. Ontvolking is een verschijnsel dat sterk afhankelijk is van de geografische context.

De atlas van de demografie wordt gepubliceerd door het Kenniscentrum voor Migratie en Demografie van de Europese Commissie, dat wordt beheerd door het JRC. Het is een online referentiehulpmiddel dat beleidsmakers, praktijkmensen en het grote publiek wegwijs maakt in de complexe wereld van demografische veranderingen. De atlas is gratis online toegankelijk en biedt snelle toegang tot een uitgebreide verzameling demografische gegevens en kennis op het meest gedetailleerde geografische niveau – tot op het niveau van afzonderlijke gemeenten.

Over de afgelopen vijftien jaar was er echter sprake van een neerwaartse trend, waarbij de fossiele CO₂-uitstoot sinds 2005 met 39 % is gedaald.

Volgens het verslag steeg de wereldwijde fossiele CO₂-uitstoot in 2021 met 5,3% ten opzichte van 2020, waarmee bijna het niveau van vóór de pandemie in 2019 wordt bereikt. In de EU is de totale fossiele CO₂-uitstoot in 2021 gestegen met 6,5 %. Deze stijging is echter slechts ongeveer de helft van de afname die tussen 2019 en 2020 plaatsvond (-10,8 %). Bijgevolg daalde de uitstoot van de EU-27 tussen 2019 en 2021 met 5 %, waarmee de neerwaartse trend werd voortgezet.

Als we verder terugkijken, zien we dat de EU de grootste relatieve daling van de uitstoot van broeikasgassen heeft bereikt van alle landen met de grootste uitstoot. De fossiele CO₂-uitstoot van de EU27 lag in 2021 27,3 % lager dan in 1990 en ook haar aandeel in de mondiale emissies daalde van 16,8 % in 1990 tot 7,3 % in 2021.

In de databank “EDGAR” (Emissions Database for Global Atmospheric Research) van het JRC zijn gegevens opgenomen van 1970 tot 2021. EDGAR vormt een aanvulling op de nationale inventarissen en verslagen van de partijen bij de Overeenkomst van Parijs inzake klimaatverandering en kan informatie verstrekken over de trends op het gebied van collectieve uitstoot voor alle landen, zoals vereist voor het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering.

Ontwikkelingen zoals de COVID-19-uitbraak, de brexit en sterk fluctuerende brandstofprijzen als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne maken de prognoses voor de komende jaren minder optimistisch. Globaal wordt verwacht dat de winstgevendheid in 2021 en 2022 lager zal zijn dan in 2020. Er is echter een verschil tussen deze twee jaren. Volgens het model is de totale winstgevendheid van de vloot in 2021 minder positief dan in 2020, maar voor 2022 voorspelt het model een sterk negatieve winstgevendheid van alle variabelen, waarschijnlijk als gevolg van de toenemende energie- en personeelskosten.

Verwacht wordt dat de vissersvloot van de EU door de sterke stijging van de energiekosten en de inflatie in 2022 problemen zal hebben om de winst op peil te houden en met verlies zal eindigen. Voorts blijkt uit dit verslag dat de doelstellingen van duurzame visserij en energietransitie elkaar versterken en noodzakelijk zijn om de sociaal-economische levensvatbaarheid van de visserijsector in de EU op lange termijn te garanderen. Het verslag bevat prognoses voor 2022, maar blikt ook terug op 2020, toen de sector werd getroffen door de COVID-19-pandemie. Het beschrijft ook de gevolgen voor de operationele kosten van de stijging van de brandstofprijzen als gevolg van de militaire agressie van Rusland in Oekraïne.

Afgelegen gebieden beslaan bijna de helft van het grondgebied van de EU en er wonen 37 miljoen mensen. Ze lopen vaak het risico te verworden tot wat het JRC-verslag omschrijft als “eenzame gebieden”, waar de lokale diensten, toegankelijkheid of connectiviteit ontoereikend zijn. Ze zijn geïsoleerd wat betreft ligging en verbinding vanuit demografisch, economisch, sociaal en infrastructureel oogpunt. In het verslag worden 1 200 gemeenten in heel Europa als “eenzaam” bestempeld omdat er sprake is van ontvolking, slechte internetverbindingen, een beperkt dienstenaanbod (zelfs in steden) of mobiliteitsarmoede voor kansarme groepen.