Swobodny przepływ pracowników to jedna z podstawowych zasad Traktatu – została ujęta w art. 45 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Szczegółowe przepisy w tej dziedzinie zawarte są natomiast w osobnych aktach prawnych UE (tzw. prawodawstwie wtórnym) oraz wypływają z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. Obywatele UE mają prawo:

• poszukiwać pracy w innym państwie członkowskim UE
• podejmować w takim kraju pracę bez konieczności ubiegania się o pozwolenie na pracę
• zamieszkiwać w tym kraju ze względów zawodowych
• pozostać tam nawet po wygaśnięciu umowy o pracę
• być traktowani na równi z obywatelami danego kraju w zakresie zatrudnienia, warunków pracy i innych przywilejów socjalnych i podatkowych.

Obywatele UE mogą również w określonym zakresie korzystać ze swojego zabezpieczenia społecznego i ubezpieczenia zdrowotnego w kraju, w którym poszukują pracy (zob. koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego).

Podstawowe zasady swobodnego przepływu pracowników obowiązują również w państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego: w Islandii, Liechtensteinie i Norwegii.

Osoby pracujące w niektórych zawodach mają również prawo oczekiwać, że ich kwalifikacje zostaną uznane w innych państwach (zob. wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych.)

Unijna koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego gwarantuje powszechne poszanowanie praw obywateli pracujących poza swoim krajem: w obrębie UE, w Islandii, Norwegii i Szwajcarii.

Kto może korzystać z tych praw?

• Obywatele UE szukający pracy w innym kraju UE, pod pewnymi warunkami
• Obywatele UE pracujący w innym kraju UE
• Obywatele UE wracający do swojego kraju po przepracowaniu pewnego okresu za granicą
• Członkowie rodziny takich osób

Zakres przysługujących praw może być uzależniony od sytuacji danej osoby – jest inny w przypadku osób zakładających własną działalność gospodarczą, studentów, emerytów czy osób nieaktywnych zawodowo. Dalsze informacje na temat praw przysługującym poszczególnym grupom dostępne są w portalu Twoja Europa.

Jakie ograniczenia należy brać pod uwagę?

• Prawa omówione na tej stronie przysługują osobom, które osiedlają się w innym państwie członkowskim ze względów zawodowych.
• Obowiązują jednak pewne ograniczenia podyktowane względami bezpieczeństwa i porządku publicznego, uwarunkowaniami publicznej opieki zdrowotnej oraz wymogami w przypadku zatrudnienia w sektorze publicznym.